ΠΡΕΜΙΕΡΑ. Την τελευταία φορά που η Αθήνα απόλαυσε τον «Ιπτάμενο Ολλανδό» ήταν το 1994. Στο παρά ένα των είκοσι χρόνων, η δημοφιλέστερη όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ επιστρέφει σήμερα στην πρωτεύουσα, με το παρθενικό της ανέβασμα στο Ηρώδειο. Συνδετικός κρίκος ο Λουκάς Καρυτινός, ο οποίος διηύθυνε και τότε, αλλά θα βρίσκεται κι απόψε στο πόντιουμ όπως και στις επόμενες τρεις παραστάσεις (στις 9, 11 και 13 Ιουνίου) εγκαινιάζοντας τις πολυαναμενόμενες θερινές παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, που προσελκύουν κάθε καλοκαίρι χιλιάδες θεατές.
Εκτός από την πρωτιά του «Ιπτάμενου Ολλανδού» στο Ρωμαϊκό Ωδείο της Αθήνας, του πλέον «ιταλικού» έργου του Βάγκνερ (έτσι δικαιολογείται και η απήχησή του σε ένα ευρύτερο κοινό), φέτος ο κόσμος της μουσικής γιορτάζει τα 200 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου Γερμανού μουσουργού. Αλλά αυτοί δεν είναι οι μοναδικοί λόγοι για να δείτε την πρώτη καλοκαιρινή παραγωγή της ΕΛΣ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Ο Λουκάς Καρυτινός μάς καλεί να εστιάσουμε σε εκείνες τις πτυχές της ελληνικής παραγωγής που τη διαφοροποιούν από τον κεντρικό, αναγνωρίσιμο πυρήνα του «Ιπτάμενου Ολλανδού».
«Αντίθετα από τη συνηθισμένη διαμάχη υλιστών και ιδεαλιστών», σημειώνει ο Λουκάς Καρυτινός, «η σκηνοθεσία του Γιάννη Κόκκου επικεντρώνεται στη γυναικεία εμμονή ενός κοριτσιού να επαναστατήσει με τη φαντασία του στην ανδρική καταπίεση. Δεν πρόκειται για έναν συνηθισμένο, καθημερινό έρωτα, αλλά για τον απόλυτο υπερβατικό έρωτα ανάμεσα σε μια καταραμένη γέρικη μορφή κι ένα πραγματικό κορίτσι του 19ου αιώνα». Κάτι καθόλου ασυνήθιστο για τον εμβληματικό συνθέτη του γερμανικού ρομαντισμού, όπως σημειώνει ο Ελληνας αρχιμουσικός, καθώς «στον Βάγκνερ πάντα άρεσε να παντρεύει εντελώς αντίθετες καταστάσεις, όπως και καταστάσεις σύγκρουσης ανάμεσα στη μονάδα και την ολότητα».
Κατά τον Λουκά Καρυτινό, ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» είναι ο «Οθέλλος» του Βάγκνερ. «Ο Ολλανδός υποφέρει από μια ζήλια εξίσου αδικαιολόγητη και μοιραία με του Οθέλλου. Ομως, στην πραγματικότητα πάνω από το έργο και την παράσταση υπερίπταται η νοσταλγία του θανάτου: ο έρωτας του Ιπτάμενου Ολλανδού γίνεται ένα μέσο για να μπορέσει να πεθάνει».
Ως προς τη μουσική, «διατηρούμε ένα μεικτό σύστημα με ένα διάλειμμα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη πράξη». Ο Βάγκνερ προέκρινε την εκδοχή χωρίς κανένα διάλειμμα (2,5 ώρες) αλλά αυτό δεν είναι δυνατόν να συμβεί στο Ηρώδειο για τεχνικούς λόγους, όπως εξηγεί ο Λουκάς Καρυτινός.