Την Πέμπτη, 29 Οκτωβρίου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο μια νέα ιστορική σειρά με αφορμή τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Υπεύθυνος της σειράς είναι ο καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης. Στη σειρά εντάσσονται πέντε βιβλία με τους πρωταγωνιστές (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ιωάννης Καποδίστριας, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Ρήγας Φεραίος, Μπουμπουλίνα) και ακόμα πέντε με τα καθοριστικά ζητήματα της Επανάστασης (Η προετοιμασία μιας Επανάστασης, Τα συντάγματα του Αγώνα, Εσωτερικές έριδες και διενέξεις, Από τη Σφαγή της Χίου στην Εξοδο του Μεσολογγίου, Ο ρόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στην Επανάσταση). Τους τόμους της σειράς υπογράφουν διακεκριμένοι ιστορικοί και ειδικοί επιστήμονες.
Ο πρώτος τίτλος έχει θέμα τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη με συγγραφέα τον Ιάκωβο Μιχαηλίδη. Οπως αναφέρουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο, ο Κολοκοτρώνης «ηγήθηκε της Επανάστασης στον Μοριά, οργάνωσε και υλοποίησε τις μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες εναντίον των Τούρκων, ενώ, όταν χρειάστηκε, διέσωσε και εγγυήθηκε με το κύρος του την ενότητα των Ελλήνων. Στο βιβλίο του ο Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης αναδεικνύει με γλαφυρό τρόπο, δίχως εξωραϊσμούς και αποσιωπήσεις, το πορτρέτο του ανθρώπου που συνέδεσε το όνομά του με την κορυφαία στιγμή του νεότερου ελληνισμού». Η «Κ» προδημοσιεύει σήμερα χαρακτηριστικό απόσπασμα που εστιάζει στην περιγραφή μιας από τις πλέον αμφιλεγόμενες στιγμές της Επανάστασης, την άλωση της Τριπολιτσάς.
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
«Στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821 η Τριπολιτσά αλώθηκε τελικά από τους Ελληνες πολιορκητές της. Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη έως τότε στρατιωτική επιτυχία των επαναστατών, γεγονός όχι μόνο συμβολικής αλλά και στρατηγικής σημασίας, αφού η πόλη αποτελούσε νευραλγικό διοικητικό κέντρο της Πελοποννήσου. Η γενικευμένη σφαγή όμως των Τούρκων της πόλης «εστάθη μεγάλη ασπλαχνία» και αμαύρωσε την αίγλη της νίκης. Αποτέλεσε επίσης ένα ακόμα επεισόδιο στην αντιπαράθεση του Υψηλάντη με τους προκρίτους, ενώ προκάλεσε αποτροπιασμό και σε αρκετούς φιλέλληνες. Παρά την επιθυμία και τις σχετικές οδηγίες του απεσταλμένου της Φιλικής Εταιρείας, τα ελληνικά σώματα προκάλεσαν γενικευμένες βιαιοπραγίες. «Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια δεν επάτησε γη» αναφέρει ο Γέρος του Μοριά. Τα πλούσια λάφυρα που φυλάσσονταν στους τουρκικούς οντάδες καθώς και η έκρηξη μίσους απέναντι στους προαιώνιους δυνάστες αποτέλεσαν ισχυρά και επαρκή κίνητρα για τους Ελληνες ενόπλους.
