«Απ’ όλα τα σχόλια που ακούμε, εκείνο που επικρατεί και μένει μέσα μου είναι η φράση “φεύγω ανάλαφρος”. Και σκέφτομαι ότι καλά κάναμε που ανεβάσαμε αυτό το έργο. Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που είμαστε λίγο ταλαιπωρημένοι εδώ στην Κύπρο. Είναι η σειρά μας, βλέπετε», μου έλεγε ο Κύπριος σκηνοθέτης Εύης Γαβριηλίδης σε τηλεφωνική επικοινωνία και λίγο μετά την πρεμιέρα στην Κύπρο, την περασμένη εβδομάδα, της παράστασης «Σαμία» του Μενάνδρου.
Είναι η παράσταση του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ) που είχε γοητεύσει το κοινό της Επιδαύρου και πριν από 20 χρόνια, σε μετάφραση (μοναδική) του απόντος πλέον Γιάννη Βαρβέρη. Η «Σαμία» του Μενάνδρου, η μία από τις τρεις σωζόμενες κωμωδίες του, θα βρεθεί ξανά στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου στις 19 και 20 Ιουλίου με τους ίδιους συντελεστές, ιστορικά στελέχη του ΘΟΚ (Κώστας Δημητρίου, Σπύρος Σταυρινίδης, Σταύρος Λούρας, Στέλλα Φυρογένη). Με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη στον ρόλο του Μοσχίωνα, με τα σκηνικά του Γιώργου Ζιάκα, με τις χορογραφίες του Ισίδωρου Σιδέρη και τη μουσική του Μιχάλη Χριστοδουλίδη.
Με τη «Σαμία» επιστρέφει στην Επίδαυρο ο ΘΟΚ έπειτα από λίγα χρόνια απουσίας. Η συμμετοχή του δεν ήταν ούτε φέτος δεδομένη στα φετινά Επιδαύρια, μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Ούτε για την Ελλάδα ούτε για την Κύπρο, που ζούσε τότε μια δύσκολη και οδυνηρή εμπειρία. Μέχρι που τελικά, με ηρωικές, πράγματι, προσπάθειες πολλών (ανάμεσά τους του Γιώργου Λούκου, αλλά και των ξενοδόχων του Λυγουριού, που προσέφεραν κάλυψη φιλοξενίας των μελών του θιάσου που φτάνει το 80%) ο ΘΟΚ θα είναι μέρος των φετινών Επιδαυρίων. Μια επιστροφή που δεν θα είναι διόλου αποσπασματική, αφού ο ΘΟΚ, με νέο Δ.Σ., νέο καλλιτεχνικό διευθυντή (τον Γιώργο Παπαγεωργίου, νέο και ηλικιακά, με ιδέες και όρεξη), νέο ιδιόκτητο σύγχρονο κτίριο, βρίσκεται σε περίοδο εξωστρέφειας και συνεργασίας. Και με την Ελλάδα.
Εχει κάνει βελτιώσεις σ’ εκείνη την παλιά παράσταση ο Εύης Γαβριηλίδης ή είναι αναβίωση, ήταν η ερώτηση προς τον Εύη Γαβριηλίδη. «Είναι μια αναβίωση της παλιάς παράστασης με όσους υπάρχουμε από τότε. Είναι ευχάριστο, γιατί είναι σαν μια συντροφιά που ξανασυναντιέται. Είναι στην καθαρεύουσα η μετάφραση, και τελικά η μετάφραση είναι ο πρωταγωνιστής της παράστασης. Συνήθως οι σκηνοθέτες βαριούνται να ξανακάνουν έργα που έκαναν, αλλά κάθε φορά που το βλέπω είναι σαν καινούργιο» εκμυστηρεύεται ο Κύπριος σκηνοθέτης και προσθέτει ότι όλοι οι συντελεστές είναι ίδιοι, αλλά πιο ώριμοι. «Ο Αλκίνοος εξακολουθεί να είναι 20άρης, έκοψε και το μαλλί του και έγινε ένας κούκλος. Ο Κώστας Δημητρίου εκείνο που έκανε πριν από 20 χρόνια, το ωρίμασε και το ξανάφερε σε ανώτερο επίπεδο» λέει. Και καλεί το αθηναϊκό κοινό να δει μια κωμωδία.
Θέματα καθημερινά
«Οταν άρχισε να γράφει ο Μένανδρος και η παρέα του, γύρω στο 350 π.Χ. είχε περάσει ήδη ο Μέγας Αλέξανδρος και είχε καθαρίσει όλες τις πολιτικές αντιπαλότητες. Ετσι δεν υπήρχαν τα θέματα που είχε ο Αριστοφάνης. Οι συγγραφείς ασχολήθηκαν με θέματα που ήταν καθημερινά. Ηταν μια μικρή Αθήνα, υπήρχαν κουτσομπολιά, ήταν θέματα που θα έλεγα ότι ήταν φάρσες. Και μάλιστα η ιδέα ότι οι άνθρωποι τότε γνωρίζονταν μεταξύ τους, ήταν αυτό που με έσπρωξε να σκεφτώ την Αθήνα του 1920, που υπήρχαν τα λαντό, οι γνωστές οικογένειες, η μικρή πόλη. Παρακάλεσα τότε τον Γιάννη Βαρβέρη να το κάνουμε στην καθαρεύουσα. Οι κωμωδίες της εποχής εκείνης, μεταξύ των πράξεων είχαν μία λέξη: “χορού”. Σκεφτόμασταν τι ήταν; Υποθέσαμε ή ότι θα ήταν χορός παρόμοιος των τραγωδιών ή κάτι σαν τσίρκο. Σκεφτήκαμε να γράψει ο Γιάννης στίχους και μάλιστα λίγο σκαμπρόζικους. Π.χ. “Τίνος είναι το παιδίον; Γνώστης μόνο το αιδοίον” μετέφρασε ανάμεσα σε άλλα», λέει ο Εύης Γαβριηλίδης.
Οι άνθρωποι του ΘΟΚ μας καλούν σε μια παράσταση «με τα ίδια παλιά ποδήλατα, τα ίδια σκηνικά, τις ίδιες χορογραφίες, μα ταυτόχρονα ολοκαίνουργια, ολοζώντανη, γεμάτη χαρά, γέλιο, ανοιχτοσύνη, φως, φινέτσα και επίπεδο, που επιχειρεί να αντισταθεί σε μια εποχή λυπημένη, αγέλαστη, κλειστή, σκοτεινή, αντιαισθητική. Η “Σαμία” επιστρέφει για να φανερώσει έναν εαυτό παραμελημένο, τον μόνο που μπορεί να οδηγήσει πάλι στην ουσία. Αυτός ο εαυτός, αυτός ο τρόπος ύπαρξης, δεν παζαρεύει την ποιότητα, σέβεται το τώρα (δηλαδή το πριν και το μετά), εργάζεται και συνεργάζεται ακούραστα χωρίς να δουλεύει, πιστεύει στην ευλογία του να μοιράζεσαι, χαρίζεται χωρίς ερωτήματα και χωρίς απαιτήσεις» έλεγε μετά την πρεμιέρα στην Κύπρο ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, που θεωρεί ότι «τύχη μεγάλη μου επέτρεψε να τα ξαναζήσω όλα αυτά, μέσα σε μια ομάδα σπουδαίων ανθρώπων, που, σ’ ένα νησί στο χείλος του γκρεμού, παλεύουν ομαδικά, άγνωστοι στο μεγάλο ελληνικό κοινό, ανεξαργύρωτοι και απομακρυσμένοι, ταγμένοι στο θαύμα» συμπλήρωσε. Μια παράσταση που, όπως λένε οι συντελεστές της, «ξεχειλίζει από ζωή και σηματοδοτεί τη θέληση του λαού της Κύπρου».
Νέο θέατρο, νέα στοιχήματα
Εδώ και λίγους μήνες ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου στεγάζεται σε νέο, υπερσύγχρονο, αξιοζήλευτο χώρο, ιδιόκτητο, και δεν χρειάζεται πλέον να «μεταναστεύει» σε δημοτικά θέατρα διπλανών στη Λευκωσία δήμων. Και ήδη για την περίοδο 2013-2014 ανακοίνωσε το ρεπερτόριό του, που περιλαμβάνει 10 νέες παραγωγές με 3 νέα έργα Κυπρίων θεατρικών συγγραφέων και μια παράσταση βασισμένη σε κυπριακά ποιήματα. Οσο για τις σκηνοθεσίες της σεζόν, οι πέντε θα υπογράφονται από Κύπριους, αλλά για πρώτη φορά θα συνεργαστούν με τον ΘΟΚ ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος (θα παρουσιάσει ταυτόχρονα με το Θέατρο του Νέου Κόσμου το έργο «Αστερισμοί» του Nick Payne), ο Κωνσταντίνος Ρήγος (με το «Μια ζωή την έχουμε», την παλιά κινηματογραφική επιτυχία του Γιώργου Τζαβέλλα), ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς (με τον «Εχθρό του λαού» του Ιψεν) και ο Κώστας Γάκης (θα παρουσιάσει την παράσταση «Ρωμαίος και Ιουλιέτα για δύο»).