ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΡΥΜΙΩΤΗΣ
Στην «Καθημερινή» (ένατη σελίδα) της Κυριακής
εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα, σελ. 398
Στο κάτω μέρος της πρώτης σελίδας των μεγάλων παλιών εφημερίδων υπήρχε συχνά, όπως θα θυμούνται οι παλιοί, ένα χρονογράφημα. Τα χρονογραφήματα πρωτοεμφανίστηκαν στην Ελλάδα τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα, ήταν γραμμένα από λογοτέχνες ή δοκιμιογράφους με «καλή πένα» και αφορούσαν θέματα κοινωνικά και πολιτιστικά. Ο λόγος των χρονογράφων ήταν επικριτικός, σατιρικός, ηθικοπλαστικός αλλά σπάνια ευθέως πολιτικός. Ηταν πάντως λόγος τερπνός.
Στις ελληνικές εφημερίδες και ιστοσελίδες στον 21ο αιώνα δεν υπάρχουν τέτοιοι χρονογράφοι, αλλά υπάρχει το «λειτουργικό ισοδύναμό» τους. Το εκπροσωπεί ο ογδοντάχρονος σήμερα Ανδρέας Δρυμιώτης, ένας από τους γνωστότερους αρθρογράφους της «Καθημερινής» της Κυριακής. Γράφει στην εφημερίδα από τις αρχές του 2012, αδιάλειπτα, έως σήμερα, όπως φαίνεται στο βιβλίο που εξέδωσε το καλοκαίρι του 2020 με επιλογή άρθρων του.
Σε άλλες εποχές, ο Δρυμιώτης θα ήταν από τους γνωστότερους χρονογράφους, αν με την έννοια αυτή εννοούμε κάποιον που γράφει με τρόπο ευφυή και δηκτικό για τρέχοντα ζητήματα και τέρπει τον αναγνώστη (ή τον εκνευρίζει, ανάλογα με τη θέση που παίρνει στο άρθρο του). Δεν θα ήταν ασφαλώς ποτέ επαγγελματίας χρονογράφος ο Δρυμιώτης. Υποπτεύομαι ότι δεν θα προλάβαινε, καθώς στη ζωή του είχε διάφορες απαιτητικές ιδιότητες και δουλειές. Μεταξύ άλλων, στα τέλη της δεκαετίας του ’50, ήταν φυλακισμένος για 20 μήνες από τους Βρετανούς στην Κύπρο. Κατόπιν, στην Ελλάδα, ήταν πολιτικός μηχανικός, ανώτατο στέλεχος γνωστών εταιρειών πληροφορικής και επικεφαλής της μηχανοργάνωσης για τη συγκέντρωση και μετάδοση των εκλογικών αποτελεσμάτων σε πολλές «εκλογικές βραδιές». Χρημάτισε και σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (2010-2011).
Ο συγγραφέας αντλεί εμπειρία και γνώση από τις παραπάνω ιδιότητές του. Από τα κείμενά του, είναι επίσης φανερό ότι συγκεντρώνει ειδήσεις και τεκμήρια σε εβδομαδιαία βάση από τη διεθνή και ελληνική πολιτική, οικονομική και τεχνολογική επικαιρότητα. Τα φιλτράρει με τη λογική ενός πεπειραμένου μηχανικού. Και τα μεταπλάθει, με κομψά ελληνικά, σε άρθρα-χρονογραφήματα που τα διαβάζεις και νομίζεις ότι μιλάς με έναν φίλο σου για τις τρέχουσες εξελίξεις.
Στα κείμενα του Δρυμιώτη βρίσκει κανείς πρωτότυπους τρόπους σύνδεσης οικονομολογικών και τεχνικών επιχειρημάτων με πολιτικά επιχειρήματα, αλλά και με περιλήψεις σκηνών από φιλμ, παλιές ιστορίες, αποφθέγματα στα ελληνικά και στα αγγλικά, χαριτωμένες «ατάκες», ανέκδοτα και στίχους τραγουδιών. Η συνταγή παρασκευής των κειμένων του Δρυμιώτη είναι πολύ ελκυστική, αλλά το προϊόν δεν είναι πάντοτε εύκολα καταπόσιμο.
Δύσκολα θα συμφωνούσε κανείς με τον αντικρατισμό του, όταν γίνεται σαρωτικός. Από την άλλη μεριά, είναι πολύ πειστικός όταν τεκμηριώνει τη αναποτελεσματικότητα της γραφειοκρατίας (βλ. άρθρα του με τίτλο «Το ψηφιδωτό της τρέλας»). Υστερα, δεν υπάρχει σήμερα κοινωνικός επιστήμονας που θα περιλάμβανε στην ανάλυσή του στοιχεία από τον υποτιθέμενο «χαρακτήρα» ενός λαού, π.χ., των Ελλήνων. Ομως, η ματιά του σε θέματα καθημερινής κοινωνικής συμπεριφοράς είναι κοφτερή και η κριτική του εύλογη. Επίσης οι αρχηγοί, συνεργάτες και οπαδοί διαφόρων πολιτικών κομμάτων, κυρίως στην Αριστερά παρά στη Δεξιά, ίσως γυρίζουν σελίδα όταν φθάνουν στο άρθρο του Δρυμιώτη.
Ωστόσο, ακόμα και όταν διαφωνεί κανείς μαζί του, πρέπει να παραδεχθεί ότι, από ό,τι φαίνεται, ο Δρυμιώτης ποτέ δεν συνέγραψε άρθρο ως ένα είδος αγγαρείας. Με τη συχνότητα που γράφει, αυτό θα ήταν αναμενόμενο. Και όμως φαίνεται ότι περνάει καλά γράφοντας τα κείμενά του. Γι’ αυτό κυρίως περνούν καλά και οι πολλοί που τα διαβάζουν στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Σε αυτούς περιλαμβάνονται οι τρεις που προλογίζουν το βιβλίο του. Είναι οι Παναγιώτης Πικραμένος, Αλέξης Παπαχελάς και Θοδωρής Ρουσόπουλος, οι οποίοι διηγούνται ιστορίες για τον συγγραφέα ή για το τι αντιδράσεις δημιουργούν τα άρθρα του.
Οσοι αναγνώστες της «Καθημερινής» της Κυριακής «αποθησαυρίζουν» σε ντοσιέ τα άρθρα του Δρυμιώτη θα χαρούν, καθώς με το βιβλίο αυτό έχουν 66 κείμενά του της περιόδου 2012-2020, επιλεγμένα από τον ίδιο, σε προσεγμένο χαρτόδετο τόμο. Ας τον συνοψίσουμε για αυτούς, όπως θα έκανε ο συγγραφέας. Ως γνωστόν, συνηθίζει να παρεμβάλλει αγγλικούς όρους ή φράσεις στα άρθρα του, για να τέρψει τους αναγνώστες: λοιπόν, το βιβλίο αυτό είναι «vintage» Δρυμιώτης.
* Ο κ. Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.