Συνήθως είναι δυνατό. Αλλες φορές είναι καταιγιστικό, με ορθίους, σφυρίγματα και φωνές, παρατεταμένο ή ενθουσιώδες, μπορεί να γίνει χλιαρό ή να γεμίσει την ατμόσφαιρα με τον ηλεκτρισμό του κοινού. Το χειροκρότημα είναι η πρώτη και ηχηρή επικοινωνία του κοινού με όσους ασκούν τις παραστατικές τέχνες. Η ανταμοιβή για τους ηθοποιούς στη σκηνή, το αίτημα για ανκόρ από τους μουσικούς, το σήμα της λήξης μιας ζωντανής καλλιτεχνικής συνάντησης. Την εποχή του κορωνοϊού, όμως, το κοινό και οι ηθοποιοί του θεάτρου βρίσκονται σε δύο οικείους αλλά ταυτόχρονα διαφορετικούς χώρους. Οι μεν στη σκηνή τους, οι δε στο κάθισμά τους, αλλά όχι στην ίδια αίθουσα. Η αναγκαστική απομόνωση, αυτή η σχέση από απόσταση που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια μιας live streaming παράστασης, καταλήγει σε μια εκκωφαντική σιωπή. Πώς νιώθουν, λοιπόν, οι ηθοποιοί όταν υποκλίνονται μπροστά σε άδεια καθίσματα;
«Είναι κάτι περίεργο», λέει ο ηθοποιός Γιάννης Στάνκογλου, «όταν έχεις μάθει στο ζεστό χειροκρότημα του κόσμου, νιώθεις περίεργα». Ως Βασίλης Κάρλοβιτς Γιούγκερμαν, ο κ. Στάνκογλου υποκλίθηκε αρκετές φορές μπροστά σε ένα ενθουσιώδες κοινό στο θέατρο «Πορεία» για δύο συνεχόμενες σεζόν (2018 και 2019), αλλά και σε μια σιωπηλή αίθουσα στις παραστάσεις της πανδημίας. «Ξέρεις ότι απευθύνεσαι σε πολλούς ανθρώπους, σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, αλλά η σιωπή είναι αμήχανη και μαζί ένα κλείσιμο του ματιού, σαν να λες “ελάτε να μας δείτε από κοντά όταν μπορέσετε, δεν είναι το ίδιο”».
Για τον Δημήτρη Μοθωναίο, ο οποίος εμφανίζεται στη «Μεγάλη χίμαιρα», η χαρά της παράστασης και της επικοινωνίας με το κοινό, έστω και εξ αποστάσεως, υπερτερεί της σιωπής. «Υπήρξε ένα μούδιασμα όταν κάναμε την υπόκλιση και δεν υπήρχε τίποτα, καμία αντίδραση από κάτω, αλλά μετά δεχθήκαμε τόσα μηνύματα στα κινητά μας τηλέφωνα, που φάνηκε ότι ο κόσμος ήταν, τελικά, εκεί». Δεν είναι εύκολο να υποκλίνεσαι μπροστά σε μια κάμερα, μας λέει, στη νέα υβριδική συνθήκη που μοιάζει κάτι ανάμεσα σε θέατρο και σινεμά, αλλά «για τους καλλιτέχνες η αλλαγή είναι ευπρόσδεκτη, η αλλαγή σε μετακινεί».
Για την Εμιλυ Κολιανδρή, που παίζει στην «Κυρία του Μαξίμ» του Ζορζ Φεντό στο Εθνικό Θέατρο, οι live streaming παραστάσεις μοιάζουν με «ένα παρήγορο υποκατάστατο» για τους καλλιτέχνες και τους θεατές. «Η σιωπή στην πλατεία στο τέλος, όσο κι αν εμείς είχαμε “ντοπαριστεί” ότι παίζουμε για κοινό στην Αλεξανδρούπολη ή στα Γιάννενα, είναι πολύ σκληρή και θυμίζει ότι το θέατρο είναι αποτέλεσμα μιας εξίσωσης που θέλει και τον ζωντανό θεατή για να επαληθευθεί».
Και αν το θέατρο για ενηλίκους είναι σχετικά «ήσυχο» κατά τη διάρκεια της παράστασης, δεν συμβαίνει το ίδιο στο παιδικό, όπου τα γέλια και οι αντιδράσεις της πλατείας είναι κάτι συνηθισμένο και αρκετές φορές επιδιωκόμενο. Χωρίς τις παιδικές φωνές, η σιωπή φέρνει ένα συναίσθημα «κενού και απουσίας» για τη Χριστίνα Χριστοδούλου, η οποία εμφανίζεται στην παράσταση «Πιστεύω στους μονόκερους», στην παιδική σκηνή του Εθνικού. «Είναι σαν να παίζεις με έναν φανταστικό φίλο, ενώ λατρεύεις την παρουσία του πραγματικού», μας λέει.