JEAN-LUC NANCY
Ο παρείσακτος
μτφρ.: Πάνος Αγγελόπουλος
εκδ. Petites Maisons
O Ζαν-Λυκ Νανσύ γεννιέται το 1940 στην κοινότητα της Κοντεράν (προάστιο σήμερα του Μπορντό). Λαμβάνει θρησκευτική παιδεία, συμμετέχει στους Νέους Καθολικούς και παίρνει μαθήματα από τον ιησουίτη, ειδικό στον Χέγκελ, Ζορζ Μορέλ. Στη Σορβόννη, φοιτητής πια, γίνεται μαθητής του Πολ Ρικέρ και του Ζορζ Κανγκιλέμ. Εκείνη την περίοδο «ανακαλύπτει» τον Χάιντεγγερ, διαβάζοντας την «Επιστολή για τον Ανθρωπισμό». Αποφασίζει να εγκαταλείψει οριστικά τη Θεολογία. Επικεντρώνεται στη Φιλοσοφία. Γνωρίζει τον Ντεριντά και τον Φιλίπ Λακού Λαμπάρτ. Αποκτά και με τους δύο μια βαθιά και μακρόχρονη φιλία. Το 1964 αναλαμβάνει την έδρα Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Θα παραμείνει στην πρωτεύουσα της Αλσατίας για σχεδόν σαράντα χρόνια, απορρίπτοντας τις προτάσεις που του γίνονται να διδάξει στο Παρίσι. Ολα αυτά τα χρόνια θα επισκεφθεί και θα διδάξει σε πλήθος σημαντικά πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο (Σαν Ντιέγκο, Μπέρκλεϊ, Βερολίνο κ.λπ.).
Το έργο του Γάλλου στοχαστή είναι πολυφωνικό και πολυσυλλεκτικό, αριθμώντας δεκάδες βιβλία και δοκίμια. Σε αυτά ο Νανσύ καταγίνεται με ζητήματα όπως η πολιτική, η δημοκρατία, το σώμα, η πόλη, η κοινότητα, οι τέχνες.
«Ο παρείσακτος» (L’ intrus), έργο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Petites Maisons, συνιστά ένα από τα πλέον δημοφιλή του. Το κεντρικό θέμα του αφορά μια αρκετά οδυνηρή προσωπική περιπέτεια υγείας του φιλοσόφου.
Πιο συγκεκριμένα, τo 1992 o Νανσύ μαθαίνει ότι η καρδιά του περιέρχεται σε αχρηστία. Το ζήτημα τίθεται ξεκάθαρα και ωμά: εάν θέλει να παραμείνει ζωντανός, θα πρέπει να προχωρήσει σε μεταμόσχευση, θα πρέπει να διαλέξει να ζήσει με την καρδιά ενός άλλου. Επιλέγει να ακολουθήσει κατά γράμμα τις συμβουλές και τις προτάσεις των γιατρών. Η μεταμόσχευση πετυχαίνει. Ζει πλέον με την καρδιά ενός άλλου.
Στον «Παρείσακτο» ο Νανσύ καταγράφει και συλλογίζεται πάνω σε αυτή την οδυνηρή, προσωπική, σωματική, βιολογική και ψυχολογική εμπειρία. Μας μιλάει για την καρδιά που δεν λειτουργεί σωστά. Την επιλογή της μεταμόσχευσης. Την απώλεια προσανατολισμού, τον κλονισμό και την κατάρρευση κάθε σημείου αναφοράς. Το γεγονός ότι η ζωή τού χαρίζεται στη βάση μιας τεχνικής τυχαιότητας: Είκοσι χρόνια πριν, η μεταμόσχευση δεν υπήρχε ως μέθοδος ή δυνατότητα. Είκοσι χρόνια πριν θα ήταν καταδικασμένος να πεθάνει. Μας περιγράφει το υπαρξιακό κενό, την απορρύθμιση, τον φόβο, την αγωνία. Θα πετύχει; Θα δεχθεί το ανοσοποιητικό μια καρδιά που δεν του ανήκει;
Ο Νανσύ γράφει σε πρώτο πρόσωπο. Θέλει να γίνουμε κοινωνοί της βιολογικής αλλά και μεταφυσικής δοκιμασίας με έναν τρόπο βαθιά προσωπικό. Θέλει να γνωρίσουμε μαζί του τα όρια του εγώ, το σύνορο ταυτότητας και ετερότητας, το σημείο όπου ο εαυτός τείνει να γίνεται ή να είναι άλλος.
Η γραφή και η σκέψη του Νανσύ συγκινούν και μαγνητίζουν. Ο «Παρείσακτος» αποτελεί ένα περίτεχνο φιλοσοφικό ποίημα. Στους «στίχους» του ανταμώνουν ο Δημόκριτος, ο Επίκουρος, ο Μάρκος Αυρήλιος, ο Αυγουστίνος, αλλά και ο Καρτέσιος, ο Χιουμ, ο Κίρκεγκορ, ο Χάιντεγγερ, ακόμη και ο Ντέρεκ Πάρφιτ. Είναι ένα κείμενο αυτοβιογραφικό και εξομολογητικό. Αλλοτε ιλιγγιώδες, σπαρακτικό, σκοτεινό και άλλοτε αμέριμνο, ανάλαφρο, φωτεινό. Ενα γνήσιο αφήγημα για τη ζωή και την αγωνία τού είναι.
Το πιο συγκλονιστικό σημείο του; Τα αλλεπάλληλα επίμετρα που ο στοχαστής προσθέτει με κάθε ανατύπωση και επανέκδοση του έργου. Καθένα μια απόδειξη ζωής. Τεκμήριο ενός εαυτού που, αν και ρευστός, επιμένει, επιβεβαιώνοντας ότι η καρδιά του φιλοσόφου συνεχίζει να χτυπά.