ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Αφιέρωμα στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940-1941
Τεύχος 278, Οκτώβριος 2020
εκδ. Γκοβόστης
Ογδόντα ολόκληρα χρόνια μετά, ο πόλεμος του 1940-41 παραμένει για τους Ελληνες ένα γεγονός που κατέχεται από μια σπανιότητα: την εθνική ομοψυχία, την εθνική ενότητα. Δεν είναι η αναμνημόνευση των μαχών που αντέχουν στη συλλογική μνήμη όσο το πνεύμα της ευφορίας και της συγκίνησης που, σε γενικές γραμμές, επικράτησε τότε.
Γιατί όμως είναι ένα τόσο σπάνιο φαινόμενο αυτό, η ενότητα και η ομοψυχία; Για πολλούς και διαφόρους λόγους, που δεν είναι της παρούσης. Ας χαλαρώσουμε προς το παρόν, ας χαρούμε λίγο το πνεύμα των ημερών αυτών – και όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να ανατρέξουν σε ορισμένα διαβάσματα, παλαιότερα αλλά και πιο πρόσφατα.
Ενα από αυτά τα αξιόλογα αναγνώσματα είναι το τεύχος Οκτωβρίου του μηνιαίου περιοδικού «Στρατιωτική Ιστορία» (το οποίο εδώ και καιρό βρίσκεται από τη σκέπη των εκδόσεων Γκοβόστη). Το καλό περιοδικό αφιερώνει ολόκληρο το τεύχος που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Η πολύ ενδιαφέρουσα ύλη συμβαδίζει με την πλούσια εικονογράφηση.
Σταχυολογούμε: Αφιέρωμα στη δράση των ελληνικών υποβρυχίων στην Αδριατική. Πόσο (και πόσοι) έχουμε διαβάσει γι’ αυτή την πτυχή εκείνου του πολέμου; Ή για τη συμμετοχή του εμπορικού ναυτικού; Επιπροσθέτως, έχουμε μια σειρά από μαρτυρίες για το πώς έγιναν δεκτοί οι Ελληνες στρατιώτες στη Βόρεια Ηπειρο. Το περιοδικό δίνει επίσης έμφαση σε μια τεχνική –που όμως δεν είναι μόνον τεχνική– λεπτομέρεια: στα χαρακτηριστικά του ατομικού τυφεκίου Μάουζερ Μ1930 που χρησιμοποίησε κατά κόρον ο ελληνικός στρατός το 1940. Ακόμη, μια άλλη, λιγότερο γνωστή πτυχή, η συμβολή της ελληνικής χωροφυλακής στον πόλεμο. Στέκομαι περισσότερο ακόμη σε τρία πολύ ενδιαφέροντα άρθρα: Πρώτον, στην εξαιρετική αφήγηση της επιθετικής επιχείρησης κατάληψης του αυχένα Κούτσι, προς την Αυλώνα, από τους Εύζωνες του Θρασύβουλου Τσακαλώτου, υπό ιδιαίτερα δυσμενείς καιρικές συνθήκες, τον Δεκέμβριο του 1940.
Δεύτερον, στο ωραίο αφιέρωμα του περιοδικού στο πώς κατέγραψαν οι πολεμικοί ανταποκριτές τις επιχειρήσεις. Μεταξύ των άλλων, εδώ μαθαίνουμε για τις αποστολές του Ιταλού δημοσιογράφου Ιντρο Μοντονέλι (ανταποκριτή της «Κοριέρε ντέλα Σέρα») όπως και για τον πρώτο νεκρό της δημοσιογραφίας σε εκείνο τον πόλεμο, τον έφεδρο ανθυπολοχαγό Μηχανικού Κωνσταντίνο Παπαδάκη.
Τέλος, μια άλλη πολύ σημαντική, αλλά κάπως παραγνωρισμένη, πτυχή του πολέμου ήταν οι αεροπορικές επιχειρήσεις –οι οποίες ήταν πολλές και ιδιαιτέρως δραματικές, κυρίως λόγω των αερομαχιών που σημειώθηκαν– και αυτό, παρότι η ελληνική αεροπορία δεν διέθετε τότε ό,τι πιο σύγχρονο στον αεροπορικό πόλεμο. Διέθετε όμως άξιους ιπταμένους. Ετσι, το χορταστικό σχετικό άρθρο του τεύχους αφιερώνεται στη δράση των καταδιωκτικών PZL P24, τα οποία είχαν «τη μερίδα του λέοντος όσον αφορά τις καταρρίψεις των εχθρικών αεροσκαφών». Οι χειριστές της 21ης, της 22ης και της 23ης Μοίρας Διώξεως τα έδωσαν όλα. Ιδιαίτερα δραματική ήταν η τελευταία αποστολή της 22ης Μοίρας, στις 15 Απριλίου του 1941, στην περίφημη αερομαχία των Τρικάλων. Τότε, οι Ελληνες πιλότοι αντιμετώπισαν μεγάλο σχηματισμό γερμανικών βομβαρδιστικών κάθετης εφόρμησης Γιούνκερς (τα θρυλικά Στούκας) τα οποία πετούσαν συνοδεία μαχητικών Μέσερσμιτ Bf 109E. Το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές ήταν αβυσσαλέο και το αποτέλεσμα της αερομαχίας προδιαγεγραμμένο. Και όμως, τα ελληνικά φτερά πολέμησαν.