Σε εκείνα τα λησμονημένα αθηναϊκά μυθιστορήματα του Μεσοπολέμου εντρυφεί κανείς από περιέργεια και ανάγκη επανασύνδεσης. Ξαναέπιασα στα χέρια μου τη «Λεηλασία μιας ζωής» άλλοτε πολυδιαβασμένο μυθιστόρημα του Αντώνη Τραυλαντώνη (1867-1943), είχα βρει ένα αντίτυπο του 1966 στην αξεπέραστη σειρά του «Γαλαξία». Αν και η «Λεηλασία μιας ζωής» είχε επανεκδοθεί τα μεταγενέστερα χρόνια, είναι δύσκολο να βρει κανείς αντίτυπο στα βιβλιοπωλεία. Ο Αντώνης Τραυλαντώνης, από το Μεσολόγγι, σπουδασμένος στην Αθήνα, ήταν εκπαιδευτικός, πολύγλωσσος, ένας φιλήσυχος καλλιεργημένος άνθρωπος, που σταδιακά έγραφε σε εκείνη την όμορφη δουλεμένη δημοτική γλώσσα. Πέθανε στην Κατοχή. Είχαν γράψει για το έργο του ο Τέλλος Αγρας, ο Κώστας Βάρναλης, ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος, ο Κώστας Στεργιόπουλος… αμφιβάλλω αν σήμερα τον θυμούνται κάποιοι, αν και η «Λεηλασία μιας ζωής» είχε γίνει τηλεοπτική σειρά το 1978 με τον Κώστα Αρζόγλου στον ρόλο του Αγγελή, το ωραίο όνομα του ήρωα.
Ο Τραυλαντώνης καλλιεργεί εκείνο το ψυχογραφικό παρακλάδι του κοινωνικού ρεαλισμού με ευχάριστες εκτονώσεις αυτοσαρκασμού. Αναπαριστά την αθηναϊκή κοινωνία, μικροαστούς, νεόπλουτους, φτωχολογιά και μαζί τα σπίτια τους, τα ρούχα τους, τις ψυχικές τους εντάσεις. Κρίμα, που αυτά τα παλιομοδίτικα μυθιστορήματα, εξοβελίστηκαν και συχνά υποτιμήθηκαν. Η «Λεηλασία μιας ζωής» έχει φωτεινές στιγμές, δεν είναι το κλασικό αριστούργημα, αλλά πόσα πολλά μπορεί να πάρει ο σύγχρονος αναγνώστης… Βρήκα στοιχεία για την ανθρωπογεωγραφία της Αθήνας, την περίοδο 1912-1922, με εξαίρετο ρεαλισμό όπως και πολλές πληροφορίες που συνάγονται για συνοικίες, όπως τη Νεάπολη, το Παγκράτι, τον Βοτανικό αλλά και για το κέντρο, τα μαγαζιά και τα μικρά καφενεία και ζυθεστιατόρια γύρω από την Ερμού. Ενα σπίτι του 1912 που είχε ανοικοδομηθεί πλουσιότερο πριν το 1920, φτωχόσπιτα με μόνο τα στοιχειώδη, ευωδιαστές αυλές σε βελούδινες νύχτες, η Αθήνα που άλλαζε από τους Βαλκανικούς ώς την Καταστροφή της Μικράς Ασίας.