Το είδαμε στην Ερμού και στην αγορά γενικότερα, όταν χαλάρωσαν οι περιορισμοί. Ο κόσμος δεν «φοβήθηκε» να επισκεφθεί τα καταστήματα παρά τη συνεχιζόμενη πανδημία. Αυτή η «άνεση» επιβεβαιώνεται και από τη μεγάλη έρευνα για τον πολιτισμό και τις δημιουργικές βιομηχανίες της Ernst & Young που διενεργήθηκε για λογαριασμό της GESAC, του οργανισμού που εκπροσωπεί τα πνευματικά δικαιώματα δημιουργών απ’ όλη την Ευρώπη. Φαίνεται, λοιπόν, ότι χρειάζονται μόνο μερικές ημέρες (ή και ώρες) για τους περισσότερους (58%) προκειμένου να νιώσουν άνετα και να κάνουν τα ψώνια τους σε ένα εμπορικό κατάστημα. Θα συμβεί το ίδιο με τον πολιτισμό, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν;
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 46% θα χρειαστεί μερικούς μήνες για να κόψει ξανά εισιτήριο και να παρακολουθήσει κάτι ζωντανά, όπως μια συναυλία, ενώ το 21% μπορεί να χρειαστεί και χρόνια. Πρόκειται με άλλα λόγια για ένα κοινό που κινδυνεύει να χαθεί. Θα διαβάσει πιο πολλά βιβλία; Θα δει μια παράσταση ψηφιακά; Κανείς δεν ξέρει. Τίθεται, λοιπόν, ένα ζήτημα εμπιστοσύνης.
Η πανδημία άνοιξε μια μεγάλη πληγή στον πολιτισμό το 2020. Η έκθεση της ΕΥ (K, 27/1/2021) έδειξε την απότομη πτώση των εσόδων του πολιτισμού και των δημιουργικών βιομηχανιών, που μέχρι και το 2019 βρίσκονταν σε τροχιά ανάπτυξης. Ο πολιτισμός απώλεσε έσοδα ύψους 200 δισ. ευρώ με αποτέλεσμα περίπου 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Το σοκ της απότομης πτώσης απαιτεί και τη λήψη άμεσων μέτρων για τη στήριξη ενός κλάδου που συνεισέφερε το 4,4 του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Γι’ αυτό και οι συναφείς συλλογικότητες πιέζουν να δεσμευθεί το 2% του ευρωπαϊκού πακέτου ανάκαμψης για τον πολιτισμό.
Οπως αναφέρεται, όμως, στην έκθεση οι συνέπειες του πρώτου σοκ θα συνεχίσουν να γίνονται αισθητές για πολλά χρόνια ακόμη, τουλάχιστον μέχρι το 2025. Το κοινό, φοβούνται οι μελετητές, δεν θα σπεύσει σε θέατρα και συναυλίες ακόμη και όταν αυτά ανοίξουν χωρίς μια ευρωπαϊκή στρατηγική ανοικοδόμησης εμπιστοσύνης. Οι προκλήσεις για το μέλλον ίσως είναι τελικά διαφορετικές από αυτές που φανταζόμαστε.