Έλληνες ποιητές «εξεγείρονται» στο Μίσιγκαν

Έλληνες ποιητές «εξεγείρονται» στο Μίσιγκαν

3' 12" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι μάλλον πρωτόγνωρο, μια έδρα νεοελληνικών σπουδών κάποιου ιδρύματος του εξωτερικού να δραστηριοποιείται έντονα στο Διαδίκτυο. Η Εδρα Κ. Π. Καβάφη του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν, την οποία κατέχει ο ομότιμος καθηγητής φιλολογίας Βασίλης Λαμπρόπουλος, μπορεί να περηφανεύεται ότι η ιστοσελίδα της, lsa.umich.edu/modgreek, είναι κατ’ αρχήν η παλαιότερη εν ενεργεία στον κλάδο. Παράλληλα, όμως, κοινοποιεί ιδέες και πρωτοβουλίες για τη μελέτη του νέου ελληνισμού, ενώ περιλαμβάνει και συνεντεύξεις νέων δημιουργών, με μια αλλιώτικη ματιά στον χώρο της κουλτούρας. Η τελευταία πρωτοβουλία της είναι πιο «εξεγερσιακή»: προσκαλεί την εγχώρια ποιητική γενιά του 2000 να στοχαστεί, μέσα από σύντομα δοκίμια, το φαινόμενο της εξέγερσης.

Σταχυολογώντας αναγκαστικά, έχουν ήδη αναρτηθεί κείμενα των Μαρίας Τοπάλη, Γιάννη Δούκα, Σταμάτη Πολενάκη, Θωμά Τσαλαπάτη και αρκετών ακόμη. Με τίτλους όπως «Ο Καραγκιόζης», «Συντακτική ανάλυση» αλλά και «Για ένα νέο πνεύμα της ουτοπίας» ή «Από την ποιητική της εξέγερσης στην εξέγερση της ποιητικής», αντιστοίχως. Το έναυσμα του εγχειρήματος το περιγράφει καλύτερα ο Βασίλης Λαμπρόπουλος. «Ο 21ος αιώνας αναπτύσσεται μέχρι τώρα ως ο αιώνας των εξεγέρσεων», λέει. «Τα παραδείγματα αφθονούν: διαδηλώσεις στη Γένοβα εναντίον της παγκοσμιοποίησης, του Black Lives Matter εναντίον των φυλετικών εγκλημάτων, του Gay Pride εναντίον των διακρίσεων φύλου, του Antifa εναντίον των φασιστών, του Occupy Wall Street εναντίον του καπιταλισμού καθώς και μετωπικές επιθέσεις σε μιλιταριστικούς ανδριάντες, σε αποικιοκρατικές συλλογές μουσείων, στον δυτικό πολιτιστικό κανόνα, στον μεταφυσικό ουμανισμό, στην ανδροκρατούμενη έρευνα, στη λευκοκεντρική γνώση, στην ελιτίστικη αξιοκρατία».

Η οργή των διαμαρτυριών είναι ισχυρή, ωστόσο τα αιτήματά τους ασαφή και η αντοχή τους περιορισμένη, σημειώνει ο καθηγητής. Διαρκούν σχετικά λίγο, όμως μένουν στην Ιστορία ως σημείο αναφοράς. Αναφοράς, μεταξύ άλλων, για τους ελληνόγλωσσους ποιητές που έζησαν φαινόμενα όπως οι φοιτητικές κινητοποιήσεις του 2006-07, ο Δεκέμβρης του 2008 και οι πλατείες του 2011. Αυτή η εμπειρία αποτυπώνεται στο έργο και στις πολιτιστικές δραστηριότητες των εγχώριων νέων ποιητών. «Είναι ενδεικτικό», συνεχίζει ο Βασίλης Λαμπρόπουλος, «πως από νωρίς οι καινούργιοι ποιητές απέρριψαν τους παραδοσιακούς τρόπους κυκλοφορίας, κριτικής, ανθολόγησης, δικτύωσης, οι οποίοι ελέγχονταν από καθηγητές πανεπιστημίων, επιφανείς κριτικούς, ισχυρούς εκδοτικούς οίκους, συλλόγους και σαλόνια. Κατάφεραν να συνεργαστούν μεταξύ τους και να πάρουν την παραγωγή και διακίνηση της ποίησης στα χέρια τους».

Έλληνες ποιητές «εξεγείρονται» στο Μίσιγκαν-1
Ο κ. Βασίλης Λαμπρόπουλος.

Ας δούμε τι έχουν να πουν οι ίδιοι. Η Παυλίνα Μάρβιν παρέδωσε ένα κείμενο με τίτλο «Φεϊρούζ, καημέ μου Φεϊρούζ/ έμαθα πάντοτε να δίνω/ όσα δεν έδωσε κανείς: Το πνεύμα του δώρου ως κατεξοχήν πραγμάτωση εξέγερσης στον καπιταλισμό τον εξηνταβελόνη», το οποίο εμπνέεται από ένα στίχο του Θανάση Παπακωνσταντίνου, βασίζεται στο θεμελιώδες έργο του Γάλλου εθνολόγου Μαρσέλ Μος «Το δώρο» και αναφέρεται στη βαθιά πεποίθηση της ποιήτριας πως «κάθε ξόδεμα που διαφεύγει από την υπολογιστική συναλλαγή, υφαίνει τη διαλεκτική μιας χαμένης αμοιβαιότητας του παρελθόντος με τη λύτρωση του μέλλοντος».

Ο ποιητής Παναγιώτης Ιωαννίδης πιστεύει πως «η συνήθης αντιδιαστολή της “εξέγερσης” προς την “επανάσταση” θέλει την πρώτη να είναι μια εν πολλοίς αυθόρμητη, ασύντακτη “έκρηξη”, ενώ τη δεύτερη, οργανωμένη κατάλυση του παλαιού και οικοδόμηση του νέου. Ομως, “οικοδόμηση του νέου” –ακόμα και με “παλαιά”, εν μέρει, υλικά– μού φαίνεται να είναι ένα πολύ ουσιώδες χαρακτηριστικό της τέχνης, της ποίησης. Δεν αντιλαμβάνομαι συνεπώς τη σχέση εξέγερσης και ποίησης. Εξ ου και ο τίτλος του κειμένου μου, “Η συνεπής, διαρκής επαναστατικότητα της τέχνης”, όπου επαναλαμβάνω την πεποίθησή μου για τον κίνδυνο της πολλαπλώς επιζήμιας αλληλοακύρωσης τέχνης και πολιτικής, όταν προσπαθούν ή νομίζουν ότι υπηρετούν –ή, χειρότερα: υποκαθιστούν– η μια την άλλη».

Το ιδανικότερο, φυσικά, είναι να διαβάσει κανείς τα δοκίμια, τα οποία σταδιακά θα αυξάνονται. Εξάλλου, η συνθήκη της πανδημίας προσδίδει όπως λέμε νέους ρόλους στην ανάγνωση· της ποίησης και όχι μόνον. Ποιους; Η Παυλίνα Μάρβιν νιώθει ευγνωμοσύνη για την ευκαιρία να σταθεί το κείμενό της ανάμεσα σε διαφορετικές εννοιολογήσεις, «συνδιαμορφώνοντας ένα ψηφιδωτό αναγκών ύπαρξης και εξεγερτικής συνύπαρξης στην κρίσιμη ώρα της μοναξιάς της πανδημίας». Και ο Παναγιώτης Ιωαννίδης πιστεύει ότι «η ποίηση –η τέχνη– έχει πάντα, ανεξαρτήτως συνθηκών, θέση και ρόλο: εμπλουτίζει τη ζωή κάθε ατόμου και ενισχύει την ύφανση κάθε κοινωνίας».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή