«Μεγάλωσα με το θέατρο στο ραδιόφωνο και όχι στην τηλεόραση. Τι να έβλεπα άλλωστε, τον “Αγνωστο πόλεμο”, δεν το καταδεχόμουν. Παιδιά είχαμε το τρανζιστοράκι κάτω από την κουβέρτα τα βράδια της Κυριακής και της Τετάρτης. Τις Κυριακές ακούγαμε το “Θέατρο στο μικρόφωνο” του Αχιλλέα Μαμάκη. Αργότερα, πολλοί ηθοποιοί βγάζαμε το ψωμί μας από το θέατρο στο κρατικό ραδιόφωνο. Και να τώρα, στην εποχή του Διαδικτύου και της τηλεόρασης, ξανακάνουμε θέατρο στο ραδιόφωνο, στον 9.84».
Καρατερίστα από τις γερές, η Αλεξάνδρα Παντελάκη έπαιξε σε έργα που θα ζήλευαν πολλοί ομότεχνοί της αυτά τα 49 χρόνια που έχει στη σκηνή. Ξεκίνησε μαθήτρια ακόμη της σχολής του Πέλου Κατσέλη, στο πρώτο «Ανοιχτό Θέατρο» που έχτισε στην Κυψέλη ο Γιώργος Μιχαηλίδης. «Το κτίζαμε όλοι τότε που είχε νόημα να είσαι ομάδα. 1972, κάναμε ένα είδος αντίστασης. Ο Λευτέρης Βογιατζής, εγώ, η Μαρίκα Τζιραλίδου, η Σοφία Σπυράτου… Τώρα, σε κάθε γωνία περιμένουν είκοσι ομάδες».
Τα θυμάται με αφορμή τον κύκλο «Πλατεία θεάτρου» ή αλλιώς «Το θέατρο στο ραδιόφωνο» που ξεκινάει ο Αθήνα 9.84. Μια ερτζιανή σκηνή, η οποία από την ερχόμενη Δευτέρα στις 9 το βράδυ και για δύο μήνες θα παρουσιάζει 10 νεοελληνικά έργα, 10 σκηνοθέτες και 40 ηθοποιούς. Η αρχή γίνεται με το έργο της Σοφίας Αδαμίδου «Σωτηρία με λένε», που ερμηνεύει η ηθοποιός παίζοντας τη Σωτηρία Μπέλλου, σε σκηνοθεσία Τάσου Ιορδανίδη.
Το είχε δει στο θέατρο με τη Λήδα Πρωτοψάλτη, «τη μεγαλύτερη Ελληνίδα ηθοποιό», μου λέει με έμφαση. Τώρα χάρηκε τη διαδικασία των προβών με τον Τ. Ιορδανίδη στο σπίτι της. Θαύμαζε την Μπέλλου. Την είδε μια φορά στο «Χάραμα» με τον Τσιτσάνη. «Μου άρεσε η αυστηρή φωνή της και δεν νομίζω ότι υπήρξε στην εποχή της άλλη τόσο αντισυμβατική. Ισως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Εκαψαν τη ζωή τους και από τις δυο άκρες. Κοινό τους σημείο ήταν τα χαρτιά και τα ζάρια. Αλλά η Μπέλλου πέρασε φυλακή για το βιτριόλι που έριξε, έκανε αντίσταση, έφαγε ξύλο για το ΚΚΕ, κυκλοφορούσε από ένα σημείο και πέρα με γυναίκες, και όχι μόνο δεν την ένοιαζε, αλλά επέβαλλε, εκείνη την εποχή, “μην πειράζετε την γκόμενά μου”. Γυναίκα-σπαθί».
Η ηχογράφηση του έργου έγινε στο στούντιο, μαζί και η Σοφία Πανάγου στον ρόλο της νοσοκόμας η οποία ακούει την τραγουδίστρια την τελευταία νύχτα πριν υποβληθεί σε τραχειοτομή. Το podcast της παράστασης θα είναι διαθέσιμο για μία εβδομάδα στο site του σταθμού. Η Μαργαρίτα Μυτιληναίου, διευθύντρια του Αθήνα 9.84, που έχει τον συντονισμό του κύκλου, φρόντισε όλα τα θεατρικά έργα την ώρα της ραδιοφωνικής μετάδοσής τους να συνοδεύονται από βίντεο οπτικής ερμηνείας στη νοηματική γλώσσα και πρόσθετους εξειδικευμένους υπότιτλους για κωφούς και βαρήκοους.
