Ενα πολύτιμο λεύκωμα για την Αρχαία Ελεύθερνα

Ενα πολύτιμο λεύκωμα για την Αρχαία Ελεύθερνα

3' 25" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το χρυσό περίαπτο σε σχήμα ματιού με τα βλέφαρα σχηµατισµένα από αιγυπτιακή έντονη µπλε πάστα μοιάζει με ένα από τα μάτια της χρυσής μάσκας του προσωπείου του Τουταγχαμών. Το επιστήθιο κόσμημα βρέθηκε σε ένα πιθάρι όπου είχε θαφτεί μια οικογένεια, ανάμεσα σε οστά και αντικείμενα πολύτιμα. Είναι ένα από τα εντυπωσιακά ευρήματα που ήρθαν στο φως μέχρι σήμερα στη νεκρόπολη της Αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη.

Οπως το πήλινο ειδώλιο Πανός (3ος/2ος αι. π.Χ.) που τον δείχνει να παίζει ένα αρχαίο πνευστό, τη σύριγγα. Ο μύθος λέει ότι ο Πάνας ερωτεύθηκε σφοδρά τη νύμφη Σύριγγα, κόρη του ποταμού Λάδωνα, την καταδίωξε, αλλά εκείνη τρόμαξε σαν τον είδε κακομούτσουνο και στραβοπόδαρο κι έτρεξε να σωθεί στο ποτάμι. Οι θεοί τη μεταμόρφωσαν σε καλαμιά και ο Πάνας περίλυπος τεμάχισε το καλάμι και έφτιαξε ένα μουσικό όργανο, τη σύριγγα, για να έχει την αγαπημένη του στα χείλη.

Είναι και η «Κόρη» της Ελεύθερνας που συγκινεί με την ιστορία της. Θυμίζει έντονα στην τεχνοτροπία της την «Κυρία της Ωσέρ» που βρίσκεται στο Λούβρο. Η ομοιότητά τους αγγίζει το 99,73% και δεν αφήνει αμφιβολία ότι ο μαργαϊκός ασβεστόλιθος από τον οποίο φτιάχτηκαν προέρχεται από το ίδιο λατομείο της Αρχαίας Ελεύθερνας. 

Στην Ελεύθερνα, λοιπόν, είναι αφιερωμένος ο 19ος τόμος της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων» που παρουσίασαν πρόσφατα η Lamda Development και το Κοινωφελές Ιδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, με συγγραφέα τον καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Νίκο Σταμπολίδη (ανασκαφέας σε τρεις τομείς της πόλης και της νεκρόπολης στην Ορθή Πέτρα μαζί με τους Πέτρο Θέμελη και Αθανάσιο Καλπαξή). Οι 328 σελίδες του καλαίσθητου λευκώματος (εκδ. Ολκός), που έχει την εκδοτική φροντίδα της Ειρήνης Λούβρου και τη φωτογραφική αισθητική του Σωκράτη Μαυρομμάτη, εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας για την οικονομία, την πολιτική, τη θρησκεία και τη ζωή των ανθρώπων της κοσμοπολίτικης Ελεύθερνας.    

Μιας πόλης που, όπως υπογραμμίζει στον πρόλογο της έκδοσης η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ιδρύθηκε σε κομβικό σημείο στην καρδιά της Κρήτης και με έντονη κατοίκηση, σχεδόν αδιάλειπτη από τους προϊστορικούς χρόνους έως τον Μεσαίωνα. «Μετά την παρέλευση της ακμής της, η πόλη δεν περιέπεσε για πολύ στην ιστορική λήθη. 

Παρέμεινε όμως επί μακρόν στη σκιά των επιβλητικών μινωικών ανακτορικών κέντρων, που σε μεγάλο βαθμό μονοπώλησαν το ενδιαφέρον των πρώτων ερευνητών της νήσου, οι οποίοι αρχικά προσπέρασαν την Ελεύθερνα χωρίς ιδιαίτερη προσοχή».

Ο Ν. Σταμπολίδης επί 36 χρόνια ανασκάπτει τη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας. Εργάστηκε σκληρά για το τοπίο, να φτιάξει στέγαστρο, να γίνει ένα ξεχωριστό πάρκο, πάλεψε να ιδρυθεί το Μουσείο της Ελεύθερνας και διαρκώς μας ξαφνιάζει. Μετά την «ομηρική» νεκρόπολη στη δυτική πλευρά του λόφου, τα τελευταία χρόνια στην ανατολική πλευρά έφερε στο φως την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Ειρήνης και λίγο πιο ψηλά, στη θέση Αγιος Μάρκος, μια μικρότερη βασιλική. Μαζί τους αποκαλύφθηκαν ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη, κιονόκρανα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, μετόπες, πλάκες με επιγραφές με νόμους και διατάξεις, οι περισσότερες των αρχαϊκών χρόνων.

«Οταν έχεις να κάνεις με όλες τις δυσκολίες, τον ήλιο, τον ιδρώτα, τη σκόνη, την ένταση, το κυνήγι της εξεύρεσης πόρων, το κυνήγι της γραφειοκρατίας… και μετά την καταγραφή, την τεκμηρίωση, τη συντήρηση, την προστασία, την ανάδειξη… να βλέπεις έναν τόπο μυθικό και να του δίνεις υπόσταση με τα χέρια σου και τα χέρια των συνεργατών σου, των μαθητών σου, εντέλει να κάνεις το όραμα πραγματικότητα, συνειδητοποιώντας ότι όλη αυτή η πράξη, όλο αυτό που κάνεις δεν είναι δικό σου, δεν σου ανήκει, δεν είναι για εσένα, αλλά είναι ένα δώρο για τους άλλους. Αυτή είναι η απόδειξη της αγάπης μου για την Αρχαία Ελεύθερνα, η δημιουργία ενός αρχαιολογικού χώρου και του μουσείου της, δηλαδή ένα δημόσιο αγαθό», είναι η απάντησή του.

«Τη συνιστούμε στο κοινό, αναδεικνύοντας το μεγάλο αρχαιολογικό πάρκο και το μουσείο εντός του αρχαιολογικού χώρου, καθώς και επιμέρους εκθέματα, με επιστημονική πληρότητα και αισθητική αρτιότητα, καλώντας παράλληλα τον αναγνώστη να σκεφθεί και να προσεγγίσει διαχρονικώς καλλιτεχνικά ανθρώπινα θέματα», σημειώνει ο Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και αντιπρόεδρος της Lamda Development.

Η έκδοση (και στα αγγλικά) είναι διαθέσιμη σε ψηφιακή μορφή μέσα από την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση (www.latsis-foundation.org) και την ιστοσελίδα της Lamda Development (www.lamdadev.com).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή