Οχι πως είναι απαραίτητο οι ταινίες να ’χουν σαν φάρο βιβλία από τα οποία προέρχονται, όταν, όμως, ποντάρουν ακόμη και τα ρέστα τους σε λογοτεχνικούς μύθους, η σύγκριση μαζί τους μπορεί να αποβεί και μοιραία.
Το Χόλιγουντ έπαιξε πολλά στον «Μεγάλο Γκάτσμπι» του Σκοτ Φιτζέραλντ, ορόσημο της λογοτεχνίας, που έχει ξαναγίνει ταινία στο παρελθόν. Το αποτέλεσμα ήταν μια κινηματογραφική φούσκα, από τις μεγαλύτερες των τελευταίων χρόνων. Το μελάνι δε που ξοδεύτηκε εδώ και ενάμιση χρόνο για το παρασκήνιο του «Υπέροχου Γκάτσμπι» (έτσι τιτλοφορήθηκε εδώ) θα μπορούσε να πνίξει ολόκληρη τη λογοτεχνική κληρονομιά του Φιτζέραλντ.
Η ταινία του Μπαζ Λούρμαν είναι εκκωφαντική και απίστευτα βαρετή. Υβρίδιο βιντεοκλίπ, διαφήμισης, πασαρέλας και δράματος εποχής με πρόσχημα ένα μυθιστόρημα που συνόψισε το γκρέμισμα του αμερικανικού ονείρου. Για να γίνει πιο εντυπωσιακή η φούσκα, επιστρατεύτηκε και το 3D. Οταν σου έρχονται κατάμουτρα οι αιωρούμενες λέξεις του αφηγητή (το alter ego του Φιτζέραλντ), τότε ξυπνάς και αντιλαμβάνεσαι το μέγεθός της.
Ξέφρενες νύχτες
Ο «Μεγάλος Γκάτσμπι» ξανάρθε στην οθόνη σαν υπερθέαμα ενός ατελείωτου πάρτι της «χαμένης γενιάς» του ’20. Της γενιάς, που εκτινάχτηκε μέχρι τ’ άστρα στα ανέμελα χρόνια του συνεχούς limit up της Γουόλ Στριτ και γκρεμίστηκε στο κραχ του ’29, όταν έσβησαν τα φώτα. Υψηλή ραπτική, που μας δίνει μιαν αίσθηση της χλιδής αλλά και του υλικού κορεσμού της ανώτερης κοινωνικής τάξης εκείνης της εποχής. Πανάκριβα αυτοκίνητα σούπερ επιδόσεων· παλάτια σε ένα σκηνικό που κάποιες στιγμές μοιάζει με Ντίσνεϊλαντ· λίγο μπαρόκ για να δέσει η υπερβολή του Λούρμαν και μουσική, μια μείξη τζαζ και χιπ χοπ στις πιο ενδιαφέρουσες στροφές του δίσκου, που δεν σταματά να παίζει… Ολα αυτά συνθέτουν μια virtual σαλάτα στον «Υπέροχο Γκάτσμπι».
Ο Λούρμαν έμεινε πιστός στις λέξεις του Φιτζέραλντ, εξαφάνισε όμως το πνεύμα του. Οι διάλογοι είναι διαφωτιστικοί για τον Γκάτσμπι και το χιμαιρικό όνειρό του. Ακούμε πολλά για τον μυστηριώδη αυτόν Κροίσο, που είχε το χάρισμα να ελπίζει πάντα για το καλύτερο και την ικανότητα να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες. Αυτοδημιούργητος, έζησε το όνειρό του σαν μια ψευδαίσθηση δύναμης, που μπορεί να νικήσει ακόμη και τον χρόνο. Ο Γκάτσμπι ήταν ένας φτωχός που προσπέρασε για λίγο ακόμη και αυτούς που γεννήθηκαν πλούσιοι στη μεγάλη λεωφόρο του αμερικανικού ονείρου.
Ξέχασε όμως ότι το παρελθόν τον ακολουθούσε σαν σκιά. Η προβλήτα στη θάλασσα μπροστά από το παλάτι του στο Λονγκ Αϊλαντ φαντάζει μέσα στην ομίχλη σαν μια ημιτελής γέφυρα που δεν θα φτάσει ποτέ μέχρι απέναντι, μέχρι το πράσινο φως του φάρου μπροστά από την έπαυλη της Ντέιζι, του ρομαντικού έρωτά του. Ακούμε πολλά για τον Γκάτσμπι, οι λέξεις όμως ηχούν σαν κούφιες σε μια ταινία που θα ’θελε να μιμηθεί τον «Πολίτη Κέιν».
