Το σινεμά έχει μια δική του, μοναδική ιδιότητα να γεννά ήρωες. Οχι απαραίτητα από αυτούς με την μπέρτα, τα στενά κολάν και τον αψεγάδιαστο ηθικό κώδικα, αλλά και άλλους, λιγότερο φωτεινούς, που σε αφήνουν αναποφάσιστο σχετικά με το αν τους συμπαθείς ή όχι. Ο Ορσον Ουέλς καταλάβαινε σίγουρα την αξία ενός τέτοιου ήρωα –ήταν από τους πρώτους– και τους προτιμούσε στις ταινίες του, με αποκορύφωμα βέβαια τον «Πολίτη Κέιν». Ο Τσαρλς Φόστερ Κέιν, ο κροίσος που έχτισε ένα ολόκληρο παλάτι για να στεγάσει στην πραγματικότητα τη μοναξιά του, είναι ο κορυφαίος χαρακτήρας του Ουέλς, με την υποσημείωση πως πιθανότατα δεν είναι… δικός του. Αυτό τουλάχιστον αφήνει ξεκάθαρα να εννοηθεί το «Mank», η τελευταία ταινία του σύγχρονου δεξιοτέχνη Ντέιβιντ Φίντσερ, η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα στην πλατφόρμα του Netflix και ήδη συγκαταλέγεται μεταξύ των οσκαρικών φαβορί.
Στην τελετή απονομής του 1942, ο «Πολίτης Κέιν» κέρδισε το μοναδικό του χρυσό αγαλματίδιο για το σενάριο, βραβείο το οποίο μοιράστηκαν ο Ορσον Ουέλς και ο Χέρμαν Τζ. Μάνκιεβιτς. Ο δεύτερος, το όνομα του οποίου σχεδόν χάθηκε στην κινηματογραφική λήθη, είναι ο ήρωας του «Mank», ερμηνευμένος από τον Γκάρι Ολντμαν, σε ένα φόρο τιμής τόσο στο σινεμά όσο και στα ονόματα που διαχρονικά ξεθωριάζουν πίσω από τις λαμπερές λεζάντες των σταρ της βιομηχανίας. Το σενάριο άλλωστε του «Mank» υπογράφει ο πατέρας του Φίντσερ, Τζακ, ο οποίος έχει φύγει από τη ζωή, σε μια πιο προσωπική αυτή τη φορά «υπόκλιση».
Στην ταινία βλέπουμε αρχικά έναν Μάνκιεβιτς κατάκοιτο, έπειτα από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, να ξεκινάει τη δημιουργία του «Πολίτη Κέιν», απομονωμένος σε κάποιο ράντσο στη μέση του πουθενά. Σε όλη τη διάρκειά του, με συνεχόμενα φλας μπακ, το φιλμ μάς ταξιδεύει στο Χόλιγουντ της δεκαετίας του 1930 και στη ζωή του Μάνκιεβιτς, ενός ανθρώπου αδιαμφισβήτητα ιδιοφυή, κοινωνικά ευαίσθητου αλλά και παθιασμένου πότη και τζογαδόρου. Μια από τις πιο σημαντικές σκηνές έρχεται όταν εκείνος γνωρίζει για πρώτη φορά τον Γουίλιαμ Ράντολφ Χερστ (Τσαρλς Ντανς), τον άνθρωπο που τελικά ενέπνευσε τον χαρακτήρα του Τσαρλς Κέιν. Μεγαλοεκδότης, επιχειρηματίας και κινηματογραφικός παραγωγός, ο Χερστ κουβεντιάζει με τον Μάνκιεβιτς πάνω στη σημασία των λέξεων, του σεναρίου δηλαδή, και μένοντας εντυπωσιασμένος από το πνευματώδες χιούμορ του, παραγγέλνει να καθίσει δίπλα του στο δείπνο.
