Κατακερματισμό των εκδοτικών επιχειρήσεων, υπερσυγκέντρωση της βιβλιοπαραγωγής, αλλά και «ανατροπές» στις κυρίαρχες απόψεις για την ενιαία τιμή του βιβλίου και τον ρόλο του ΕΚΕΒΙ, διαπιστώνει η πρώτη έρευνα για την εκδοτική δραστηριότητα που παρουσιάστηκε χθες από τον ΟΣΔΕΛ και την εταιρεία δημοσκοπήσεων Public Issue και αναλύει την τριετία 2017-19. Αναδεικνύεται όμως και η μεγάλη συμβολή του κλάδου στην οικονομία του πολιτισμού, καθώς τα συνολικά έσοδα κατ’ έτος διαμορφώθηκαν στα περίπου 220 εκατομμύρια ευρώ, αριθμός που ξεπερνά άλλους κλάδους.
Τα έσοδα του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ), για παράδειγμα, ήταν 120 εκατ. ευρώ το 2019, που θεωρήθηκε μία από τις καλύτερες χρονιές του. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΣΔΕΛ, τα σκήπτρα στην παραγωγή βιβλίων κρατούν οι Πατάκης, Μεταίχμιο και Ψυχογιός, που εξέδωσαν το 10% των βιβλίων που κυκλοφόρησαν στην αγορά (2.882 βιβλία), σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΣΔΕΛ. Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει επίσης ότι 1 στις 4 εκδοτικές επιχειρήσεις που λειτουργούν σήμερα δημιουργήθηκε μετά το 2008 και ενώ η Ελλάδα έμπαινε στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης. Παρά την πληθώρα των εκδοτικών επιχειρήσεων, ωστόσο, το 69% της συνολικής βιβλιοπαραγωγής προέρχεται μόλις από το 10% των εκδοτών, οι οποίοι συγκεντρώνουν και το 78% των εσόδων της τριετίας.
Οι μισές από τις εκδοτικές επιχειρήσεις είχαν έσοδα λιγότερα από 150.000 ευρώ. Η υπερσυγκέντρωση όμως, κατά τον πρόεδρο του ΟΣΔΕΛ Αντώνη Καρατζά, προκαλεί ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα των μικρών επιχειρήσεων και τη γενικότερη ανάπτυξη του κλάδου.
Οι νέοι τίτλοι που κυκλοφόρησαν μεταξύ 2017-19 ήταν 30.990 και κατανέμονται σχεδόν ισομερώς στα τρία χρόνια. Πάνω από τα μισά (59%) ήταν έργα στην ελληνική γλώσσα και τα περισσότερα ήταν επιστημονικά, παιδικά και γενικού περιεχομένου. Η λογοτεχνία αντιπροσωπεύει μόλις το 20% της βιβλιοπαραγωγής και το 17% εσόδων για τους εκδότες. Εντύπωση βέβαια προκαλεί η πληθώρα των βιβλίων, καθώς το τιράζ της τριετίας ήταν 45,2 εκατομμύρια βιβλία, ενώ φέτος αναμένεται αισθητά μικρότερο λόγω της πανδημίας.
Ουδέτερη εμφανίζεται η πλειονότητα των εκδοτών για το κατά πόσον επηρέασε αρνητικά ή θετικά η ενιαία τιμή του βιβλίου τα έσοδά τους, ενώ το 39% θεωρεί ότι επηρέασε αρνητικά την αγορά του βιβλίου γενικότερα. Σημειώθηκε όμως ότι πιο ξεκάθαρα αποτελέσματα σχετικά με την ενιαία τιμή θα προκύψουν μετά την πανδημία και το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων. Αρνητικά κρίθηκε εξάλλου από το 45% η επιρροή του ΕΚΕΒΙ στην πολιτική του βιβλίου, ενώ το 35% εκτιμά ότι δεν βοήθησε στην προώθηση του βιβλίου στο εξωτερικό. Ενα 10% πάντως υποστηρίζει ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένας φορέας βιβλίου.
Η μετάφραση των ελληνικών βιβλίων, η φιλαναγνωσία, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, η κατάργηση του ΦΠΑ στην παραγωγή και η ενίσχυση των βιβλιοθηκών είναι για τους περισσότερους τα πέντε μεγάλα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει μια εθνική πολιτική βιβλίου.