Ανδριάντες και προτομές ηρώων του 1821, διάσπαρτες στη χώρα, συνθέτουν ένα χάρτη μνήμης και δημόσιας τέχνης που έχει ειδικό ενδιαφέρον. Με αφορμή την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση, η Alpha Bank πήρε την πρωτοβουλία και οργάνωσε τη νέα φάση του προγράμματος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης «Φθορές που πληγώνουν» με στόχο την αποκατάσταση των γλυπτών αυτής της κατηγορίας. Το πρόγραμμα είναι πλήρως χρηματοδοτούμενο και προέρχεται από εισήγηση της Συλλογής Εργων Τέχνης (της τράπεζας) και εξελίσσεται σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, καθώς, σε αυτό το σκέλος τουλάχιστον, έμφαση έχει δοθεί σε γλυπτά που βρίσκονται στην πρωτεύουσα.
Είναι η συνέχεια του προγράμματος που είχε εγκαινιαστεί το 2013, στην καρδιά της οικονομικής κρίσης και σε περίοδο κατά την οποία είχαμε πολλά κρούσματα βανδαλισμού. Εκείνη την περίοδο είχαν αρχικά αποκατασταθεί τα γλυπτά της πλατείας Συντάγματος και του περιβόλου του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και αργότερα (2014-2015), σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, τα γλυπτά μπροστά στο Πανεπιστήμιο και στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Στη συνέχεια, το πρόγραμμα επεκτάθηκε και περιέλαβε γλυπτά σε διάφορα σημεία της πόλης (Εθνικός Κήπος, Φωκίωνος Νέγρη και αλλού).
Τώρα, η νέα φάση του προγράμματος, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2020, συντονίζεται στο πνεύμα της επετείου για τα 200 χρόνια. Το πρόγραμμα προχωράει με τη συνεργασία του συντηρητή Θανάση Τζαμαλή, ο οποίος εκτελεί το έργο με τους βοηθούς του, ζητώντας τη συνδρομή άλλων ειδικοτήτων κατά περίπτωση. «Ο συντηρητής δρα ως ένας ενορχηστρωτής», λέει χαρακτηριστικά.
Η επέμβαση που έγινε σε γλυπτά της Αθήνας έχει ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό, υπολείπεται μόνο η παραλαβή από το χυτήριο της ορειχάλκινης προτομής του αρματολού Αθανασίου Πετιμεζά στη συμβολή της λεωφόρου Γαλατσίου και της οδού Χατζηδάκη (έργο του Νικολάου Σώχου, τοποθετημένο το 1992). Η προτομή ήταν ιδιαίτερα κακοποιημένη και πολλά τμήματα έπρεπε να δημιουργηθούν εξαρχής.
Ολα τα γλυπτά που αποκαταστάθηκαν είναι ιδιαίτερα γνωστά και αναγνωρίσιμα. Ο ορειχάλκινος ανδριάντας του Μακρυγιάννη στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου (έργο του Γιάννη Παππά, 1989) είχε σπασμένη τη θήκη του σπαθιού, αποκαταστάθηκε συνολικά και ενισχύθηκε. Η μαρμάρινη προτομή του Εμμανουήλ Ξάνθου στην πλατεία Κολωνακίου (έργο του Θωμά Θωμόπουλου, 1930) καθαρίστηκε και απέκτησε προστασία αντιγκράφιτι. Η ορειχάλκινη προτομή του Γεωργάκη Ολύμπιου στη συμβολή του πεζοδρόμου Γ. Ολύμπιου και Οδ. Ανδρούτσου στο Κουκάκι (έργο του Θεόδωρου Παπαγιάννη) αποκαταστάθηκε και αυτή. Ιδιαίτερες απαιτήσεις και ειδικό ενδιαφέρον είχε το μαρμάρινο ολόσωμο γλυπτό του Κωνσταντίνου Κανάρη στην πλατεία Κανάρη (Κυψέλης), έργο του Λάζαρου Φυτάλη. Οπως λέει ο κ. Θανάσης Τζαμαλής, αποκαταστάθηκε το «χαμένο χέρι» και απαιτήθηκε να γίνει πρόπλασμα από πλαστελίνη στο εργαστήριο, εν συνεχεία προσαρμογή σε γύψο και εντέλει συγκόλληση με μάρμαρο. Η συνάντηση του παλαιού και νέου υλικού είναι εκεί που καλείται ο εξειδικευμένος συντηρητής, με άδεια από το ΥΠΠΟ, να εφαρμόσει τη γνώση του.
Υπάρχει η πρόθεση το πρόγραμμα αυτό να επεκταθεί και εκτός των ορίων του Δήμου Αθηναίων και να δημιουργήσει σταδιακά ένα δίκτυο μνημείων που έχουν ιστορική αναφορά στο ευρύτερο γεγονός του «1821».
«Στόχος είναι η πρωτοβουλία αυτή της τράπεζας να γίνει η αφορμή όχι μόνο για μια ευρύτερη θεώρηση του ιστορικού μας περίγυρου, αλλά και για μια ενεργή συνομιλία του πολίτη με το σύγχρονο αστικό περιβάλλον», λέει ο Γιώργος Τερζής, διευθυντής επικοινωνίας και μάρκετινγκ της Alpha Bank. Προς το παρόν, η Αθήνα ανέκτησε αποκατεστημένα μερικά ακόμη σημαντικά γλυπτά που, με την ευκαιρία της επετείου των 200 χρόνων (1821-2021), καλούνται να ενισχύσουν τη σύγχρονη όψη και λειτουργία της πρωτεύουσας.