Στο εξής ο Μανκ θα γίνει προνομιούχος συνδαιτυμόνας στην «αυλή» του Χερστ, έχοντας την ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά τον πανίσχυρο και αινιγματικό άνδρα, δουλεύοντας μέσα του ήδη(;) τον μύθο. Αυτός, ωστόσο, δεν είναι ο μόνος αντικαθρεπτισμός της ταινίας του Φίντσερ στο κλασικό πρότυπό της. Ως γνωστόν, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια του «Πολίτη Κέιν» αφορά την προεκλογική κούρσα για τον τίτλο του κυβερνήτη, στην οποία ο πρωταγωνιστής συμμετέχει κάνοντας παράλληλα και την απαραίτητη… προπαγάνδα μέσω των εφημερίδων που διαθέτει. Ξεκινώντας ως υπερασπιστής των λαϊκών δικαίων, ο Κέιν κυριεύεται τελικά από ένα αίσθημα ανωτερότητας που προκύπτει από τη λατρεία των οπαδών του και χάνει τον δρόμο του. Στο «Mank» έχουμε άλλη μια εκλογική αναμέτρηση, αυτή τη φορά ανάμεσα στον Ρεπουμπλικανό υποψήφιο, ο οποίος στηρίζεται αναφανδόν από το στουντιακό Χόλιγουντ –του Χερστ συμπεριλαμβανομένου– και στον Δημοκρατικό Απτον Σινκλέρ που περιγράφεται περίπου ως κομμουνιστής, κερδίζοντας τη συμπάθεια του Μάνκιεβιτς.
Γενικώς η πολιτική διατρέχει και τις δύο ταινίες, σε βαθμό όμως πολύ πιο διακριτικό από όσο επισημαίνουν συνήθως οι περισσότεροι σχολιαστές. Στην πραγματικότητα ο «Πολίτης Κέιν» είναι μια ταινία για έναν μοναχικό και ανεπανόρθωτα πληγωμένο άνθρωπο· το περίφημο μυστήριο του «Rosebud», άλλωστε, που κινεί τους μηχανισμούς της πλοκής, εκεί αναφέρεται τελικά. Από την άλλη, στο φιλμ του Φίντσερ βλέπουμε ξανά έναν άνθρωπο μόνο, αν και (ειρωνικά) στο επίκεντρο των εξελίξεων, ο οποίος καταφεύγει στο αλκοόλ προκειμένου να ησυχάσει τους εσωτερικούς του δαίμονες. Ο Μανκ παρατηρεί γύρω του έναν κόσμο ξεπερασμένο και ταυτόχρονα τρομακτικό. Βλέπει τους ισχυρούς Αμερικανούς της εποχής του να κάνουν πλάκα με την άνοδο του Χίτλερ ή να εξαπατούν τους εργαζομένους με πρόσχημα την οικονομική κρίση.
Και βέβαια υπάρχει ο έρωτας. Ο Τσαρλς Φόστερ Κέιν χάνει τις εκλογές επειδή λίγες μέρες νωρίτερα αποκαλύπτεται στον Τύπο η παράνομη σχέση του με την όμορφη Σούζαν, την οποία στη συνέχεια παντρεύεται, χτίζοντας για χάρη της μια ολόκληρη όπερα προκειμένου εκείνη να τραγουδήσει. Ο συγκεκριμένος χαρακτήρας «μεταμοσχεύεται» στο πρόσωπο της Αμάντα Σέιφριντ, που με τη σειρά της υποδύεται τη Μάριον, τη νεαρή σύντροφο του Χερστ, με την οποία ο Μανκ αναπτύσσει έναν ιδιαίτερο δεσμό.
Η ιστορία του Χόλιγουντ δεν έχει πραγματικά ξεκάθαρο το κατά πόσον το σενάριο του «Πολίτη Κέιν» ανήκει στον Ουέλς ή στον Μάνκιεβιτς. Στο «Mank» βλέπουμε τον δεύτερο να ολοκληρώνει την ιστορία, με την οποία ο πρώτος δηλώνει ενθουσιασμένος, αν και επισημαίνει πως «θα χρειαστεί αρκετή δουλειά». Λίγο αργότερα ο Μανκ ζητάει να μπει το όνομά του στα credits της ταινίας, διότι «είναι ό,τι καλύτερο έχω γράψει», αφήνοντας άναυδο τον Ουέλς. Εκείνη την εποχή δεν συνηθιζόταν οι απλοί σεναριογράφοι της βιομηχανίας να γράφουν το όνομά τους στους τίτλους. Αν φέτος ο Ντέιβιντ Φίντσερ καταφέρει να αποσπάσει το πρώτο Οσκαρ της καριέρας του, είναι παραπάνω από βέβαιο το πού θα το αφιερώσει.