Ο κύριος Γκρι ανακάλυψε τον Τέρι Γουέιτ όταν τον μνημόνευσε σε μια συνέντευξή του ο Αμερικανός συγγραφέας Ρίτσαρντ Πάουερς. Ο Γουέιτ έκανε φιλανθρωπικό έργο στον Λίβανο το 1987 όταν αιχμαλωτίστηκε και κρατήθηκε όμηρος εκεί για πέντε χρόνια.
«Δεν ήθελα να μιλήσω για την τρομερή ιστορία του Γουέιτ», λέει ο κύριος Γκρι. «Ηθελα να σταθώ σε κάτι που δεν έχει την παραμικρή δράση: ο Πάουερς βρίσκεται σε μια διάλεξη του Γουέιτ σχετικά με την εμπειρία στη Βηρυτό. Τότε, κάποιος από το κοινό ρωτάει τον Γουέιτ: ποιο θα λέγατε πως ήταν το μεγαλύτερο μάθημα που πήρατε κατά τη διάρκεια αυτών των πέντε χρόνων ομηρίας;
Ο Πάουερς λέει πως το στομάχι του σφίχτηκε και έδωσε μιαν απάντηση μέσα του: να αγαπώ τη ζωή όσο μπορώ και ποτέ ξανά να μην εκλάβω κανέναν άνθρωπο ως δεδομένο στη ζωή μου. Η απάντηση του Γουέιτ όμως, λέει ο Πάουερς, ήταν σοκαριστική: η ανθρωπότητα σήμερα, είπε ο Γουέιτ, έχει χάσει την ικανότητά της να αφήνεται σε μια παραγωγική μοναχικότητα».
Το ερώτημα ήρθε αβίαστα στον δημοσιογράφο που έπαιρνε τη συνέντευξη από τον Πάουερς: «Τι νομίζετε πως εννοούσε λέγοντας “παραγωγική”»;
Και ο Πάουερς: «Δεν χρησιμοποιούσε τη λέξη αυτή με τους όρους της όψιμης καπιταλιστικής κοινωνίας της αγοράς. Δεν μιλούσε για τον ορισμό που θα έδινε στην παραγωγικότητα η Τζένεραλ Μότορς. (…) Για μένα, το σχόλιό του νομιμοποίησε τη διεργασία της ανάγνωσης και της γραφής».
Στο σημείο αυτό, ο κύριος Γκρι πήρε μια βαθιά ανάσα προτού μου διαβάσει τη συνέχεια της σκέψης του Ρίτσαρντ Πάουερς: «Η ανάγνωση είναι η τελευταία κοσμική προσευχή. Ακόμα κι αν διαβάζεις σε ένα αεροδρόμιο, φτιάχνεις ένα κουκούλι γύρω σου – εμποδίζεις την εισβολή κάθε πληροφορίας και επικοινωνίας, σε τέτοιο βαθμό που είναι σαν να έχεις μεταμορφωθεί σε ον στατικό, παραδομένο στο διαλογισμό. Ενα βιβλίο είναι κάτι ολοκληρωμένο, τελειωμένο, και ό,τι και να κάνεις δεν πρόκειται να του αλλάξεις το περιεχόμενο. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ιδέα που κυριαρχεί στην κοινωνία, ότι πρέπει να αλλάξεις το μέλλον σου, να είσαι μέσα στη δράση, να παίρνεις το πεπρωμένο σου και να το αλλάζεις. Το πεπρωμένο μιας γραπτής αφήγησης βρίσκεται επίσης εκτός χρόνου. Οση ώρα διαβάζεις, βρίσκεσαι εκτός χρόνου. Αυτό που είπε ο Γουέιτ δικαιολογεί αυτή την αδικαιολόγητη διεργασία στην οποία έχω αφιερώσει τη ζωή μου».
Ο κύριος Γκρι μιλάει μέσα από τη μάσκα του. «Παραδόξως, αυτή είναι η πιο παρηγορητική κουβέντα που άκουσα εν καιρώ εγκλεισμού. Μετατρέπει αυτή την αίσθηση στατικότητας σε άδεια λεωφόρο, στην οποία μπορείς αίφνης να πατήσεις γκάζι».
Ναι… Και θα πρόσθετα, η ανάγνωση ενίοτε μετακινεί (και αυτή) πεπρωμένα και αλλάζει ζωές. Σπάνιο, μα όποτε συμβαίνει είναι όπως ένας σεισμός μέσα στο αίμα. Λίγοι οι τυχεροί που τον έχουν αισθανθεί.