Εχετε ακούσει ποτέ το όνομα Δημήτριος Μήτσουρας; Μια Ρίτα Καρίτα μήπως ή τον Αντώνη Ξυδιά; Πιθανότατα όχι. Και όμως, όλοι οι παραπάνω και αρκετοί ακόμη Ελληνες έκαναν κάποτε όνομα στο Χόλιγουντ, πρωταγωνίστησαν σε ταινίες, έγιναν παραγωγοί και επιχειρηματίες της κινηματογραφικής βιομηχανίας, για να χαθούν εν συνεχεία στη λήθη του χρόνου. Σήμερα ο ποιητής και συγγραφέας Φώντας Λάδης μαζί με τον ιστορικό Νίκο Θεοδοσίου φέρνουν στο φως τις μυθικές ζωές τους, μέσα από το βιβλίο «Ελληνες στο Χόλιγουντ», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε σε μια έκδοση της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Μνήμες».
Για να φτάσουμε, ωστόσο, σε όλους αυτούς τους πιονέρους συμπατριώτες μας, η αφήγηση πρέπει απαραιτήτως να περάσει από το όνομα του Θανάση Λυμπέρη, στον οποίο άλλωστε είναι αφιερωμένο και ένα σημαντικό μέρος του βιβλίου. Ορμώμενος από το πάμφτωχο Βασιλίτσι, το νοτιότερο χωριό της Μεσσηνίας, στις αρχές του περασμένου αιώνα, εκείνος έφτασε ύστερα από μεγάλες περιπέτειες στην Αμερική, όπου άρχισε να αλλάζει τις δουλειές σαν τα πουκάμισα. Μέχρι που ανακάλυψε το σινεμά. Ξεκινώντας ως κασκαντέρ και κομπάρσος, ο Λυμπέρης πήρε μέρος σε δεκάδες βωβές ταινίες του 1920 και του 1930, γνωρίζοντας παράλληλα πολλούς διάσημους της εποχής. Εκείνες πάντως που ενδιέφεραν περισσότερο τον Φώντα Λάδη όταν πια συνάντησε τον δαιμόνιο Ελληνα πίσω στο Βασιλίτσι, στα μέσα της δεκαετίας του 1980, ήταν οι άγνωστες ιστορίες των συμπατριωτών μας, μαζί με το σχετικό φωτογραφικό αρχείο που αποδείκνυε τη δραστηριότητά τους στη «βιομηχανία των ονείρων».
Δημήτριος Ιωάννης Μήτσουρας λοιπόν ή, αλλιώς, ο πρώτος Ελληνας ηθοποιός του Χόλιγουντ. Γεννημένος στην Αθήνα το 1877 και σπουδασμένος στη Φιλαρμονική, έφυγε για την Αμερική το 1911 και μόλις ένα χρόνο μετά το όνομά του εμφανίζεται στο καστ μιας κινηματογραφικής μεταφοράς του «Εμπόρου της Βενετίας». Την περίοδο 1913-1925, ο Μήτσουρας κάνει 40 ταινίες, ενώ στη συνέχεια μεσολαβεί ένα μεγάλο κενό 25 ετών μέχρι την επανεμφάνισή του, το 1953. Οπως συνέβη και με πολλούς άλλους ηθοποιούς του βωβού, ο ερχομός του ομιλούντος, που απαιτούσε πλέον διαφορετική ερμηνευτική γλώσσα, συνέβαλε προφανώς στην απομάκρυνσή του από τις ταινίες.
Ακόμη πιο χαμένη στην αχλύ του μύθου μοιάζει η μορφή της Ρίτας Καρίτα, ηθοποιού και χορεύτριας που κάνει επιτυχία το 1921 για να εξαφανιστεί μόλις έξι χρόνια αργότερα. Σε ένα ντοκουμέντο της εποχής που παρατίθεται στο βιβλίο, διαβάζουμε την απίθανη ιστορία της πανέμορφης μελαχρινής, η οποία το πρωί εργαζόταν στο τμήμα πληροφοριών του στρατού, συλλέγοντας πληροφορίες για τις δραστηριότητες των μπολσεβίκων (παρίστανε την οπαδό), και το βράδυ χόρευε σε μουσικές σκηνές. Εκεί την ανακάλυψε ο διάσημος σκηνοθέτης Σεσίλ ντε Μιλ, δίνοντάς της ρόλους σε δύο ταινίες.
Ενας άλλος Ελληνας που διακρίθηκε αυτή την ηρωική εποχή του σινεμά ήταν ο Αντώνης Ξυδιάς. «Antony J. Xydias presents» («ο Αντώνης Ξυδιάς παρουσιάζει) διαβάζουμε σε αφίσες ταινιών εκείνου του καιρού· βλέπετε, ο νεαρός που ξεκίνησε ως λούστρος στη Νέα Υόρκη κατέληξε να ιδρύσει την εταιρεία παραγωγής Sunset Productions, με την οποία γύρισε περισσότερα από 100 φιλμ, με ειδίκευση στα γουέστερν.
Η πραγματική ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου, βέβαια, ήταν ο Αλέξανδρος Πανταζής. Αλλη μία αφήγηση που ακροβατεί ανάμεσα στον μύθο και στην πραγματικότητα, ακολουθεί τον δαιμόνιο Ελληνα από τη γέννησή του το 1867 στην Ανδρο μέχρι τη δημιουργία του πρώτου μικρού κινηματοθεάτρου στο Σιάτλ και την αρχή μιας κανονικής αυτοκρατορίας. Αποκορύφωμα ήταν τα εγκαίνια του πελώριου Pantages Theatre το 1930, στην καρδιά της λεωφόρου Χόλιγουντ, όπου στέκει ακόμη και σήμερα, σχεδόν έναν αιώνα μετά.