«Η νέα κοινωνική πραγματικότητα, είναι για όλους μας κάτι καινούργιο». Κάπως έτσι αρχίζει τη συζήτησή μας η Αλκηστις Πρωτοψάλτη, τονίζοντας πως αυτά τα σχεδόν σαράντα χρόνια που έχει στο τραγούδι, από τη μεταπολίτευση που ξεκίνησε έως σήμερα, τίποτα δεν της χαρίστηκε. «Πάλεψα για όλα. Κάθε χρονιά, κάθε πρόταση, κάθε συνεργασία ήταν δύσκολη. Τίποτα δεν ήταν τυχαίο, ούτε οι επιλογές ούτε οι επιτυχίες. Ολα έγιναν με πολλή δουλειά». Και ως παλιά αθλήτρια, της αρέσει να μιλάει με όρους αθλητικούς. «Κάθε ανάβαση απαιτεί το πάθος της προσπάθειας. Είναι σαν ταξίδι με εμπόδια. Πρέπει να το χαρείς, αλλά και να μάθεις με τους συνοδοιπόρους σου».
Προσαρμόστηκε και αυτή στην κρίση. Και μαζί με την Ελευθερία Αρβανιτάκη (εμφανίζονται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στο «Διογένης studio») έφτιαξαν ένα πρόγραμμα πάνω στις νέες ανάγκες του κοινού και της εποχής. Είκοσι πέντε χρόνια από τη συνάντησή τους στη σκηνή της «Λεωφόρου Α΄» του Σταμάτη Κραουνάκη και της Λίνας Νικολακοπούλου –η πρώτη σκηνοθετημένη μουσική παράσταση από τον Ανδρέα Βουτσινά–, τίποτε δεν μπορεί να είναι ίδιο με την ανεμελιά του 1987.
«Το εγώ να γίνει εμείς»
Τώρα, επί τρεισήμισι ώρες, βρίσκονται στη σκηνή, σε ένα χώρο που άλλαξε νοοτροπία. Τετρακόσιες καρέκλες μπήκαν πολύ κοντά στη σκηνή, αυτή κατέβηκε μικραίνοντας τις αποστάσεις, ενώ χαμηλοί καναπέδες δίνουν την αίσθηση ενός μεγάλου σαλονιού. «Εναρμονιστήκαμε με τις ανάγκες της εποχής. Οι θεατές μπορούν να κάνουν online κρατήσεις, ενώ η είσοδος είναι από 10 ευρώ και φθάνει έως τα 35 ευρώ το άτομο με ποτό. Κατά τα άλλα, έφτιαξαν ένα πρόγραμμα με ό,τι τις συγκινεί. Αλλωστε, έχουν ένα εξαιρετικό ρεπερτόριο η κάθε μία ξεχωριστά, που ενωμένο αγκαλιάζει όλο το ελληνικό τραγούδι.
«Η χημεία των καλλιτεχνών είναι η πρώτη ύλη», λέει η Πρωτοψάλτη. Ομως αρκεί; «Σημασία έχει, επίσης, το εγώ να γίνει εμείς. Ετσι, γίνονται οι ουσιαστικές συνεργασίες. Επί της ουσίας είμαστε δύο παράλληλες γραμμές μέσα στο μουσικό σύμπαν, που ενωθήκαμε. Με σεβασμό και θαυμασμό η μία για την άλλη. Η μουσική συνάντηση είναι πρόκληση γιατί πρέπει να μοιραστείς, να συνεργαστείς, να συνυπάρξεις, να δεθείς». Ας δούμε, όμως, τι λέει η Αλκηστις Πρωτοψάλτη και για όσα την προβληματίζουν σήμερα.
Ζούμε μια θύελλα σε όλα τα επίπεδα. Η κρίση δεν περιορίζεται μόνο στη μουσική, άλλαξε τις ζωές μας. Από την άλλη, βλέπω ότι λειτουργεί και καθαρτήρια. Στο πέρασμά της γκρεμίστηκαν ανούσια πράγματα, ενώ δυνάμωσαν άλλα, πιο ουσιαστικά. Στη διασκέδαση, το κοινό ξαναγυρίζει σε μικρούς ζεστούς χώρους, επιδιώκει να ακουμπάει ο ένας τον άλλον, να μηδενίζει τις αποστάσεις. Οσο για τα θεάματα, εκτός από το ταλέντο, θέλουν δουλειά, εξερεύνηση, αφοσίωση.
Η δισκογραφία άλλαξε. Το τοπίο βάλτωσε. Η πειρατεία έκανε το μεγάλο κακό, τα πράγματα άλλαξαν, τα δισκοπωλεία συρρικνώθηκαν, χάθηκε η διαδικασία της ανακάλυψης ενός δίσκου. Πρέπει να ξέρεις καλό σλάλομ για να περάσεις μέσα απ’ όλα αυτά. Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολη εποχή, ειδικά για τους νεότερους. Ομως, ακόμη και από τις δυσκολίες, φτάνεις στο φως.
Η μουσική δεν θα πεθάνει. Αρχέγονο συναίσθημα, δεν μπορεί να πάει στο περιθώριο, θα ακολουθεί τον άνθρωπο σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του. Η τεχνολογία θα ακολουθεί την έκφραση, θα είναι δεύτερη, γιατί πάντα θα υπάρχουν οι δημιουργοί που θα δίνουν το φιλί της ζωής. Εχει σημασία να μην υπερισχύει ο φόβος, έχουμε ανάγκη το ρίσκο και τις προτάσεις σε τέτοιους καιρούς.
Το λάιφ στάιλ πέθανε. Οπως το γνωρίζαμε, με την έννοια της επίδειξης, δεν υπάρχει πια. Ποτέ δεν υπήρξα μέρος του. Τα εξώφυλλα, οι φωτογραφίσεις, ήταν μια γλυκιά ανάγκη που στήριζε κάθε καινούργια δουλειά. Αλλά ώς εκεί. Ανούσιο είναι να διαφημίζεις πού πίνεις καφέ, με ποιους κάνεις παρέα, πώς ζεις. Αυτό το παιχνίδι δεν το έπαιξα, άλλωστε πάντα επεδίωκα να είμαι μέρος της ψυχής του θεατή.
Οι όχθες του τραγουδιού. Υπήρχαν και παλιά. Δεν ήταν εφεύρεση της δικής μου γενιάς. Και τις δύο όχθες τις αγγίζει το ίδιο νερό. Τώρα πώς θα μαλακώσει ο καθένας την ψυχή του, είναι προσωπική υπόθεση.
Πιστεύω στην υπευθυνότητα. Νομίζω ότι έτσι δεν χρειάζεται να φοβάσαι για τίποτα. Το δήθεν δεν το πίστεψα ποτέ. Οι καλλιτέχνες πρέπει να δοκιμάζουν και να ρισκάρουν.
Ζούμε ένα τρομακτικό σίριαλ. Ολη η χώρα είναι μέρος του. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι απαραίτητη η μείωση των ελλειμμάτων, όμως με την ταχύτητα που θέλουν να το επιβάλουν, κινδυνεύει να πεθάνει από ασφυξία η ελληνική οικονομία. Η πιο βάναυση φωτογραφία της εποχής είναι ο Ελληνας που έχασε το χαμόγελό του. Μετά το έξω καρδιά, το σκυφτό βλέμμα. Η κρίση δεν κάνει διακρίσεις. Κάποιοι έφτασαν στα όρια των αντοχών τους, άλλοι στάθηκαν πιο τυχεροί, δυστυχώς, όμως, υπάρχουν και οι συνάνθρωποί μας που άγγιξαν την εξαθλίωση. Αλλά μπορεί να κριθεί ένας ολόκληρος λαός από ένα χρέος και από τα πολιτικά λάθη;
Η Αθήνα μου. Με ενοχλεί που δεν είναι καθαρή. Οτι δεν μπορείς να περπατήσεις σε κάποιες περιοχές αργά το βράδυ. Τα νεοκλασικά του Συντάγματος, της Σταδίου και της Πανεπιστημίου, τα οποία γλίτωσαν σε τραγικότερες στιγμές της ιστορίας μας και τραυματίστηκαν τόσο απάνθρωπα στις ημέρες μας, από λοστούς ανεγκέφαλων. Η Αθήνα είναι το πρόσωπο της χώρας, που δεν φροντίζουμε, αλλά το ασχημαίνουμε μέρα με τη μέρα. Είναι λυπηρό για έναν τόπο με τόσα προνόμια, θάλασσα, ήλιο, φιλοξενία, να γκρεμίζεται έτσι. Είναι σαν να φάγαμε δεξί, αριστερό κροσέ και πέσαμε στα σχοινιά. Με ένα ανήμπορο πολιτικό σύστημα να δώσει ελπίδα και διέξοδο σ’ αυτό το αδιέξοδο. Δειλό, μοιραίο κι άβουλο, προσμένοντας ίσως κάποιο θάμα», όπως λέει ο Βάρναλης. Είναι φανερό: χρειαζόμαστε επανεκκίνηση σε όλα.