O Ντέιβιντ Χόκνεϊ, ένας από τους σημαντικότερους και πιο πολυσχιδείς εικαστικούς δημιουργούς του 20ού αιώνα, είναι πλέον 83 ετών. Μόνο που αν διαβάσει κανείς το βιβλίο «Η ιστορία των εικόνων», και δη την εικονογραφημένη έκδοση που απευθύνεται στα παιδιά, θα ξαφνιαστεί από τη νεότητα του πνεύματός του. Αλλά και τη διάθεσή του για παιχνίδι και μικρές αποκαλύψεις που μας κάνουν πιο οικείο το έργο του.
Ενα από τα σπουδαία πράγματα στην τέχνη, γράφει ο ίδιος στη εισαγωγή του, και ο λόγος που εξακολουθεί να κάνει τέχνη, είναι ότι κοιτάζοντας μία εικόνα ο καθένας μας έχει άλλη άποψη για το τι βλέπει.
Και αυτό το βιβλίο των εκδόσεων Καπόν, που τώρα βγαίνει στα βιβλιοπωλεία –βασισμένο στο ομώνυμο best seller για μεγάλους και βραβευμένο για τη σύλληψη και τους δημιουργούς του–, θα μπορούσε και να αποτελεί ένα εγχειρίδιο του βλέμματος. Αλλά και μια μέθοδο δημιουργικής πλοήγησης στον σύνθετο και συχνά χαώδη κόσμο των εικόνων που μας περιβάλλει. Με οδηγούς δύο ειδικούς της τέχνης, τον τεχνοκριτικό Μάρτιν Γκέιφορντ, που με τις ερωτήσεις του κατευθύνει δεξιοτεχνικά τον σπουδαίο ζωγράφο, ο αναγνώστης –και όχι μόνον τα παιδιά– μαθαίνει την ιστορία της τέχνης, από την πρώιμη ζωγραφική στους τοίχους των σπηλαίων έως τις ψηφιακές εικόνες που φτιάχνουν οι υπολογιστές και οι φωτογραφικές μηχανές μας.
Η μεταξύ τους συνομιλία, που αποτελεί το περιεχόμενο του βιβλίου, είναι χωρισμένη σε 8 κεφάλαια, τα οποία –ό,τι καλύτερο για τους μικρούς αναγνώστες– έχουν ως επικεφαλίδα μια πρακτική ερώτηση: Γιατί φτιάχνουμε εικόνες; Τι ακριβώς είναι μία σκιά; Πώς οι καλλιτέχνες παίζουν με το φως; Μπορούν οι εικόνες πράγματι να κινηθούν;
Οι απαντήσεις περιέχουν και άλλες ερωτήσεις, όπως συμβαίνει σε έναν πραγματικό διάλογο, κάτι που επίσης απολαμβάνουν τα παιδιά, τα οποία ποτέ δεν σταματούν να ρωτούν «γιατί» και «πώς». Ετσι, αυτός που διαβάζει για τον εαυτό του ή για τους μικρούς ακροατές του, μπορεί να ακολουθήσει τη σειρά των σελίδων ή να διαλέξει το θέμα που τον ενδιαφέρει και να μάθει γι’ αυτό. Ομως, πέρα από την ποιότητα, το εύρος και το βάθος των γνώσεων, αυτό είναι ένα βιβλίο που ξεφυλλίζεται με απόλαυση χάρη στην εξαιρετική του εικονογράφηση. Στις σελίδες του συνυπάρχουν φωτογραφίες από αριστουργήματα της παγκόσμιας τέχνης, κινηματογραφικές εικόνες, πίνακες και κολάζ του Χόκνεϊ, αλλά και τα σχέδια της εικονογράφου Ρόουζ Μπλέικ, που φωτίζουν τις αφηγήσεις των δύο συγγραφέων.
Συζήτηση μεταξύ φίλων
Ο δεύτερος συγγραφέας της «Ιστορίας των εικόνων» δεν είναι μόνο ένας ειδικός της τέχνης. Ο Μάρτιν Γκέιφορντ με τις σπουδές του στη φιλοσοφία και στην ιστορία της τέχνης έχει προφανώς όλα τα προσόντα να γράφει γι’ αυτό το θέμα. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι δεν συμπαθεί τις ακαδημαϊκές προσεγγίσεις. Αλλωστε, ως λάτρης της τζαζ, προτιμά τον αυτοσχεδιασμό από τη θεωρητική ανάλυση.
Οταν τον ρωτήσαμε πώς ξεκίνησε να αρθρογραφεί για την τέχνη, είπε ότι ήταν ταυτόχρονα τύχη και μια ευκαιρία, η οποία του δόθηκε ξαφνικά. «Από την άλλη όμως, όπως έλεγε και ο Σίγκμουντ Φρόιντ, δεν υπάρχει το τυχαίο», πρόσθεσε εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο συνέβη: «Εργαζόμουν ήδη σε εφημερίδες και περιοδικά γράφοντας για μουσική, και όχι για τα εικαστικά», είπε. «Μια μέρα η αρχισυντάκτρια με ρώτησε αν υπήρχε κάποιο άλλο πεδίο που θα ήθελα να καλύπτω. Της είπα “λοιπόν, λατρεύω την τέχνη και έχω πτυχίο στην ιστορία τέχνης”. Απάντησε “γιατί τότε δεν γράφεις την κριτική μιας έκθεσης για την επόμενη εβδομάδα;”. Ετσι άρχισα και έκτοτε δεν έχω σταματήσει».
Είναι άμεσος στην επικοινωνία του και προσηνής. Μπορεί κανείς εύκολα να τον φανταστεί να κουβεντιάζει φιλικά και χαλαρά με έναν αναγνώστη ή τον επισκέπτη μιας έκθεσης ζωγραφικής, όπως και με τον ιδιοφυή Χόκνεϊ. Πράγμα που συμβαίνει εδώ και χρόνια.
«Η Ιστορία των εικόνων» είναι το δεύτερο βιβλίο που έχουν κάνει μαζί – το πρώτο ονομάζεται «A Bigger Message» (2011) και ακολούθησε ένα ακόμη.
Ο Γκέιφορντ είναι γνωστός όχι μόνο για το ξεχωριστό στυλ και την άνεση με την οποία αναλύει τα θέματά του, αλλά και για την απλότητά του. Στην πραγματικότητα, αυτό αντικατοπτρίζει αφενός το ενδιαφέρον του απέναντι στο κοινό, από το οποίο δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις για να τον παρακολουθήσει. Αφετέρου, εκφράζει την ειλικρινή περιέργεια ενός δημοσιογράφου που θέλει να μάθει τι είναι η τέχνη έχοντας μετατρέψει τη συνέντευξη σε αυτόνομο συγγραφικό εργαλείο.