Οι διαθέσιμες μαρτυρίες καταγράφουν αναλυτικά τα γεγονότα: «Η σφαγή άρχισε εις όλα τα μέρη της πόλεως, το τουφέκι εδούλευε πανταχού και ανηλεώς κατά τρεις ολοκλήρους ημέρας εσκοτώνοντο πάσης ηλικίας άνθρωποι άνδρες, γυναίκες, παιδιά ανήλικα. Οι Ελληνες εδώ εξεδικήθησαν δι’ όσα τόσους χρόνους είχαμεν πάθει από τους τυράννους μας. Πολλοί δε Τούρκοι όπου εκλείσθησαν εις τα σπίτια των επροτίμησαν και εκάησαν μέσα εις αυτά με ταις φαμιλίαις των παρά να παραδοθούν εις τους δούλους των» σημειώνει ο Φωτάκος, ενώ ο Κολοκοτρώνης συμπληρώνει: «Επειτα από δέκα ημέρας εβγήκαν όλοι οι Ελληνες με τα λάφυρα και επήγαν εις ταις επαρχίαις τους σκλάβους, σκλάβαις». Για «σκηνές φρίκης» κάνει λόγο και ο Βουτιέ, τις οποίες όμως «κάθε πολεμιστής μπορεί να τις φανταστή όταν αναλογιστή μια πόλη που κυριεύεται με επίθεση από στρατό απειθάρχητο, που τον εξεγείρουν τα πάθη εκείνα που οδηγούνε τους ανθρώπους στις μεγαλύτερες βιαιοπραγίες, τα μίση τα πολεμικά και τα θρησκευτικά». Για την κατανόηση των όσων είχαν συντελεστεί στην Τριπολιτσά άκρως διαφωτιστική είναι η περιγραφή που διασώζει ο Μακεδόνας Νικόλαος Κασομούλης, ο οποίος βρέθηκε εκεί λίγο μετά την άλωση, σταλμένος από τον Εμμανουήλ Παππά για να αναζητήσει βοήθεια. Οι χωριάτες, γράφει ο Κασομούλης, έβγαιναν από την Τριπολιτσά φορτωμένοι με λάφυρα. «Σίδηρα, στάμναις, παλαιοτζούκαλα, παλαιοαργαλειούς, πιθάρια, παραστάτας από παράθυρα κουβαλούσαν και ο δρόμος δεν άδειαζεν (…) Πλησιάσαντες εις την πόρταν του φρουρίου είδον έως 10 σωρούς Τούρκους φονευμένους, μαύρους, άσπρους, κάθε είδους (…) εις τον δρόμον διαβαίνοντες, έβλεπα εις τα παράθυρα των σπιτιών σημαίας ζωγραφισμέναις με Αγίους Γεωργίους, με Παναγίαις, με Σταυρούς, μ’ Αγίους Δημητρίους, μ’ Αγίους Νικολάους, κατά την δόξαν του κάθε οπλαρχηγού των Ελλήνων, και πετρωμέναις ταις πόρταις φυλάττων ο καθείς τα λάφυρα να μην έμβουν άλλοι και τα κυριεύσουν». «Η άλωσις της Τριπόλεως υπήρξε το θεμέλιον και το ύψιστον κραταίωμα της επαναστάσεως. Εκ του λαφυραγωγηθέντος πλουσίου υλικού ώπλισαν οι αρχηγοί τας ακολουθίας των, και οι χωρικοί, αποβάλοντες τας σφενδόνας, τας ράβδους και τας μαχαίρας, ήρπασαν τα πυροβόλα» παρατηρούσε ο Μέντελσον Μπαρτόλντι. Την άλωση της Τρίπολης ακολούθησε η πολιορκία και άλλων ισχυρών κάστρων της περιοχής, όπως του Ναυπλίου και του Ακροκορίνθου. Προκειμένου όμως να μην επαναληφθούν τα θλιβερά γεγονότα της Τρίπολης, ο Υψηλάντης επέβλεψε ο ίδιος την παράδοση της Κορίνθου, δίνοντας προσωπικά εγγυήσεις για την ασφαλή αναχώρηση του τουρκικού πληθυσμού της πόλης. Ωστόσο, όταν στις 14 Ιανουαρίου του 1822 αναχώρησαν οι Τούρκοι της Κορίνθου από την πόλη, η αδιαθεσία του Υψηλάντη επέτρεψε σε ομάδες Ελλήνων ενόπλων να εξοντώσουν αρκετούς από αυτούς. Στην πολιορκία του φρουρίου της Πάτρας ο διά θαλάσσης ανεφοδιασμός της πόλης βοηθούσε τους έγκλειστους Τούρκους, παρέχοντάς τους τα αναγκαία για τη συντήρησή τους. Και επειδή οι ναυτικοί αποκλεισμοί των Ελλήνων δεν αναγνωρίζονταν στην αρχή της Επανάστασης, πολεμικά πλοία των ευρωπαϊκών χωρών προστάτευαν τα καράβια που μετέφεραν τρόφιμα. Στο πολιορκούμενο Ναύπλιο, για παράδειγμα, ένα μαλτέζικο πλοίο μετέφερε τρόφιμα στους Τούρκους, εμποδίζοντας με τον τρόπο αυτόν την παράδοσή του στους Ελληνες.»