ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. Ενα νέο κτίριο στο Λονδίνο με σφραγίδα Ζάχα Χαντίντ είναι ένα γεγονός που απελευθερώνει έναν ποταμό σκέψεων. Για την 62χρονη Ιρακινή σταρ της αρχιτεκτονικής, που τα τελευταία 40 χρόνια έχει «πατρίδα» το Λονδίνο, η αποδοχή της Βρετανίας ήταν ίσως η πιο δύσκολη κατάκτηση. Συντελέστηκε σταδιακά, και αφού η ίδια είχε αποκτήσει φήμη και πελάτες σε όλον τον κόσμο. Βεβαίως, το Aquatics centre στο Ολυμπιακό Πάρκο του Λονδίνου ήταν ένα ορόσημο της πλήρους ένταξής της στο βρετανικό σύστημα και τώρα, το μεγάλο της πρότζεκτ είναι, ανάμεσα σε άλλα, το Εθνικό Στάδιο της Ιαπωνίας για τους Ολυμπιακούς του Τόκιο το 2020.
Πριν από λίγες ημέρες δόθηκε σε λειτουργία η Serpentine Sackler Gallery στους Κήπους του Κένσινγκτον δίπλα στο ανακαινισμένο, από το δικό της γραφείο επίσης, κομψό και γαλήνιο ιστορικό κτίριο του 1805. Δημιουργούν μία εκρηκτική αντίθεση καθώς το ένα (το 208 ετών κτίριο) εκφράζει τον ορθολογισμό, ενώ το άλλο (το έργο της Ζάχα Χαντίντ) εκφράζει την αναίρεσή του. Μαζί συνθέτουν, συμβολικά, εμπειρικά και παραστατικά, τη σύζευξη των ακρογωνιαίων πυλώνων της ανθρώπινης σκέψης. Του ορθού λόγου και του παρορμητικού ενστίκτου, του Διονύσου και του Απόλλωνος, του χριστιανικού και του παγανιστικού κανόνα. Η Ζάχα Χαντίντ, κονιορτοποιώντας τον μοντερνισμό (όπως και ο Καναδός Φρανκ Γκέρι), παραδίδει έργα που μέσα από την ψυχρή ερμηνεία του αποκρυσταλλωμένου ανάγλυφου της Φύσης, αντλεί παραδόξως από ένα οπλοστάσιο φαντασιακού κατά ένα τρόπο αντίστοιχο ακραίων επιλογών του ρομαντισμού και της αρ νουβό.
Παρ’ όλα αυτά, η αρχιτεκτονική της Ζάχα Χαντίντ δεν μπορεί να είναι ούτε μπορεί να προσεγγίζεται μέσα από ένα σύστημα μορφολογικού ορθολογισμού. Η ίδια προτείνει μία αλαζονική αποστροφή για τα σχήματα που ετέθησαν ως βάση του Διαφωτισμού και του Κλασικισμού. Αποκλίνει με ανακούφιση από τη δέσμευση της γεωμετρίας ερμηνεύοντας την εννοιολογική μορφολογία της ως ρήξη με την υπερτιμημένη προσκόλληση της Δύσης στο σχήμα με γωνίες. Ισχυρίζεται ότι τα κτίριά της είναι πιο «φυσικά» εκτός αν θεωρήσουμε ότι οι βουνοπλαγιές, οι ακτογραμμές και οι χαράδρες είναι παράλογες αποκλίσεις της Φύσης.
Το γραφείο της έχει 350 εργαζομένους, έχει πελάτες κράτη, όπως το Αζερμπαϊτζάν, αλλά εσχάτως και την πατρίδα της, το Ιράκ, που της ζήτησε να σχεδιάσει το κτίριο της Κεντρικής Τράπεζας στις όχθες του Τίγρη στη Βαγδάτη. Θα είναι η επιστροφή στην πατρίδα έπειτα από 30 χρόνια.
Η φιλοσοφία της
Η διάχυση μιας «φιλοσοφίας» Ζάχα Χαντίντ εκπορεύτηκε εξ αρχής και τροφοδοτείται έκτοτε από την ίδια την προσωπικότητά της. Επίμονη και «δύσκολη», η Ζάχα Χαντίντ έχει τη φήμη του ανθρώπου που πάση θυσία θα κάνει αυτό που πιστεύει. Λέει στον «Γκάρντιαν»: «Οταν ο κόσμος βλέπει κάτι συναρπαστικό νομίζει ότι δεν είναι δυνατόν να το επιτύχει στην πραγματική ζωή. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο καθένας μπορεί να επιτύχει εκπληκτικά πράγματα».