ΚΡΙΤΙΚΗ ΧΟΡΟΥ. Αφορμή γι’ αυτό το σημείωμα έδωσε το αφιέρωμα στην ισπανική μουσική που πραγματοποίησε η ΚΟΑ στο Μέγαρο Μουσικής (24/5). Στο πρόγραμμα περιλαμβανόταν η «Σουίτα από την Κάρμεν, βασισμένη στη μουσική της ομώνυμης όπερας του Μπιζέ» του Ροντιόν Στσεντρίν (1967). Κι όμως περισσότερο από έναν αιώνα νωρίτερα (1845) ο μετέπειτα μάγιστρος χορογράφος του 19ου αιώνα Μαριούς Πετιπά έστηνε στη… Μαδρίτη ένα μπαλέτο με τίτλο «Η Κάρμεν και ο Τορέρο της».
Η νουβέλα του Προσπέρ Μεριμέ είχε μόλις κυκλοφορήσει και ο Μπιζέ δεν είχε γράψει ακόμα την περίφημη Opera Comique του που θα φτάσει το… 1875. Σε αυτή τη μουσική θα βασιστούν οι εκδόσεις του Γκολεϊζόφσκι (1931) και της Ρουθ Πέιτζ με έναν τίτλο που προδιαθέτει για την ανατροπή της πρωτότυπης ιστορίας «Περίστροφα και καστανιέτες» (1939).
Και το 1949 έφτασε η άποψη του Ρολάν Πετί με τα δικά του Μπαλέτα του Παρισιού, σκηνικά-κοστούμια του Αντονι Κλαβέ και τη σύζυγό του Ζιζί Ζανμέρ sur pointes με κορσεδάκι και μαλλάκι a la garçon. Τεράστια επιτυχία, σήμα κατατεθέν του ζεύγους και με πολλές διεθνείς αναβιώσεις με θεωρούμενη πιο πετυχημένη εκείνη του… απροσδόκητου βόρειου Βασιλικού Μπαλέτου της Δανίας! «Σήμα κατατεθέν», ναι. Ομως τι να πει κανείς (ανοίγω παρένθεση για εκείνο το απίθανο, το πρωτότυπο, το απολαυστικό «mon truc a plumes» -«το φτερωτό μου μαραφέτι»;- που πάλι ο Πετί προσέφερε στη Ζιζί όταν είχαν αγοράσει το Καζινό ντε Παρί (1970-75). Εδώ η Ζιζί με το αιώνιο κορσεδάκι και μαλλάκι, αλλά γόβες-στιλέτο, τραγουδούσε και περιφερόταν χορευτικά στη σκηνή, ενώ την ακολουθούσε σε ποικίλους σχεδιασμούς σάμπας μια ατέλειωτη ουρά από τεράστιες… βεντάλιες από μαύρα φτερά στρουθοκαμήλου που έκρυβαν καμιά εικοσαριά παλικάρια. Κλείνει η παρένθεση, χάρηκα όμως που το θυμήθηκα).
«Η Κάρμεν» του Αλμπέρτο Αλόνσο ανέβηκε στο Μπολσόι (1967) και υπήρξε μια απόλυτα… οικογενειακή υπόθεση. Ο χορογράφος προσέφερε τον φερώνυμο ρόλο στη νύφη του Αλίσια Αλόνσο αλλά και στην prima ballarina assoluta Μάγια Πλισέτσκαγια. Σύμπτωση ότι ο σύζυγος αυτής, ο συνθέτης Ροντιόν Στσεντρίν, ανέλαβε τη μετάπλαση της μουσικής του Μπιζέ; Και «γέννησε» μία εκθαμβωτική παρτιτούρα για έγχορδα και κρουστά μόνο που άνετα… κατάπιε τη χορογραφία; Και μπορεί να παίζεται σε συναυλιακή μορφή, προς απόλαυσιν των φιλόμουσων;