«Αδράξτε τον καιρό», αυτό μας προτρέπει να κάνουμε ο νεαρός Μακεδόνας των Αιγών από τον 2ο αι. π.Χ. Και το μήνυμά του –ένα απροσδόκητο αρχαιολογικό εύρημα που φιλοσοφεί πάνω στο πέρασμα του χρόνου– φθάνει έως τις μέρες μας χαραγμένο πάνω σε μια ταπεινή πήλινη κούπα. Ποιο ήταν αυτό το αγόρι που τα ίχνη του διέσχισαν τους αιώνες και αποκαλύφθηκαν στους αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας κάτω από τις σπασμένες αρχαίες στέγες;
«Ισως ένας μαθητής που έκανε τα γυμνάσματά του και μπέρδευε το “ο” με το “ω” και το “ει” με το “ι”», λέει η αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, προϊσταμένη της Εφορείας. «Αυτό το παιδί χάραξε προσεκτικά, σαν να έγραφε σε πάπυρο, ένα ποίημα· το επίγραμμα ανώνυμου συγγραφέα, που εδώ μας παραδίνεται στην πιο παλιά και αυθεντική μορφή του. Λέει μεταφράζοντας: “Το τριαντάφυλλο ανθίζει για λίγο, και αν ο χρόνος του περάσει και το αναζητήσεις, δεν θα βρεις πια λουλούδι, αλλά αγκάθια”. Γνωρίζουμε το επίγραμμα από την Παλατινή Ανθολογία και ξαφνικά το βρίσκουμε αυτούσιο εδώ, για να μας μεταδώσει με τον πιο άμεσο τρόπο μια εικόνα της πνευματικής κίνησης στην αρχαία μητρόπολη των Μακεδόνων τη στιγμή της τελευταίας αναλαμπής της».
Η συζήτηση με την κ. Κοτταρίδη γίνεται με αφορμή τα πιο πρόσφατα ευρήματα από την ανασκαφή στις Αιγές. «Στο βορειοδυτικό τμήμα της πόλης των Αιγών, όχι μακριά από την πύλη και την ταφική συστάδα των βασιλισσών –εκεί όπου βρίσκεται ο τάφος της γιαγιάς του Φιλίππου–, έχει αποκαλυφθεί ένα μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα που φαίνεται να οργανώνεται γύρω από έναν εκτεταμένο ανοιχτό χώρο», εξηγεί η αρχαιολόγος.
Με πυρήνα ένα κτίριο της εποχής του Φιλίππου Β΄ –χτισμένο, όπως το ανάκτορο και οι ναοί, με πολύτιμο πωρόλιθο–, το συγκρότημα γνώρισε σειρά επεμβάσεων και διαφοροποιήσεων μέσα στα χρόνια, καταστράφηκε από τον Ρωμαίο Μέτελλο στα μέσα του 2ου αι. π.Χ., αλλά σύντομα ξαναχτίστηκε ένα τμήμα του. «Τα τελευταία τρία χρόνια, στο πλαίσιο έρευνας για τη μελέτη συντήρησης των λειψάνων, έγιναν εκτεταμένες εργασίες ανασκαφικών καθαρισμών και απομακρύνθηκαν στρώματα καταστροφής, με αποτέλεσμα να έρθουν στο φως στοιχεία που αποσαφηνίζουν τη μορφή αλλά, όπως φαίνεται, και τον χαρακτήρα του συγκροτήματος», λέει η κ. Κοτταρίδη.
Κάτω από την πεσμένη στέγη, που προέρχεται από την τελευταία μεγάλη ανακαίνιση του συγκροτήματος, την οποία έκανε ο Φίλιππος Ε΄ (221-179 π.Χ.), οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ευρήματα που «μιλούν» για ένα ιερό βασιλικής λατρείας. Η επιμελημένη κατασκευή, τα πλούσια υλικά και τα διακοσμητικά στοιχεία, οι διαστάσεις του συγκροτήματος, η μορφή των κατόψεων αλλά και η εμμονή στη χρήση του χώρου δείχνουν ότι πρόκειται για ένα δημόσιο οικοδόμημα. Το αποφασιστικό στοιχείο για την αναγνώριση του συγκροτήματος, ωστόσο, δίνουν οι έκτυπες πινακίδες με την επιγραφή «ΑΜΥΝΤΟΥ» που βρέθηκαν σε κεραμίδια της στέγης.
Το αρχαίο επίγραμμα καθώς και οι επιγραφές με το βασιλικό όνομα του Αμύντα θα παρουσιαστούν στο κοινό στο νέο μουσείο των Αιγών, που πυρετωδώς προετοιμάζεται να ανοίξει έως το τέλος του χρόνου. Μάλιστα προαναγγέλλει δύο εκθέσεις: «Αιγών Μνήμη» και «Οικουμένης Αντίδωρον».