MARK ST. GERMAIN
John Lennon
Το σκαθάρι και τα μάτια σας
σκηνοθ.: Αθανασία Καραγιαννοπούλου
θέατρο: Αγγέλων Βήμα
Το γιατί μπήκε στο φετινό ρεπερτόριο του δραστήριου πολυχώρου Αγγέλων Βήμα το συγκεκριμένο έργο είναι προφανές. Συμπληρώνονται 45 χρόνια από τον Μάη του ’68, στον οποίο οι Μπιτλς έπαιξαν καθοριστικό, προπαρασκευαστικό ρόλο με την επανάσταση των ρυθμών, της αρμονίας, της πολιτείας και των στίχων τους. Εκτός αυτού, κούμπωνε και με την ευρύτερη θεματική ενότητα του θεάτρου: η εξουσία σε φόντο ασπρόμαυρο.
Το εργάκι του Αμερικανού Μαρκ Σεν Ζερμέν ασχολείται βέβαια μόνον με τον Τζον Λένον μετά τη διάλυση των Μπιτλς (1970), ζουμάροντας στον αμερικανικό δρόμο του (1971-1980), που τελικά ήταν χωρίς επιστροφή στην πατρίδα αλλά και μοιραίος. Ο Λένον δεν εμφανίζεται ποτέ στο έργο αυτό, παρά μόνον δύο πράκτορες του FBI, που δεν τον χάνουν από τα μάτια τους. Για τις μυστικές υπηρεσίες αλλά και για τον ίδιο τον Νίξον, ο ευφυέστερος, ίσως, των Σκαθαριών δεν ήταν μόνον επικίνδυνος ειρηνιστής εν μέσω πολέμου στο Βιετνάμ, ούτε μόνον δαιμόνιος ακτιβιστής που με μια του φράση ή νότα ξεσήκωνε τα πλήθη. Ενόψει μιας σκληρής εκλογικής αναμέτρησης, ο Νίξον έτρεμε τον λαοφιλή και ταλαντούχο επαναστάτη της ροκ. Τον θεωρούσε ικανό γι’ αυτό που πράγματι ήταν: να πολιτικοποιήσει και να στρέψει εναντίον του, μέσω της λαοφιλούς μουσικής και παρουσίας του, τους πολύ νέους και πολυάριθμους ψηφοφόρους. Εξαπολύεται τότε ολόκληρη μηχανή παρακολούθησης και φακελώματος του Λένον, που επιχειρεί με κάθε μέσο να συγκεντρώσει ή να κατασκευάσει στοιχεία σε βάρος του, ώστε να απελαθεί από τις ΗΠΑ, πράγμα που ποτέ δεν έγινε. Αν γινόταν, ίσως σήμερα ο 73άρης Λένον να ζούσε κάπου στην Αγγλία ή και στην Αμερική και να έγραφε κάτι σαν το «When I Get Home», στο πιο βραχνό…
Ο Νίξον επανεκλέγεται το ’72, οι δικηγόροι του Λένον τού συνιστούν να χαμηλώσει τους τόνους και η απέλαση διαρκώς αναβάλλεται, μέχρι που και η παρακολούθησή του σταματάει με εντολή του Τζέι Εντγκαρ Χούβερ, περιώνυμου ιδρυτή των μυστικών υπηρεσιών από το 1948 και κατόχου φακέλων που αποκάλυπταν αθρόες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις προοδευτικών ατόμων με αδίστακτα, φαιδρά έως παρανοϊκά μέσα και τεχνικές έρευνας. Λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του διπλού άλμπουμ του «Double Fantasy», ο Λένον δολοφονείται με πέντε πισώπλατες σφαίρες από έναν μυστήριο νεαρό, που θα μπορούσε να κρύβει πίσω του τους πάντες. Τους πάντες, πλην των δύο πρακτόρων, που χρόνια πριν είχαν αναλάβει τη στενή παρακολούθησή του: του σκληροτράχηλου βετεράνου Χάουαρντ και του νεότερου και πιο ευάλωτου Ντάνιελ. Κι αυτό, γιατί… και οι πράκτορες έχουν ψυχή! Ιδίως οι Αμερικανοί πράκτορες, όπως τους θέλει στο «πολιτικό ντοκουμέντο του» ο συγγραφέας. Και ιδίως αν, εν ώρα υπηρεσίας, τύχει κι αποκτήσουν προσωπική επαφή με το ίνδαλμα εκατομμυρίων ανθρώπων. Τότε αλλάζει η πρακτορική τους νοοτροπία και η πορεία του εξανθρωπισμού τους είναι δίχως επιστροφή.
Η σκηνοθεσία της Αθανασίας Καραγιαννοπούλου κατόρθωσε από τη μετριότητα του έργου να στήσει μια καλή παράσταση. Τόνισε, είναι αλήθεια, τα χιουμοριστικά στοιχεία όσο γινόταν, απέφυγε τις αμερικανιές, όσο γινόταν, σπιντάρισε τους ρυθμούς όσο της επέτρεπε η διανομή.
Ευανάγνωστη, αν και αναμενόμενη, η τροχιά εξέλιξης στον τυπολάτρη βετεράνο Χάουαρντ, που ερμήνευσε στιβαρά και με κέφι ο Κώστας Τριανταφυλλόπουλος. Λιγότερο αναμενόμενη η τροχιά στην εξέλιξη του νεότερου και πιο ρομαντικού Ντάνιελ, που ψυχογράφησε με διαύγεια, μέτρο και ένταση ο Λευτέρης Βασιλάκης.
Το σκηνικό και τα κοστούμια επιμελήθηκε, χωρίς να φοβηθεί τη φαιδρότητα των μεταμφιέσεων, η Ιωάννα Πέτρα Τσαντάκη και τη μετάφραση σε λόγο σβέλτο και θεατρικό, η Μαργαρίτα Δαλαμάγκα-Καλογήρου.
Μάταια αναζητούσα στο έργο του Σεν Ζερμέν κάτι από το αναιδές κι ανατρεπτικό χιούμορ των Μπιτλς, κάτι από την αμφίσημη και διφορούμενη γλώσσα τους. Τόσα φακελώματα, παρακολουθήσεις, κοριοί, κι ούτε ίχνος από την έξαψη και τις πνευματικές εκλάμψεις που πάθαιναν όσοι δεν μάθανε μόνον αγγλικά από τα τραγούδια των Μπιτλς.