Πόσο ρόλο έπαιξε ο θυμός της συλλογικής μας ψυχής στα 200 χρόνια της νεοελληνικής ύπαρξης; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που θέτει ο τακτικός αρθρογράφος της «Κ» Τάκης Θεοδωρόπουλος στο νέο του βιβλίο «Τα πρώτα 200 χρόνια είναι δύσκολα: Δύο αιώνες νευρικής κρίσης».
«Εχω πολύ θυμό μέσα μου». Αυτό ήταν το σύνθημα των κουκουλοφόρων του 2008 και αργότερα το σύνθημα των Αγανακτισμένων. Κι άμα έχεις θυμό δικαιούσαι να τα σπάσεις, να κάψεις, να μουτζώσεις τη Βουλή, να προπηλακίσεις και το απλούστερο όλων, να βρίσεις. Ο «θυμός» αθωώνει. Γιατί ο «θυμός» ταυτίζεται με την ελληνική ψυχή. Στον Ομηρο η λέξη «θυμός» σημαίνει την ψυχή, την καρδιά, την ίδια τη ζωή. Για εμάς σήμερα σημαίνει μόνον οργή. Αν δεν έχεις θυμό, έχεις χαμηλό δείκτη «ελληνόμετρου». Τελικά, πόσο ευθύνεται ο θυμός για τη ροπή της κοινωνίας προς το χάος;
Το βιβλίο κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Μεταίχμιο και σήμερα η «Κ» προδημοσιεύει ένα ενδεικτικό απόσπασμα.
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
«Πώς συνεννοείται η ασυνεννοησία;
Ποια είναι η πατρίδα του Μακρυγιάννη; Ποια είναι τα όριά της; Ποιο είναι το «εμείς» που επικαλείται; Ποιους περιλαμβάνει; Οσους είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, όσους μιλούν τη γλώσσα των απομνημονευμάτων του; Ποια ελευθερία είναι έτοιμος να ανταλλάξει με τον θάνατό του; «Κάποιος ήθελε ερωτήσει: του θυμού του είσαι αδελφή;», όπως γράφει ο Σολωμός όταν συνομιλεί με την ελευθερία στον Υμνο του. Πόσο μεγαλύτερη είναι αυτή η πατρίδα από τον τόπο του; Πολλές φορές έχεις την εντύπωση πως για τους αγωνιστές η λέξη «πατρίδα» ταυτίζεται με το χωριό τους. «Και οι νυν Ελληνες με το “Πατρίς” άλλο δεν εννοούσι ειμή την γην εις την οποίαν εγεννήθησαν, επειδή τους λείπει η ελευθερία» γράφει ο Ανώνυμος Ελλην στην «Ελληνική Νομαρχία».
Η πατρίδα του Μακρυγιάννη είναι οι «θυμωμένες πληγές» του. Οταν μιλάει ως «αυτόχθων», πατρίδα του είναι η Ρούμελη, ο Μοριάς και μερικά νησιά.
Οταν αγανακτεί με τους Βαυαρούς, πατρίδα του είναι οι αγωνιστές. Κι όταν προσπαθεί να μιλήσει για την Ελλάδα, η γλώσσα του χάνει τους χυμούς της. Θυμίζει λόγο στην πλατεία των Αγανακτισμένων.
Και τι σας έκαμεν αυτό τ’ όνομα των Ελλήνων, εσάς των γενναίων αντρών της Ευρώπης, εσάς των προκομμένων, εσάς των πλούσιων; Ολοι οι προκομμένοι άντρες των παλαιών Ελλήνων, οι γοναίγοι όλης της ανθρωπότης, ο Λυκούργος, ο Πλάτων, ο Σωκράτης, ο Αριστείδης, ο Θεμιστοκλής, ο Λεωνίδας, ο Θρασύβουλος, ο Δημοστένης και οι επίλοιποι πατέρες γενικώς της ανθρωπότης, κοπιάζαν και βασανίζονταν νύχτα και ημέρα μ’ αρετή, με ’λικρίνειαν, με καθαρόν ενθουσιασμόν να φωτίσουνε την ανθρωπότη και να την αναστήσουν νάχη αρετή και φώτα, γενναιότητα και πατριωτισμόν. Κι αν πατρίδα του είναι όλ’ αυτά, τότε πώς η πατρίδα ταυτίζεται με αυτήν που έχει ο Κολοκοτρώνης στο μυαλό του; Η πατρίδα για την οποία χύνουν το αίμα τους σίγουρα δεν είναι ίδια με αυτήν που είχε ο Ρήγας στο μυαλό του. Ούτε με αυτήν που οραματίζεται ο Κοραής.
Κι αν πατρίδα και ελευθερία σημαίνουν σύνορα, άρα κράτος, τότε αυτό το κράτος δεν έχει καμία σχέση με το κράτος του Φαναριώτη Μαυροκορδάτου. Χρησιμοποιούν τις ίδιες λέξεις, όμως οι λέξεις που χρησιμοποιούν για να συνεννοηθούν δεν έχουν την ίδια σημασία. Κι όταν λέμε «σημασία», εννοούμε πρόσβαση στην πραγματικότητα. Ο καθένας τους βλέπει τη δική του πραγματικότητα, την πραγματικότητα του δικού του θυμού. Οι διερμηνείς αποτυγχάνουν.
Ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε και ο Οθων οδηγήθηκε σε έξωση χωρίς ποτέ να καταλάβει ακριβώς ποια ήταν η χώρα που κλήθηκε να κυβερνήσει. Κι ας τον γοήτευε. Το παράδοξο είναι ότι επιμένουν. Παρά τους δύο εμφυλίους, του ’23 και του ’25, παρά τις αέναες φαγωμάρες, παρά την ασυνεννοησία, παρά την εξάντλησή τους, την πείνα, τις καταστροφές, επιμένουν.
Αν υπάρχει ένα θαύμα στην Επανάσταση του ’21 είναι ότι, παρ’ όλ’ αυτά, κατάφεραν και την πατρίδα τους να βρουν και κράτος να φτιάξουν για να μην την αφήσουν άστεγη. Και είπαν «Ο Θεός της Ελλάδας είναι μεγάλος» και τον εμπιστεύτηκαν. Κι αφού ο Θεός της Ελλάδας είναι μεγάλος και έδωσε πατρίδα στους Ελληνες, αυτοί δεν είχαν κανέναν λόγο να αλλάξουν ή να αποκτήσουν παιδεία, όπως επέμεναν οι διαφωτιστές τους. Κράτησαν τον θυμό τους και συνέχισαν να κάνουν τα ίδια, σχεδόν ώς σήμερα.»