OCEAN VUONG
Στη Γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι
μτφρ. Εφη Φρυδά
εκδ. Gutenberg, σελ. 325
Νυχτερινός ουρανός
με τραύματα εξόδου
μτφρ. Δημήτρης Μαύρος
εκδ. Gutenberg, σελ. 195
Το μυθιστόρημα και η ποιητική συλλογή του Αμερικανοβιετναμέζου Ocean Vuong αποτελούν πολλαπλώς ενδιαφέροντα έργα. Συνιστούν αισθητική πρόταση ενός πρωτοεμφανιζόμενου τριαντατριάχρονου συγγραφέα. Αναπλάθουν την εμπειρία του διαγενεακού τραύματος που προκάλεσε ο πόλεμος του Βιετνάμ. Και ταυτόχρονα καταγράφουν την αντίδραση του αναγνωστικού κοινού και των αμερικανικών καλλιτεχνικών θεσμών απέναντι σε μια λογοτεχνία που σχετίζεται με τις κρίσιμες θεματικές της φυλής και του φύλου.
Ο συγγραφέας γεννήθηκε το 1988 σε έναν ορυζώνα στην πόλη του Χο Τσι Μινχ από μητέρα Αμερικανοβιετναμέζα και από πατέρα βίαιο Αμερικανό που πολύ σύντομα τους εγκατέλειψε. Λόγω της μεικτής καταγωγής της, η μητέρα του, Ρόουζ, δεν είχε το δικαίωμα να εργαστεί νόμιμα στο Βιετνάμ. Η οικογένεια μετεγκαταστάθηκε έτσι μαζί με τη σχιζοφρενή γιαγιά στο αμερικανικό Κονέκτικατ. Αγράμματη και με σπασμένα αγγλικά, η Ρόουζ εργάστηκε σκληρά σε εργοστάσια και ινστιτούτα αισθητικής για να ζήσουν. Ενήλικος πλέον ο συγγραφέας-αφηγητής, που επονομάζεται Λιτλ Ντογκ, απευθύνει μια επιστολή στη μητέρα του (που αδυνατεί να τη διαβάσει). Και αναπλάθει τη δύσκολη ζωή τους, την τρυφερότητα αναμεμειγμένη με βιαιότητα που εκείνη έδειξε απέναντί του, την εμπειρία εισόδου του διαφορετικού σε μια ξένη κοινωνία, το χρονικό ενός μεγάλου έρωτα με έναν φίλο πλήρως αυτοκαταστροφικό.
Λυρικός, πλαστικός, ικανός για δυνατές ποιητικές παρομοιώσεις και μεταφορικές αναγωγές, ο λόγος του Ocean Vuong άλλοτε αγγίζει το βάθος του δραματικού και άλλοτε τις υψηλές νότες του λυγμού. Κι ωστόσο, το αυτοβιογραφικό ποιητικό χρονικό του μοιάζει να μην κατορθώνει να ελέγξει πάντοτε τον ήχο της φωνής. Δεν αποφεύγει κατά χωρία έναν αναπεπταμένο λόγο που ρέπει προς το ρητορικό παραμένοντας καλλιτεχνικά ανενεργός. Δεν έχει ωστόσο τόση σημασία καθώς επιτυγχάνει να καταθέσει το βίωμα του ξένου που δυσκολεύεται να ενσωματωθεί, και λόγω της καταγωγής του, και λόγω των ακραίων εμπειριών που έχει ζήσει, και λόγω της αποκλίνουσας ομοφυλόφιλης ταυτότητάς του.
Τόσο το μυθιστόρημα όσο και το ποίημα φέρνουν στο φως τις περιπέτειες του σώματος, του παιδικού, του εφηβικού και του ενήλικου· τις περιπέτειες της αλλοδαπής γλώσσας που αδυνατεί να μεταφέρει στην κοινότητα ό,τι ζητάει και διακατέχεται από βαθιά ντροπή· την απροσμέτρητη βία της Ιστορίας καθώς μετατρέπεται σε διαπροσωπική βία ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, γονείς και παιδιά· τη στροφή προς τα ναρκωτικά μιας καταδικασμένης ομάδας που δεν βρίσκει καμιά διαφυγή. Το αποτέλεσμα είναι η μοναξιά ενός βαθιά τραυματισμένου ανθρώπου που προσπαθεί να συμφιλιώσει το παρελθόν με το παρόν, και που το κατορθώνει γιατί τολμά να εξεικονίσει στο κάτοπτρο της τέχνης την εμπειρία ως έχει, με καθαρά λόγια και χωρίς περιστροφές όσο κι αν νιώθει οδύνη και ντροπή.
Τις αρετές των έργων αναγνώρισαν αναγνώστες και κριτικοί, με αποτέλεσμα μια πανηγυρική υποδοχή του νέου συγγραφέα στην αμερικανική εμπορική και πνευματική αγορά. Παρέμεινε στη λίστα των ευπώλητων των New York Times για έξι εβδομάδες. Ελαβε το Τ.S. Eliot Prize και το Whiting Award για την αυτοβιογραφικής εμπνεύσεως ποιητική του συλλογή. Επί μακρό διάστημα ήταν στις βραχείες λίστες των βραβείων Faulkner Award for Fiction και National Book Award. Κέρδισε την υποτροφία MacArthur, γνωστή με την επωνυμία «υποτροφία για ιδιοφυΐες». Πέρυσι ανακοινώθηκε, τέλος, η μεταφορά του «Στη Γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι» στην οθόνη. Σήμερα ο Ocean Voung διδάσκει στο Τμήμα Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης.