Ο αρχαίος μύθος του Νάρκισσου –εκείνο το ωραίο αγόρι από τη Βοιωτία που αγάπησε τόσο την εικόνα του ώστε πνίγηκε μέσα σε αυτήν– ανανεώνει συνεχώς τη νεότητά του. Χάρη σε μεγάλους ζωγράφους σαν τον Πουσέν και τον Τέρνερ, ακόμη και τον Καραβάτζο, στον οποίο αποδίδεται ένας σκοτεινός Νάρκισσος, η ομορφιά του διασώθηκε στα χρόνια. Χάρη στην ψυχανάλυση, ο 20ός αιώνας απέκτησε τον όρο «ναρκισσισμός».
Χάρη στην ψηφιακή τεχνολογία, αυτή η παθιασμένη σχέση του ατόμου με την εικόνα του έλαβε καινούργιες διαστάσεις. Και την περίοδο της πανδημίας, αποθεώνεται. Την εποχή των social media, αν η μονομανής ενασχόληση με τον εαυτό είναι ψυχική πάθηση ή νέος πολιτισμικός κανόνας, θα αποφανθούν οι ειδικοί. Πάντως, την περασμένη εβδομάδα, το Google Cultural Institute λάνσαρε το Google Arts & Culture’ app, μια εφαρμογή που χρησιμοποιεί τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου για να ταιριάζει τις selfies φωτογραφίες με ζωγραφικά πορτρέτα του παρελθόντος. Και έγινε viral. Υπήρξαν αμέτρητες αναρτήσεις με τις χαρακτηριστικές διπλές εικόνες, που από τη μία πλευρά εικονίζουν τον χρήστη και από την άλλη τον εικαστικό του «σωσία».
Βεβαίως, η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου είναι πλέον ενσωματωμένη στο Facebook, το οποίο ειδοποιεί τους χρήστες εάν οι φωτογραφίες τους χρησιμοποιούνται ή μεταφορτώνονται από άλλους, χωρίς να το αντιληφθούν. Στην περίπτωση της συγκεκριμένης εφαρμογής, όμως, ο χρήστης δίνει ο ίδιος πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα του, προσφέροντας το πρόσωπό του για αναγνώριση.
Η Google υποστηρίζει ότι μέσω του Ινστιτούτου –μια μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία– επιδιώκει να φέρει κοντά στην τέχνη περισσότερους ανθρώπους, ακόμη και τους πιο «αποκλεισμένους» από την καλλιτεχνική παιδεία. Ο αντίλογος λέει πως στην πραγματικότητα είναι ελάχιστα τα μουσεία που συμμετέχουν στην εφαρμογή παρέχοντας υλικό από τις συλλογές τους – κυρίως το Smithsonian, το Met και το Rijksmuseum του Αμστερνταμ. Συνεπώς, ο συσχετισμός είναι πολύ φτωχός σε σύγκριση με τον πλούτο της ζωγραφικής, ενώ οι πληροφορίες για τους πίνακες που αποτελούν τους «διδύμους» μας, και για τους ζωγράφους τους, είναι λιγότερες και από αυτές που θα βρίσκαμε στη Wikipedia.