Ο Διονύσης Σιμόπουλος εκδίδει συχνά βιβλία. Ομως, κάπως το καταφέρνει και κάθε βιβλίο του είναι γεγονός. Η «Μεγάλη περιπέτεια στο Διάστημα», που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από την Brainfood Εκδοτική, είναι ένα τέτοιο γεγονός. Ο ίδιος ο συγγραφέας εξηγεί το γιατί στον πρόλογο: «Εχουν περάσει πάνω από 50 χρόνια από τότε που ξεκίνησα να γράφω αυτό το βιβλίο! Δεν είναι υπερβολή, αφού πράγματι η συγγραφή του έγινε σπονδυλωτά κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που ξεκίνησε το 1968 και σταμάτησε μερικούς μήνες πριν από την έκδοσή του. Η πρώτη μαγιά είχε τη μορφή ανταποκρίσεων για το πρόγραμμα Apollo (Απόλλων) που έστελνα σε μια αθηναϊκή εφημερίδα από το 1968 έως το 1972 και αργότερα ως επετειακά άρθρα σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες. (…) Το σημερινό βιβλίο είναι εμφανές πως συνοδεύεται από μια πλήρη σειρά έγχρωμων φωτογραφιών και σχεδίων που παρουσιάζουν μια διαφορετική και ολοκληρωμένη εικόνα της προσπάθειας του ανθρώπου να κατακτήσει το Διάστημα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Και αν, όπως λέγεται, ο Κομφούκιος είχε δίκιο, τότε το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει συνολικά μερικά εκατομμύρια λέξεις!»
Σήμερα η «Κ» προδημοσιεύει αποσπάσματα με θέμα τον αποικισμό της Σελήνης.
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
«Εχει περάσει πάνω από μισός αιώνας από την εποχή που ο άνθρωπος περπάτησε πάνω σ’ έναν άλλο κόσμο, όταν επί τρία περίπου χρόνια 27 συνολικά αστροναύτες ταξίδεψαν γύρω από τη Σελήνη, ενώ δώδεκα απ’ αυτούς όχι μόνο μπόρεσαν να περπατήσουν και να επιζήσουν πάνω στην αφιλόξενη επιφάνεια ενός νέου κόσμου, αλλά και να αποδείξουν ότι ο άνθρωπος μπορεί να εργαστεί με εξαιρετικά αποτελέσματα σ’ ένα περιβάλλον που του ήταν μέχρι τότε άγνωστο. Οι πρώτες αυτές αποστολές στη Σελήνη δεν ήσαν παρά η αρχή μιας νέας εποχής για την ανθρωπότητα – μιας εποχής που χωρίς αμφιβολία θα παραμείνει γραμμένη στην ιστορία μας ως η αρχή του ανθρώπινου αποικισμού στο διάστημα. Γιατί ο αποικισμός του διαστήματος από τον άνθρωπο έχει πάψει πλέον να θεωρείται ουτοπία. Είναι κάτι το πραγματοποιήσιμο και κάτι που πολλοί από μας θα δούμε με τα ίδια μας τα μάτια να υλοποιείται μέσα στις επόμενες μερικές δεκαετίες.
Την άνοιξη του 2020 η NASA επέλεξε τρεις εταιρείες από τις πέντε που κατέθεσαν προτάσεις στις αρχές Νοεμβρίου 2019 για την κατασκευή της νέας σεληνακάτου που θα επιτρέψει στον άνθρωπο να επιστρέψει και πάλι στην επιφάνεια της Σελήνης. Πρόκειται για τις εταιρείες SpaceX (Ελον Μασκ), Dynetics και Blue Origin (Τζεφ Μπέζος), μία εκ των οποίων θα κατασκευάσει το διαστημόπλοιο που θα μεταφέρει την πρώτη γυναίκα στην επιφάνεια της Σελήνης με το πρόγραμμα Artemis (Αρτεμις), μια ονομασία σε αντιδιαστολή με την ονομασία του προηγούμενου προγράμματος (Apollo). Οι τρεις εταιρείες υπέγραψαν συμβόλαια συνολικού ύψους 967 εκατομμυρίων δολαρίων για να ολοκληρώσουν τις προτάσεις τους μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021. Για την επιστροφή στη Σελήνη έχει ήδη επιλεγεί το πυραυλικό σύστημα Space Launch System και το κύριο διαστημόπλοιο, με την ονομασία Orion (Ωρίων), που θα κάνουν πραγματικότητα το ταξίδι της επιστροφής στη Σελήνη το 2024 ή το 2025. Αυτή τη φορά όμως θα είναι μια επιστροφή για πάντα και το εφαλτήριο για την επέκταση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο ηλιακό σύστημα με την πρώτη επίσκεψη του ανθρώπου στον Αρη μέχρι τα μέσα του αιώνα (αν και γι’ αυτό το τελευταίο οι υποθέσεις που γίνονται είναι μάλλον πάρα πολύ αισιόδοξες).
