Ενα από τα πιο συναρπαστικά αρχαιολογικά μυστήρια παγκοσμίως. Μια έρημη σήμερα τοποθεσία, στην οποία τέθηκαν τα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο. Μια έρευνα που μετράει έξι δεκαετίες, από ανθρώπους παθιασμένους με την επιστήμη τους, Ελληνες και ξένους, σε μια «σκυταλοδρομία» με τελικό προορισμό την αλήθεια ανάμεσα στα θολά νερά της προϊστορίας. Με λίγα λόγια, η Κέρος και το «μυστήριο των σπασμένων ειδωλίων» της, που αποτελεί και τον τίτλο του καινούργιου ντοκιμαντέρ της Cosmote TV και του National Geographic, το οποίο θα προβληθεί την προσεχή Δευτέρα (10 μ.μ.) στο Cosmote History HD.
Στο πλαίσιο της πρόσφατης διαδικτυακής παρουσίασης, μάθαμε αρκετά για τη διαδικασία δημιουργίας της ταινίας, αλλά κυρίως για τη μοναδική ιστορία ενός πολιτισμού που αναδύθηκε πριν από πέντε χιλιετίες στην περιοχή των Κυκλάδων και μας άφησε αρκετά κατάλοιπα ώστε να επιχειρήσουμε σήμερα να τον ανασυνθέσουμε.
«Οταν το 1963 έφτασα για πρώτη φορά στην Κέρο, βρέθηκα μπροστά σε μια καταστροφή. Ηταν φανερό πως είχαν περάσει αρχαιοκάπηλοι, ωστόσο αυτό δεν δικαιολογούσε τα εκατοντάδες μαρμάρινα και πήλινα ειδώλια που βρήκαμε σπασμένα σε διάφορες τοποθεσίες του νησιού. Φαίνεται πως κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. οι κάτοικοι στους οικισμούς των Κυκλάδων είχαν μια τελετουργία θραύσης των ειδωλίων, τα οποία στη συνέχεια μετέφεραν και εναπόθεταν στην Κέρο», μας εξήγησε από το Κέμπριτζ ο καθηγητής Κόλιν Ρένφριου, ο οποίος αποτελεί ζωντανό θρύλο της προϊστορικής αρχαιολογίας.
Δεν είναι όμως μόνο όσα βρέθηκαν στην ίδια την Κέρο. Ακόμα πιο συναρπαστικά και σπουδαία είναι τα ευρήματα στη γειτονική βραχονησίδα του Δασκαλιού, η οποία είναι εδώ και δεκαετίες κάτι σαν αρχαιολογικό Αγιο Δισκοπότηρο. Εκεί πάνω, σε έναν τελείως άνυδρο, ανεμοδαρμένο βράχο, υπάρχουν τα υπολείμματα ενός προσεκτικά σχεδιασμένου οικισμού, με μαρμάρινα πλακόστρωτα και εστίες επεξεργασίας μετάλλου. Πρόσφατα, χάρη στη δουλειά του δρος Αρτόπουλου και της ομάδας του στο Ινστιτούτο Κύπρου, αποκτήσαμε και μια εντυπωσιακή ψηφιακή αναπαράσταση του Δασκαλιού την εποχή της ακμής του. Αυτήν και πολλά ακόμα μπορεί να τα δει κανείς στο ντοκιμαντέρ, οι κάμερες του οποίου ταξιδεύουν στις Κυκλάδες, μπαίνουν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών και φτάνουν μέχρι τη Βοστώνη προκειμένου να καλύψουν τις έρευνες των ειδικών πάνω στα αινιγματικά ειδώλια και στις κοινωνίες που τα δημιούργησαν. Εκτός του καθηγητή Ρένφριου, στην ταινία εμφανίζονται ακόμα οι συνάδελφοί του Μάικλ Μπόιντ, Εύη Μαργαρίτη και Κώστας Πασχαλίδης. Ολοι τους πήραν μέρος στη συνέντευξη Τύπου, με τον δρα Μπόιντ να σημειώνει χαρακτηριστικά: «Τον καιρό των πυραμίδων στην Αίγυπτο και των πρώτων τειχών της Τροίας, είναι εκπληκτικό πως έχουμε από τη μια έναν ιερό χώρο και ακριβώς απέναντι ένα κέντρο καινοτομίας στην τέχνη της μεταλλουργίας· έναν οικισμό για την κατασκευή του οποίου μεταφέρθηκαν τουλάχιστον 10.000 τόνοι λευκού μαρμάρου από τη Νάξο, προφανώς πάνω σε σχεδίες και πλεούμενα της εποχής».