Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα

Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα

5' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στη διάρκεια της συζήτησης επαναλαμβάνει ότι οι μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις δύσκολα περιγράφονται, ακόμα και από φωτογραφίες ή βίντεο. Το εξηγεί ως εξής: «Ο θεατής πρέπει να βρεθεί μέσα σε αυτές, να νιώσει με όλες τις αισθήσεις τη σχέση του χώρου με το έργο, τις διαστάσεις, τα υλικά, τον ήχο, το φως, το περιβάλλον για να βιώσει αυτή την εμπειρία».

Εχει δίκιο, προφανώς. Η εμπειρία από την ατομική της έκθεση «Ελευσίνα», που παρουσιάστηκε στο Παλαιό Ελαιουργείο Κανελλόπουλου το 2010, στο πλαίσιο των Αισχυλείων, δεν μεταφέρεται με λέξεις, μολονότι παραμένει ζωντανή στη μνήμη όσων την είδαμε.

Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα-1
«Ελευσίνα 2010», Παλαιό Ελαιουργείο – Σαπωνοποιείο Κανελλόπουλου, Ελευσίνα.

Στην προσωπική μου ανάμνηση είναι μια μυστικιστική διαδρομή που απλωνόταν σε επτά κτίρια, φτιαγμένη από ήχο και φως. Για εκείνη, που δεν της αρέσουν οι αισθηματολογίες –τόνισε μάλιστα ότι πρέπει να τις αποφύγουμε στη συνέντευξη–, ήταν το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα μεθοδικής εργασίας. Ξεκίνησε από καθημερινές επισκέψεις στον χώρο του παλιού εργοστασίου, με φωτογραφίσεις και μετρήσεις, συνεχίστηκε με περιπάτους στον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και αναζητήσεις σε βιβλία για τα Ελευσίνια Μυστήρια και έπειτα από μεγάλη επεξεργασία κατέληξε σε μια μοναδική εγκατάσταση in situ, απόλυτα συνδεδεμένη με τον χώρο και τον χρόνο του έργου. «Καμιά φορά οι επισκέπτες γελούσαν μαζί μου, επειδή όταν έβλεπα ότι κάποιος δεν ακολουθούσε τη διαδρομή που έπρεπε τον κυνηγούσα. “Συγγνώμη”, του έλεγα, “δεν πάτε σωστά. Πρέπει να ξεκινήσετε απέναντι και μετά να έρθετε εδώ και μετά εκεί”. Υπήρχε μια συνέχεια στην εγκατάσταση, που σε οδηγούσε τελικά στο φως».

Δεν της αρέσει καθόλου να μιλάει για το έργο της και ούτε κατά διάνοια για τον εαυτό της. Αντ’ αυτού προτείνει το βιογραφικό της: «Η Διοχάντη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945, σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στην Accademia di Belle Arti και αρχιτεκτονικό σχέδιο, ενδυματολογία, γραφικές τέχνες σε άλλες σχολές στη Ρώμη. Αργότερα παρακολούθησε αρχιτεκτονική στο Λονδίνο. Εχει παρουσιάσει 18 ατομικές εκθέσεις σε Ιταλία, Σκωτία, Ελλάδα και Κύπρο. Εχει λάβει μέρος σε περισσότερες από 140 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εχει εκπροσωπήσει τη χώρα σε διεθνείς Μπιενάλε και η πιο πρόσφατη είναι αυτή της Βενετίας το 2011. Εχει βραβευτεί σε τέσσερις διεθνείς εκθέσεις χαρακτικής και από το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών Τέχνης AICA Hellas για την καλλιτεχνική δραστηριότητα 2009-2010. Οι εικαστικές παρεμβάσεις της συμπληρώνουν το περιβάλλον και συνεργούν δημιουργώντας μια διαδρομή –την οποία έχει σχεδιάσει και ορίσει– μέσα από διαδοχικές εναλλαγές αρχιτεκτονικών και εικαστικών στοιχείων, υλικών, ήχου και φωτισμού. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα».

Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα-2
«Χωρίς τίτλο», 1985, στην ταράτσα του κτιρίου του Dracos Art Center, Αθήνα. 

Μια διήγηση

Οταν γίνεται λίγο πιο προσωπική, λέει για τη δουλειά της: «Είναι μια διήγηση που ξεκίνησε από τα πρώτα έργα με τα τελάρα και προχωράει μέχρι τώρα». Η διήγηση αυτή αρχίζει από τη Ρώμη και γίνεται σε πρώτο πρόσωπο: «Αποφάσισα να δώσω εξετάσεις στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης και ήταν μεγάλη έκπληξη ότι αμέσως έγινα δεκτή στο τρίτο έτος της ζωγραφικής – χαρακτικής. Ετσι είχα την ευτυχία να ζήσω στη μοναδική αυτή πόλη που βρισκόταν στην πρωτοπορία της σύγχρονης τέχνης. Δεν θα ξεχάσω την εικόνα όταν στο διάλειμμα κατεβαίναμε στο πεζοδρόμιο της Βία Ριπέτα και απέναντι έβλεπα να περνάει ο Γιάννης Κουνέλλης με την ομάδα των καλλιτεχνών της arte povera, πάντα σχεδόν την ίδια ώρα. Εχω δει τις ατομικές εκθέσεις του στην ιστορική Galleria Attico το 1967 με τα ζωντανά πουλιά σε κλουβιά και δύο χρόνια αργότερα, στον ίδιο χώρο, με τα 12 ζωντανά άλογά του. Η Ρώμη ελευθέρωσε τη σκέψη μου και επηρέασε τον τρόπο με τον οποίο ερμήνευα τον κόσμο. Ρίχτηκα με τα μούτρα στη δουλειά, πήρα επίσης μαθήματα αρχιτεκτονικής και ντιζάιν σε άλλες σχολές και νύχτα-μέρα προσπαθούσα να κερδίσω τον χρόνο σαν να μην υπήρχε αύριο».