Αξεπέραστος Ρέντφορντ
Ο Λούρμαν με το πυροτέχνημά του μας δείχνει άθελά του τον δρόμο για το κινηματογραφικό παρελθόν του Γκάτσμπι, τον «Μεγάλο Γκάτσμπι» του Τζακ Κλέιτον, με τον αξεπέραστο Ρόμπερτ Ρέντφορντ σε έναν από τους διασημότερους ρόλους του. Ο Ρέντφορντ ήταν τυχερός. Είχε απέναντί του έναν σκηνοθέτη που έβγαλε την ταινία από το φανταχτερό της ντεκόρ, αλλά και από την ψυχολογία του εμμονικού ήρωά της (στοιχείο που επιχειρεί αδέξια να εκμεταλλευτεί ο Λούρμαν), για να της προσδώσει κοινωνικό βάρος. Είχε και το υποδειγματικό σενάριο του Φράνσις Κόπολα για οδηγό. Ο Γκάτσμπι του Ρέντφορντ είναι η πιο ρομαντική κινηματογραφική αποτύπωση του αμερικανικού ονείρου. Ενα φωτεινό και αθώο πρόσωπο με σκοτεινό παρελθόν σε μια Εδέμ, στην οποία το μάτι του Θεού έχει αντικατασταθεί από τη φθαρμένη γιγάντια διαφημιστική ταμπέλα ενός οφθαλμίατρου. Σε μια μοιραία στροφή του δρόμου, όπου συναντιούνται δύο κόσμοι: οι φτωχοί και οι πλούσιοι.
Ο Λεονάρντο ντι Κάπριο, ο σημερινός Γκάτσμπι, ουσιαστικά δεν έχει ρόλο. Ποζάρει διαρκώς μέχρι τις δύο τελευταίες σεκάνς του «Υπέροχου Γκάτσμπι», στις οποίες ανασύρει τη μανιέρα του. Είναι οι στιγμές που ο Λούρμαν βλέπει μπροστά του έναν ήρωα εγκλωβισμένο στις εμμονές του.
Δείτε
«Ο υπέροχος Γκάτσμπι» (The Great Gatsby, 2013)
1922, Νέα Υόρκη. Ο Νικ Κάραγουεϊ, επίδοξος συγγραφέας, έχει μια καλή δουλειά στη Γουόλ Στριτ και μονοκατοικία στο Λονγκ Αϊλαντ. Γείτονάς του είναι ο πάμπλουτος Τζέι Γκάτσμπι, για τον οποίο δεν γνωρίζει κανείς τίποτα. Στα πάρτι που διοργανώνει τακτικά στην έπαυλή του, συγκεντρώνεται ο αφρός της κοσμικής Νέας Υόρκης. Ο μυστηριώδης Κροίσος προσκαλεί σε ένα πάρτι του τον Νικ και του ζητάει με τον τρόπο του να γίνουν φίλοι. Η φιλία του Νικ είναι μια γέφυρα για να πλησιάσει ο Γκάτσμπι μια παλιά του αγαπημένη, την Ντέιζι, η οποία τον παράτησε για να παντρευτεί έναν αριστοκράτη. Γυρίστηκε από τον Μπαζ Λούρμαν. Παίζουν: Λεονάρντο ντι Κάπριο, Τόμπι Μαγκουάιρ, Κάρεϊ Μάλιγκαν, Τζόελ Εντγκερτον, Ισλα Φίσερ. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
«Ο μεγάλος Γκάτσμπι» (Τhe Gatsby, 1974)
Μία από τις πιο σκοτεινές ταινίες για το αμερικανικό όνειρο έχει για πρωταγωνιστή της έναν από τους πιο λαμπρούς σταρ του αμερικανικού σινεμά, τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ. Το σενάριο του Φράνσις Κόπολα αναδεικνύει στο έπακρο το πνεύμα του λογοτεχνικού έργου του Σκοτ Φιτζέραλντ. Η σκηνοθεσία του Τζακ Κλέιτον είναι αριστοτεχνική. Παίζουν επίσης: Μία Φάροου, Μπρους Ντερν, Σαμ Γουότερσον, Σκοτ Ουίλσον. (Σε dvd)