Οι τελευταίες ανακοινώσεις που έκανε η αμερικανική NASA επιβεβαιώνουν τις ελπίδες της ανθρωπότητας πως σύντομα το πρόγραμμα Artemis (δίδυμη αδελφή του Απόλλωνα και θεά της Σελήνης) θα τοποθετήσει την πρώτη γυναίκα και τον επόμενο άντρα στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου. To πρόγραμμα αυτό βρίσκεται ήδη σε πλήρη δραστηριότητα με το διαστημόπλοιο Orion και τον πύραυλο SLS (Space Launch System). Σ’ αυτή τη νέα κοσμική οδύσσεια η Αμερική δεν θα είναι μόνη της, αλλά θα έχει τη συμπαράσταση αμερικανικών ιδιωτικών εταιρειών και άλλων διαστημικών υπηρεσιών.
Η Ρωσία έχει επίσης ανακοινώσει ότι μέχρι το 2030 σκοπεύει να εγκαταστήσει μια ανθρώπινη αποικία στη Σελήνη με αρχικό πληθυσμό 4 έως 12 ατόμων. Το ίδιο και η Ιαπωνία, η οποία σχεδιάζει επανδρωμένες αποστολές μέχρι το 2030, ενώ η Κίνα προτίθεται να κάνει το ίδιο μέχρι το 2036. Ο Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός (ESA) έχει ήδη ανακοινώσει τη δημιουργία ενός διεθνούς σεληνιακού χωριού με τη βοήθεια μεγάλων «κατασκευαστικών-εκτυπωτών 3D».
Υπάρχουν φυσικά αρκετά ακόμη τεχνικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν και ήδη πολλά απ’ αυτά επιλύονται σε καθημερινή βάση. Σε άλλα εργαστήρια πανεπιστημίων και αεροδιαστημικών εταιρειών διερευνώνται οι τεχνικές που θα οδηγήσουν τελικά σε μια συμβίωση ανθρώπων, φυτών, μικροβίων και μικρομηχανών για τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος που θα έχει τη δυνατότητα να συντηρεί τους διαστημικούς ταξιδιώτες και αποίκους για απεριόριστο χρόνο.
Παρ’ όλα αυτά, στις διάφορες προτάσεις περιλαμβάνονται σχέδια και μοντέλα διαφόρων οχημάτων, πυραύλων και διαστημικών σκαφάνδρων πολύ πιο προηγμένων από τα αντίστοιχα των περασμένων αποστολών. Ας πάρουμε για παράδειγμα την κατασκευή του διαστημοπλοίου Orion, που θα επιτρέψει στην ανθρωπότητα να επιστρέψει στον γειτονικό μας δορυφόρο με μια νέα γενιά εξερευνητών, 50 περίπου χρόνια μετά την τελευταία επανδρωμένη αποστολή του προγράμματος Apollo στη Σελήνη το 1972.
Οπως είναι γνωστό, η ονομασία Orion προέρχεται από τον ομώνυμο χειμωνιάτικο αστερισμό, ορισμένα από τα λαμπερά άστρα του οποίου έχουν χρησιμεύσει όλα αυτά τα χρόνια για την πλοήγηση των διαστημικών αποστολών. Σε πρώτη φάση το νέο διαστημόπλοιο θα μπορεί να μεταφέρει μέχρι έξι αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Το ίδιο όμως διαστημικό όχημα θα χρησιμοποιηθεί επίσης και για την επιστροφή του ανθρώπου στη Σελήνη γύρω στο 2025, ενώ αργότερα υπολογίζεται ότι θα χρησιμοποιηθεί και για την προετοιμασία του ανθρώπου για την πρώτη μας επίσκεψη στον κόκκινο πλανήτη.
Αν και το διαστημόπλοιο Orion είναι εξωτερικά πανομοιότυπο με το διαστημόπλοιο του Apollo, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη χωρητικότητα αλλά και στην τεχνολογία που περιλαμβάνει. Ο θαλαμίσκος του Orion έχει 2,5 φορές τον χώρο του Apollo, ύψος 3,30 μέτρα, διάμετρο 5,03 μέτρα και βάρος 25 τόνων, ενώ έχει την ικανότητα να μεταφέρει μέχρι έξι αστροναύτες. Αρχικά θα αντικαταστήσει το διαστημικό λεωφορείο στη μεταφορά αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και αργότερα, γύρω στο 2024, θα είναι το διαστημόπλοιο που θα μεταφέρει τους αστροναύτες σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Το κωνικό του σχήμα είναι το ασφαλέστερο και το πιο αξιόπιστο σχήμα για την επιστροφή του στη γήινη ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα με τις ταχύτητες που υπολογίζεται ότι θα έχει μετά την επιστροφή του από τη σεληνιακή τροχιά. Θα είναι επίσης 10 φορές ασφαλέστερο από το διαστημικό λεωφορείο χάρη στον ειδικό πύραυλο διαφυγής, που θα μπορεί να απομακρύνει τον επανδρωμένο θαλαμίσκο σε περίπτωση που παρουσιαστούν προβλήματα κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης.
Ο εξοπλισμός του θα είναι επίσης ιδιαίτερα εντυπωσιακός και θα περιλαμβάνει τα πιο σύγχρονα υπολογιστικά, ηλεκτρονικά, προωθητικά και προστατευτικά συστήματα, καθώς και κατασκευαστικά υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί μέχρι τώρα σε ένα διαστημικό όχημα, ενώ θα μπορεί επίσης να επαναχρησιμοποιηθεί μέχρι και δέκα φορές. Για την επιστροφή στη Γη ένα σύστημα ειδικών αλεξίπτωτων και αμορτισέρ θα επιτρέπουν την προσγείωσή του όχι μόνο στη θάλασσα αλλά, τις περισσότερες φορές, και στην ξηρά.»
Γιατί δεν είμαστε ήδη εγκατεστημένοι στη Σελήνη; Δει δη χρημάτων!
«Οι διάφορες προτάσεις για το πλήρες πυραυλικό σύστημα SLS (Space Launch System) αλλάζουν συνεχώς και δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σαν εκείνο του προγράμματος Apollo της δεκαετίας του 1960. Ο πύραυλος-φορέας που θα μεταφέρει τον Orion σε γήινη τροχιά είναι ένας νέος πύραυλος παρόμοιος με τους πυραύλους Ares (Αρης) Ι και V, οι οποίοι έχουν αντικατασταθεί από τρεις διαφορετικές εκφάνσεις του SLS. Στην απλούστερη έκφανσή του ο πύραυλος περιλαμβάνει δύο ορόφους. Ο πρώτος όροφος είναι ένας επαναχρησιμοποιούμενος πύραυλος στερεών καυσίμων, που προέρχεται από παρόμοια συστήματα τα οποία χρησιμοποιούνται στον πύραυλο εκτόξευσης του διαστημικού λεωφορείου. Ο όροφος αυτός θα συνδέεται με τον δεύτερο όροφο του πυραυλικού συστήματος με έναν ειδικό συνδετικό κρίκο, ο οποίος θα αποχωρίζεται μετά το τέλος της πρώτης φάσης της εκτόξευσης. Αντίθετα, η κύρια προωθητική μηχανή του δευτέρου ορόφου θα τροφοδοτείται με υγρά καύσιμα, οξυγόνου και υδρογόνου. Πρόκειται για μια εξελιγμένη μορφή των μηχανών προώθησης που χρησιμοποιήθηκαν στους πυραύλους Saturn 1Β και Saturn V του προγράμματος Apollo.
Για την επανδρωμένη όμως αποστολή στη Σελήνη, και αργότερα προς τον Αρη, θα χρησιμοποιηθεί ένας ακόμη πιο ισχυρός και προηγμένος πύραυλος του συστήματος που μοιάζει αρκετά με τον καταργηθέντα πύραυλο Ares V. Στον πρώτο όροφο του πυραυλικού αυτού συστήματος θα βρίσκονται πέντε μηχανές προώθησης με υγρά καύσιμα οξυγόνου και υδρογόνου, οι οποίες θα είναι τοποθετημένες στο κάτω μέρος ενός μεγαλύτερου δοχείου καυσίμων από αυτό που χρησιμοποιείται στην εκτόξευση του διαστημικού λεωφορείου, ενώ προσαρτημένοι στο δοχείο αυτό θα βρίσκονται δύο ακόμη πύραυλοι στερεών καυσίμων. Ο δεύτερος όροφος θα αποτελείται από τις ίδιες πυραυλικές μηχανές που θα χρησιμοποιηθούν στον Ares Ι. Ο τεράστιος αυτός πύραυλος θα έχει ύψος ενός ουρανοξύστη 28 ορόφων (110 περίπου μέτρα), ίδιο με το ύψος του πυραύλου Saturn V.
Για τη μεταφορά των αστροναυτών από τη σεληνιακή τους τροχιά προς την επιφάνεια του δορυφόρου μας θα χρησιμοποιηθεί ένα διαστημικό όχημα παρόμοιο με τη σεληνάκατο του προγράμματος Apollo, με το ίδιο σκεπτικό που ακολουθήθηκε στον σχεδιασμό και του Orion. Το παράξενο αραχνοειδές σχήμα των σεληνιακών σκαφών βασίζεται στο ότι δεν υπάρχει ανάγκη αεροδυναμικής συμμετρίας στο άνευ ατμόσφαιρας περιβάλλον του διαστήματος και της Σελήνης, όπως άλλωστε ίσχυε και στην περίπτωση των σεληνακάτων του Apollo.
Καθένα από τα διαστημικά αυτά οχήματα θα περιλαμβάνει τη μηχανή προσσεληνώσεως, η οποία θα χρησιμεύει επίσης και ως ένα είδος φρένου κατά τη διάρκεια της προσεδάφισης. Η τελική ταχύτητα καθόδου δεν θα ξεπερνάει τα πέντε περίπου χιλιόμετρα την ώρα· αλλά ακόμη κι αν το όχημα προσσεληνωθεί με διπλάσια ταχύτητα, η βάση του θα έχει τη δυνατότητα να απορροφήσει τον κλυδωνισμό χωρίς κανέναν κίνδυνο για το πλήρωμα ή το σκάφος. Τέλος, τα τέσσερα πόδια της βάσης θα σχεδιαστούν με τέτοιο τρόπο ώστε το όχημα να μπορεί να προσεδαφιστεί και σε πλαγιά με κλίση 12 μοιρών χωρίς να ανατραπεί.
Θα αναρωτιέστε όμως, γιατί δεν είμαστε ήδη εγκατεστημένοι στη Σελήνη; Η απάντηση είναι απλή: κανείς μέχρι τώρα δεν ήταν διατεθειμένος να κάνει τις απαραίτητες επενδύσεις! Τη δεκαετία του 1960 η αμερικανική κυβέρνηση διέθετε 5,7 τοις εκατό του προϋπολογισμού της για να επιτευχθεί ο στόχος του προέδρου Τζον Κένεντι για την ασφαλή αποστολή ενός ανθρώπου στη Σελήνη και την επιστροφή του στη Γη. Σήμερα το ποσό αυτό έχει περιοριστεί στο 0,8 τοις εκατό. Βέβαια, ο στόχος εκείνος είχε ως κινητήρια δύναμη τον ανταγωνισμό των Ηνωμένων Πολιτειών με την τότε Σοβιετική Ενωση, ενώ σήμερα ένας τέτοιος ανταγωνισμός δεν υπάρχει. Παρ’ όλα αυτά, έχουν γίνει πλέον συνείδηση σε όλους αυτά που έλεγε στις αρχές του 20ού αιώνα ο Ρώσος πρωτοπόρος του διαστήματος Κονσταντίν Τσιολκόφσκι: «Η Γη είναι η κοιτίδα της ανθρωπότητας, αλλά δεν μπορεί κανείς να ζει στην κούνια του για πάντα.»