– Πώς περάσατε από τη μία επιφάνεια και τη ζωγραφική στα τρισδιάστατα έργα;

– Η δουλειά μου θα έλεγα πως είναι μια συνεχής πορεία. Από φοιτήτρια ακόμα στην Ακαδημία, μέσα από πολλή δουλειά έφτασα στην αφαίρεση και αποδεσμεύτηκα από την επιφάνεια του ενός τελάρου. Πραγματικά η μία επιφάνεια δεν ολοκλήρωνε το θέμα μου. Αρχισα να ενώνω τα τελάρα μεταξύ τους για να ολοκληρώσω τη σύνθεσή μου. Σταδιακά οδηγήθηκα στα τρισδιάστατα έργα και στις εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Η κλίμακα του έργου μου ορίζεται κάθε φορά από τις διαστάσεις του χώρου. Από νωρίς με ενδιέφερε η συνέργεια της αρχιτεκτονικής, της γλυπτικής, της ζωγραφικής και του περιβάλλοντος. Με γοητεύουν οι αρχαιολογικοί και οι βιομηχανικοί χώροι, τα αρχιτεκτονικά κουφάρια, γενικά οι τόποι οι φορτισμένοι 
από την Ιστορία.
 

Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα-3
«Χωρίς τίτλο», 1985, άποψη της εγκατάστασης από την οδό Ηροδότου. 

– Πώς ξεκινάτε να δουλεύετε μια εγκατάσταση;

– Εμπνέομαι από τον χώρο, τον χρόνο, το περιβάλλον και μέσα από αυτά ολοκληρώνω την ιδέα μου προσπαθώντας ο χώρος και το έργο να γίνονται ένα. Πάντα ξεκινώ από τη μελέτη και την αναγνώριση του χώρου. Περπατώ για να τον νιώσω, μετρώ τις διαστάσεις του, ψάχνω την ιστορία του, το πολιτιστικό του φορτίο. Στη συνέχεια, είναι πολύ σημαντική για εμένα η κατασκευή της τρισδιάστατης μακέτας του έργου, όπου εμβαθύνω και εξαντλώ την κάθε λεπτομέρεια. Επειτα από αυτή τη διαδικασία, η δημιουργία του έργου in situ προχωράει με σίγουρα βήματα, κυρίως όταν δουλεύω σε μεγάλες εκτάσεις και κτίρια πολλών τετραγωνικών μέτρων. Τα υλικά που χρησιμοποιώ συνήθως τα επιλέγω από τον ίδιο τον τόπο.
 
– Τι ρόλο παίζει το φως σε κάθε εγκατάσταση;

– Είναι κυρίαρχο στοιχείο της δουλειάς μου. Χρόνια το παρατηρώ, το χρησιμοποιώ και το δημιουργώ με διαφορετικούς τρόπους και υλικά. Θα έλεγα πως οι εγκαταστάσεις μου σηματοδοτούν μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα, στην απελευθέρωση.

Μια πορεία που οδηγεί στο φως, στην ελπίδα-4
«Beyond Reform», 2011, εσωτερικό του Ελληνικού Περιπτέρου στην 54η Μπιενάλε Βενετίας.

Επιμέλεια αρχείων

«Δεν ήταν ποτέ στο πρόγραμμά μου να ασχοληθώ με αρχεία. Ομως, μετά τον θάνατο της φίλης μου γλύπτριας Σωσώς Χουτοπούλου-Κονταράτου το 1984, διαπίστωσα ότι κινδύνευε να πεταχτεί το προσωπικό αρχείο της και να αποσιωπηθεί η προσφορά της στη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Δεν ήξερα από πού να αρχίσω αδειάζοντας το εργαστήριό της: χαρτάκια, φάκελοι, αφίσες, κατάλογοι, φωτογραφίες, αρνητικά φιλμ, έργα, σχέδια. Σκέφτηκα τελικά να τα ταξινομήσω σαν ένα λεπτομερές ημερολόγιο της δουλειάς της».
Από τότε, παράλληλα με την καλλιτεχνική μου δραστηριότητα, συνέχισα με σεβασμό και αγάπη να επιμελούμαι αρχεία και άλλων φίλων μου καλλιτεχνών που έφυγαν από κοντά μας. Ολα αυτά τα χρόνια ήταν ανοικτά στο εργαστήριό μου για κάθε είδους μελέτη. Αυτή η αρχειακή συλλογή παρουσιάστηκε με τον τίτλο “ΔΙΟΧΑΝΤΗ αρχειοθετώντας” στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (ΙΣΕΤ, Νοέμβριος 2019 – Μάρτιος 2020). Οταν ολοκληρώθηκε η παρουσίαση, τους παρέδωσα το αρχείο». Επίσης, από το 1977 έως και το 1987 κινηματογραφούσα με μηχανή Super 8mm σημαντικές ομαδικές εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στις περισσότερες συμμετείχα κι εγώ και άρχισα να τις καταγράφω έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Εχω κινηματογραφικό υλικό πολλών ωρών και το επεξεργάζομαι στο μοντάζ. Μόλις το επιτρέψουν οι σημερινές δύσκολες καταστάσεις θα οργανώσω την παρουσίαση “ΔΙΟΧΑΝΤΗ κινηματογραφώντας”, για την οποία έχει δείξει ενδιαφέρον το ΕΜΣΤ».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή