ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ
Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή.
30 χρόνια (1990-2020)
εκδ. Επιστημονική Εταιρεία
Μελέτης Φερών – Βελεστίνου –
Ρήγα, 2020, σελ. 1.228
Στο όχι τόσο μακρινό 1986 διοργανωνόταν στο Βελεστίνο το Α΄ Διεθνές Συνέδριο «Φεραί – Βελεστίνο – Ρήγας». Σε αυτό το συνέδριο συμμετείχε με εισήγησή του, για πρώτη φορά, σχετικά με τον Ρήγα, ο δρ Δημήτριος Καραμπερόπουλος. Από εκείνο το συνέδριο και μετά, ο Δημ. Καραμπερόπουλος εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο αξιόλογους μελετητές του έργου και της πολυσχιδούς προσωπικότητας του Θεσσαλού Διαφωτιστή, του διανοητή, του επαναστάτη, του πολιτικού και στρατιωτικού νου, του μάρτυρα και του οραματιστή μιας δημοκρατικής πολιτείας στον βαλκανικό χώρο.
Με την ευκαιρία των εορτασμών της επετείου 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ο Δημ. Καραμπερόπουλος συγκέντρωσε το διάσπαρτο αυτό πλούσιο υλικό ‒ πάνω από 120 μελέτες, που τις ταξινόμησε κατά θεματική ενότητα και με χρονολογική σειρά και τις παρέδωσε στους ερευνητές του έργου του Ρήγα, αλλά και στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό σε ένα ογκώδη τόμο, χιλίων και πλέον σελίδων. Εναν τόμο που πραγματικά αποτελεί σημείο αναφοράς στη μελέτη του Βελεστινλή.
Ξεφυλλίζοντας, απλά και μόνο, τα περιεχόμενα του τόμου, διαπιστώνουμε χωρίς ιδιαίτερο κόπο, τόσο το πολυσχιδές έργο του Ρήγα όσο και τον ζήλο του συγγραφέα και μελετητή να φωτίσει ολόπλευρα τη μεγάλη αυτή φυσιογνωμία και τον καθοριστικό της ρόλο στην προετοιμασία του κλίματος για την απελευθέρωση της Ελλάδας και του ευρύτερου βαλκανικού χώρου. Ετσι, το πρώτο μέρος του τόμου καλύπτουν οι μελέτες για το Διαφωτιστικό έργο του Ρήγα «Φυσικής απάνθισμα», ένα έργο με το οποίο ο Ρήγας προσπάθησε να καταπολεμήσει τις προλήψεις και δεισιδαιμονίες του λαού σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα. Ακολουθεί το δεύτερο μέρος με μελέτες για τη «Χάρτα της Ελλάδος», η έκδοση της οποίας αποτελεί την κορυφαία στιγμή του γεωγραφικού και χαρτογραφικού νεοελληνικού Διαφωτισμού, ενώ το τρίτο μέρος περιλαμβάνει τις μελέτες για τον «Θούριο», «το ιερότερον άσμα της φυλής μας», το τραγούδι που εμψύχωνε τους αγωνιστές σε όλη τη διάρκεια της Επανάστασης και συνεχίζει μέχρι τις μέρες μας να αποτελεί το σημαντικότερο επαναστατικό άσμα του Ελληνισμού.
Από το έργο αυτό δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι μελέτες για τον «Ηθικό Τρίποδα», ένα έργο-μήνυμα αισιοδοξίας για τη διαχρονικότητα του Ελληνισμού, για την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και τέλος για το «Σύνταγμα» του Ρήγα, ένα κείμενο εξαιρετικά ενδιαφέρον, αφού αποκαλύπτει το πρωτοπόρο πολιτικό-κοινωνικό πνεύμα του Βελεστινλή. Από εκεί και πέρα, ο τόμος περιλαμβάνει μελέτες που αναδεικνύουν την επαναστατική φυσιογνωμία του Ρήγα, τις πρωτοπόρες για την εποχή του εκπαιδευτικές απόψεις και την ευφυή σύλληψη του επαναστατικού του σχεδίου, που φρόντιζε με κάθε επιμέλεια να το καλύπτει από την αυστριακή λογοκρισία.
Επίσης, συγκεντρώθηκαν οι μελέτες που βάζουν οριστικό τέλος στις «περιπέτειες» του ονόματος του Ρήγα Βελεστινλή, τον οποίο λανθασμένα ακόμη και σήμερα ‒ευτυχώς λίγοι‒ επιμένουν να αποκαλούν «Ρήγα Φεραίο», και στην ατεκμηρίωτη ιστορικά γνώμη της αποδιδόμενης έκδοσης του «Αγαθάγγελου» στον Ρήγα, αλλά και κάποιες ακόμη μελέτες ποικίλου περιεχομένου, με ζητήματα που απασχόλησαν κατά καιρούς τον Δημ. Καραμπερόπουλο, όπως και αυτές για τη σχέση του Ρήγα με την τοπική θεσσαλική ιστορία.
Απαραίτητο συμπλήρωμα, οι επιστολές για τον Ρήγα –δημοσιευμένες στον Τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης– οι οποίες φανερώνουν την αγωνία του συντάκτη τους να παρακολουθεί τα όσα λέγονται και γράφονται για τον μάρτυρα της ελευθερίας και να παρεμβαίνει διακριτικά διορθώνοντας ανακρίβειες ή λανθασμένες τοποθετήσεις.
Οι «Μελέτες» του Δημ. Καραμπερόπουλου είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των ερευνητών και όσων ενδιαφέρονται για την προσωπικότητα και το έργο του εμπνευσμένου Θεσσαλού που έσπειρε τον σπόρο της ελευθερίας στις ψυχές των σκλαβωμένων αδελφών του.
* Ο κ. Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής ΑΠΘ, φιλόλογος στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Ν. Μπακογιάννη.