Καρατερίστα
Στη δραματική σχολή, θυμάται η Αλεξάνδρα Παντελάκη, «όλοι έπαιζαν ρόλους νέων, εγώ και ο Καταλειφός τούς γονείς. Μια μέρα είπα με παράπονο στον Κατσέλη: “Δάσκαλε, αν από τώρα παίζω τις μάνες, όταν μεγαλώσω τι θα κάνω;” Μου απάντησε: “Τις ίδιες μάνες καλύτερα, παιδί μου. Και να ευχαριστείς τον Θεό που είσαι καρατερίστα και όχι ενζενί. Θα έχεις δουλειά μέχρι τα 80 σου”. Το είπε κι έγινε», γελάει τώρα με την καρδιά της. Μια ισοβίτισσα-μητρική φιγούρα που μοιραζόταν το ίδιο κελί με τη Μαρία Κίτσου έπαιξε και στις «Αγριες μέλισσες». «Επαιξα ωραίους ρόλους», λέει ικανοποιημένη με τον απολογισμό. Τώρα ονειρεύεται τη συνθήκη, «έναν ευγενικό σκηνοθέτη, να ξέρει τι θέλει, φτάνουν πια οι μεγαλοφυΐες». Θα ήθελε πάντως να παίξει τη «Φαίδρα» με τη Μαρία Κίτσου στην Επίδαυρο και η ίδια στον ρόλο της παραμάνας. Αλλά και ηρωίδες του Οσκαρ Ουάιλντ.
Τον κινηματογράφο τον συνδέει με ταλαιπωρία. «Αυτά τα “όλοι μαζί παιδιά για τη δημοκρατία” τα βαρέθηκα. Κάποιοι σκηνοθέτες νομίζουν ότι είναι αυτοί και άλλοι δεν είναι. Προτιμώ την τηλεόραση, γιατί εκεί θα με δουν. Δύο εκατομμύρια είδαν τις “Αγριες μέλισσες”! Στην Επίδαυρο να έπαιζα κάθε μέρα, δεν θα με έβλεπαν τόσοι. Ηταν εξαιρετική δουλειά. Ευτυχώς είχα τα γυρίσματα, γιατί το “Τρίτο στεφάνι” που ανέβηκε στο “Παλλάς” δεν πρόλαβα να το χαρώ. Με 534 ευρώ δεν τα βγάζεις πέρα. Εγώ δεν έχω παιδιά, αλλά οι άλλοι στο θέατρο; Δεν ξέρουμε τι θα γίνει το καλοκαίρι, πώς θα ανοίξουν. Ελπίζω από τον Οκτώβριο… Από το “Παλλάς” τρώνε 70 οικογένειες. Το καλό που έγινε στο κλείσιμο είναι ότι δραστηριοποιηθήκαμε, τα νέα παιδιά πιο μαχητικά, το ΣΕΗ έγινε σωματείο, παίρνουμε δικαιώματα από το live streaming. Το θέατρο είναι το μαζί».
Θίγει και το θέμα των καταγγελιών. «Μας λένε “ξέρατε”. Οχι, αγάπη μου, δεν ήξερα τι έκανε ο Λιγνάδης μετά την πρόβα, έβλεπα έναν ευγενέστατο άνθρωπο. Ο Φιλιππίδης ήταν λίγο αγριεμένος, αλλά σε εμένα άψογος. Είτε καταδικαστούν είτε όχι, απορρίφθηκαν από τον κλάδο. Ευτυχώς έσπασε το απόστημα».
Η κυριαρχία του σκηνοθέτη είναι το άλλο ζήτημα, το έζησε. «Με τον Λευτέρη Βογιατζή δουλέψαμε ως ηθοποιοί, ήμασταν φίλοι, στη ζωή ήταν ό,τι πιο γοητευτικό μπορείς να φανταστείς. Αλλά στη σκηνή, αμείλικτος. Οχι για να σε προσβάλει, βασανιζόταν και ο ίδιος. Δεν έπαθα κάτι περισσότερο απ’ ό,τι οι ηθοποιοί που δούλευαν μαζί του. Από άλλους σκηνοθέτες, που μιμούνται τον Βογιατζή χωρίς να πάρουν τα καλά του, έπαθα περισσότερα». Πιστεύει ότι «θα εκλείψει ο μεγάλος φόβος, με κίνδυνο όμως να φτάσουμε στο άλλο άκρο. Μια παρατήρηση και τα νέα παιδιά θα αντιδρούν στον σκηνοθέτη “πώς μου μιλάς έτσι;” Κακά τα ψέματα, η πρόβα είναι μια διαδικασία όπου παίζουμε με το νευρικό μας σύστημα».
Για υπερπληθωρισμό μιλάει στο επάγγελμά της, που βγάζει 700 νέους ηθοποιούς ετησίως σε μια ανύπαρκτη αγορά. «Για χρόνια, όταν τελείωναν τη σχολή και δεν έβρισκαν δουλειά, έφτιαχναν μια ομαδούλα, οι γονείς έβαζαν λεφτά, νοικιάζανε ένα λουτροκαμπινέ και ανέβαζαν ένα έργο που έγραφαν και σκηνοθετούσαν οι ίδιοι. Το να γίνει ηθοποιός κάποιος σήμερα είναι αυτοκτονία».