Ένα «λυσάρι» για το πώς χτίστηκε ο πύργος της Βαβέλ

Ένα «λυσάρι» για το πώς χτίστηκε ο πύργος της Βαβέλ

2' 28" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

GASTON DORREN 
Βαβέλ – Ο γύρος του κόσμου σε 20 γλώσσες
μτφρ.: Γιώργος Μαραγκός 
εκδ. Μεταίχμιο 
 
Η ιστορία είναι από την Παλαιά Διαθήκη. Αιώνες μετά τον κατακλυσμό, οι απόγονοι του Νώε φθάνουν σε μια εύφορη πεδιάδα που την έλεγαν Σεναάρ. Aποφασίζουν, εκεί, να χτίσουν μια πόλη. Είναι πολλοί και μιλούν την ίδια γλώσσα. Αισθάνονται παντοδύναμοι. Θέλουν να τους θυμούνται όσοι ακολουθήσουν. Επιλέγουν να υψώσουν έναν πύργο με σκοπό να φθάσουν στον ουρανό. Ο πύργος ορθώνεται όλο και πιο ψηλός, πλησιάζοντας τα σύννεφα. Ο Θεός παρατηρεί την οίησή τους και αποφασίζει να τους τιμωρήσει. Τους κάνει να χάσουν την κοινή τους γλώσσα. Αλλόγλωσσοι και ακατάληπτοι ο ένας για τον άλλο, οι άνθρωποι σκορπίζουν στις πέντε άκρες της Γης. «Διά τούτο εκλήθη το όνομα αυτής Σύγχυσις (Βαβέλ), ότι εκεί συνέχεεν Κύριος τα χείλη πάσης της γης» (Π.Δ. Γένεσις 11, 9). 

Ας αλλάξουμε ύφος και εποχή. Για τον Gaston Dorren, συγγραφέα του «Βαβέλ – Ο γύρος του κόσμου σε 20 γλώσσες», ο πλουραλισμός των ανθρώπινων γλωσσών συνιστά μια αναντίρρητη πραγματικότητα. Σήμερα στον κόσμο ομιλούνται και γράφονται γύρω στις 6.000 γλώσσες. Εάν, δε, προβαίναμε στους απαραίτητους υπολογισμούς, θα λέγαμε ότι κατά μέσον όρο αντιστοιχεί μία γλώσσα για κάθε 1,25 εκατομμύριο ανθρώπους.  

Γλωσσολόγος και πολύγλωσσος ο ίδιος (μιλάει έξι γλώσσες και διαβάζει εννέα ακόμη), ο Dorren μάς προσφέρει με το «Βαβέλ» ένα συναρπαστικό ταξίδι σε linguae francae των ημερών μας, όπως τα βιετναμέζικα, τα κορεατικά, τα ταμίλ, τα ιαβανικά, τα περσικά, τα παντζάμπι, τα ιαπωνικά, τα σουαχίλι, τα μαλαϊκά, τα μπενγκάλι, τα αραβικά, τα χίντι-ούρντου – για να σταθώ μόνον στις λιγότερο γνωστές σε εμάς τους δυτικούς. Tο κοινό χαρακτηριστικό τους; Πάνω από το 90% της ανθρωπότητας ζει σε χώρες όπου χρησιμοποιούνται. 

Σε αυτό το πολύ σημαντικό έργο εκλαϊκευμένης γλωσσολογίας, οι γλώσσες μοιάζουν με αόρατες πόλεις. Πόλεις φτιαγμένες από λέξεις, φθόγγους, γράμματα, ιδεόφωνα, τόνους, σύμβολα. Ανεπτυγμένες σε διαφορετικά συστήματα γραφής: αλφάβητα ή συλλαβάρια ή αμπουγκίντα. Προσδιορισμένες από γραμματικές και συντακτικά. Κατοικημένες από κλίσεις, πτώσεις, προθέσεις, προθήματα. Χρωματισμένες από  χειρονομίες, τονικότητες, προφορές, ταχύτητες εκφοράς, συσπάσεις προσώπου, εθιμοτυπίες. 

Μεταβαίνοντας από τη μία γλωσσική επικράτεια στην άλλη, ο Dorren βρίσκει την ευκαιρία να διευρύνει τη συζήτηση. Εξετάζει θέματα όπως ο ιμπεριαλισμός, η αποικιοκρατία, το δουλεμπόριο. Αναδεικνύει το  πώς και πότε μια γλώσσα χάνει έδαφος, πότε θεωρείται επιτυχημένη και πότε όχι. Αναλύει τον ρόλο που διαδραματίζουν σε κάτι τέτοιο η κουλτούρα, ο πολιτισμός, το εμπόριο, τα δίκτυα επαφών, η θρησκεία, η εξουσία, η τεχνολογία. 

Συνοψίζοντας, το «Βαβέλ – Ο γύρος του κόσμου σε 20 γλώσσες» είναι ευανάγνωστο, ιδανικό για πνευματικές αποδράσεις. Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Είναι, συνάμα, ένα «λυσάρι» για το πώς χτίστηκε ο πύργος της Βαβέλ. Μας αποκαλύπτει τα μυστικά για τον φέροντα οργανισμό, τους αρμούς, τα ορύγματα, τα υλικά δόμησης. Ενώ ταυτόχρονα μας αποκαλύπτει την πρωτοφανή ρευστότητα και ευθραυστότητά του: το πόσο ευμετάβλητη είναι μια γλώσσα, αλλά και πόσο δύσκολο να ελεγχθεί. Εν κατακλείδι, διαβάζοντάς το, αποκτούμε τη δυνατότητα να κοιτάξουμε από ψηλά, ως άλλοι μικροί θεοί, τον αρίφνητο πλούτο και την «εύφορη» σύγχυση των φωνών του ανθρώπου. Και απλώς να τη θαυμάσουμε.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή