Σήμερα ο πολιτισμός επανεκκινεί, αλλά προς τα πού κινεί; Τα μουσεία σε όλη τη χώρα ανοίγουν για να υποδεχθούν επισκέπτες και τουρίστες. Ακολουθούν τα σινεμά και τελευταία, στα τέλη του μήνα, τα υπαίθρια θέατρα και οι συναυλιακοί χώροι. Γιορτάζουμε –και έχουμε κάθε λόγο να το κάνουμε– την ελευθερία της μετακίνησης και της επιστροφής μας στην τέχνη που για μήνες ήταν κολλημένη στην οθόνη του υπολογιστή. Η επαφή με τη ζωντανή τέχνη του θεάτρου, ο ηλεκτρισμός μιας συναυλίας, η γλυκιά βραδιά στο θερινό σινεμά, η απόλαυση μιας πλούσιας έκθεσης, επιστρέφουν, όπως και η παλιά μας ζωή. Τα μεγάλα μουσεία με κορωνίδα τη νέα Εθνική Πινακοθήκη δίνουν τον τόνο, το Φεστιβάλ Αθηνών έχει ανακοινώσει ένα από τα μεγαλύτερα καλλιτεχνικά προγράμματα, που περιλαμβάνει θέατρο, χορό, μουσική, εικαστικά, οι ταινίες περιμένουν στα θερινά σινεμά. Ο πολιτισμός επιστρέφει. Σχεδόν.
Οι περιορισμοί είναι που αίρονται, η πανδημία όχι. Μας το θυμίζουν οι αποστάσεις, οι μάσκες, οι πληρότητες των χώρων που για αρκετούς διοργανωτές είναι σχεδόν απαγορευτικές. Οι άνθρωποι του πολιτισμού βγαίνουν από έναν χειμώνα που άφησε σε όλους μια πικρή γεύση, από απογοητεύσεις και ματαιώσεις μέχρι σκάνδαλα και διχασμούς. Η γιορτή του καλοκαιριού επισκιάζεται από την αβεβαιότητα του επόμενου χειμώνα. Ο πολιτισμός προσπαθεί να κερδίσει το χαμένο έδαφος, αλλά κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πόσο έδαφος έχει χαθεί.
ΜΟΥΣΕΙΑ
«Σας περιμένουμε από τις 10 το πρωί»
Εξι μήνες έχουν περάσει από τότε που η τέχνη περιορίστηκε μέσα στους τέσσερις τοίχους. Αλλά σήμερα ξαναβγαίνει στο φως. Τα μουσεία περιμένουν το κοινό από το πρωί, σύμφωνα με το ωράριο λειτουργίας τους. Ωστόσο οι υπεύθυνοι με τους οποίους επικοινωνήσαμε, μοιράζονται την ίδια αγωνία: Με βάση ποιο υγειονομικό πρωτόκολλο θα επανεκκινήσουν; Σε ποιο βαθμό θα ακολουθήσουν τις οδηγίες που ίσχυαν μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, καθώς τα επιδημιολογικά δεδομένα διαφέρουν;
Εχοντας ήδη φροντίσει για τα έργα υποδομής πολύ πριν από το δεύτερο lockdown –π.χ. πλέξιγκλας που προστατεύουν ταμίες και κοινό, πληρωμή με πιστωτικές κάρτες αντί χρημάτων, αντισηπτικά σε όλους τους χώρους–, τα μουσεία περιμένουν τώρα μια νέα εγκύκλιο του ΥΠΠΟ που θα καθορίσει τη ροή των επισκεπτών: πόσοι ανά τετραγωνικό μέτρο, και κυρίως –καθώς ο τουρισμός «ανοίγει»– πόσοι ανά οργανωμένες ομάδες. «Ακριβώς επειδή η ημερομηνία επανεκκίνησης ορίστηκε βιαστικά, δεν υπάρχει ο χρόνος να προετοιμαστεί μια ομαλή επάνοδος», σχολιάζει ο Γιώργης Μαγγίνης, επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη. Η ανησυχία του δεν αφορά τόσο το Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού και τη μόνιμη συλλογή, όσο την περιοδική έκθεση «1821, Πριν και Μετά», που παρουσιάζεται στο κτίριο της Πειραιώς. «Δεν ξέρουμε πόσο κόσμο μπορούμε να δεχτούμε», μας λέει, «και κυρίως, αν μπορούμε να ξεναγήσουμε πολυάνθρωπα γκρουπ. Πάντως από τις 10 το πρωί θα είμαστε στη θέση μας προσπαθώντας για το καλύτερο», σχολιάζει, και διευκρινίζει ότι για μεγαλύτερη υγειονομική ασφάλεια η είσοδος στην έκθεση της Πειραιώς προϋποθέτει online προαγορά εισιτηρίου.
Από τις 10 η ώρα ανοίγει σήμερα τις πόρτες της επίσης η Εθνική Πινακοθήκη, και είναι έτοιμη να παρουσιάσει και πάλι τις συλλογές της στο κοινό. Ωστόσο, οι τεχνικές εργασίες συνεχίζονται και έτσι ο επισκέπτης δεν θα σχηματίσει ακόμη την πλήρη εικόνα του ανακαινισμένου κτιρίου. Επίσης, καλό θα ήταν να ενημερωθεί για το ωράριο λειτουργίας από την ιστοσελίδα της Πινακοθήκης. Εχουμε πολύ καιρό να απολαύσουμε την τέχνη διά ζώσης. Εδώ κι ένα χρόνο οι γκαλερί και τα μουσεία –ιδίως τα μικρότερα και ιδιωτικά– δοκιμάζονται σκληρά, και μαζί τους οι καλλιτέχνες. Πολυέξοδες εκθέσεις αναβλήθηκαν ή «άνοιξαν» ψηφιακά, μπιενάλε και φουάρ μαράζωσαν, τα έσοδα συρρικνώθηκαν. Ο κόσμος της τέχνης έχει αποδείξει ότι μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια του κοινού. Ας ελπίσουμε οι πόρτες να μείνουν ανοιχτές από εδώ και πέρα.
Μάρω Βασιλειάδου
ΣΙΝΕΜΑ
Ξεκίνημα με τόλμη και… ενισχύσεις
Από ό,τι φαίνεται, πολλά και ενδιαφέροντα, αφού οι Ελληνες διανομείς, οι οποίοι όλο αυτό το διάστημα έχουν συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό ακυκλοφόρητων ταινιών, σκοπεύουν να τις στείλουν ομαδικά στις αίθουσες. «Νομίζω πως είναι ώρα να πάρουμε ένα ρίσκο και και να μην περιμένουμε να “δούμε πώς θα πάνε τα πράγματα”. Ως συνήθως είμαστε λιγάκι υπερβολικοί, αλλά θέλουμε πραγματικά να προσελκύσουμε τον κόσμο στα θερινά από την επόμενη εβδομάδα», μας λέει η πρόεδρος των Ελλήνων διανομέων, Ειρήνη Σουγανίδου.
Ενδεικτικά η Feelgood, την οποία η ίδια διευθύνει, ετοιμάζει διπλή οσκαρική κυκλοφορία με το καλημέρα, φέρνοντας τον μεγάλο νικητή της φετινής απονομής, «Nomadland» και μαζί το «Soul», φιλμ που απέσπασε το Οσκαρ στην κατηγορία του κινουμένου σχεδίου. Και η ελληνική παραγωγή ωστόσο θα είναι παρούσα στο άνοιγμα, με το υποψήφιο για δύο βραβεία Ιρις «Πρόστιμο» (Danaos Films) του Φωκίωνα Μπόγρη. Η Weirdwave τέλος μας φέρνει το «Τρία υπέροχα κορίτσια», μία από τις κλασικές ιταλικές κωμωδίες που ταιριάζουν γάντι με τα θερινά, ενώ δεν αποκλείεται να δούμε κι άλλες ταινίες που δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμα από τους διανομείς.
«Το άνοιγμα φυσικά σημαίνει τόσο για εμάς όσο και για τους αιθουσάρχες, έναρξη και των εξόδων. Το προσωπικό μας πρέπει να βγει από την αναστολή, οι προμηθευτές να εξοφληθούν, οι ταινίες που έχουν κλειστεί να πληρωθούν στους συνεργάτες από το εξωτερικό, κ.ο.κ. Πρέπει λοιπόν να ανοίξει άμεσα η πλατφόρμα ώστε να κάνουμε τις αιτήσεις υπαγωγής στα μέτρα ενίσχυσης», επισημαίνει η κ. Σουγανίδου, αναφερόμενη στις πρόσφατες ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού, σύμφωνα με τις οποίες αίθουσες και διανομείς θα αποζημιωθούν με 8 εκατ. ευρώ για το τρίμηνο Οκτωβρίου – Δεκεμβρίου 2020. Εκτός πάντως των ενισχύσεων, που θα πρέπει μάλλον να επεκταθούν για να καλύψουν τις ανάγκες, κρισιμότερο είναι το άνοιγμα των χειμερινών αιθουσών, οι οποίες φιλοξενούν και τις εμπορικότερες ταινίες που με τη σειρά τους αποτελούν την ατμομηχανή του σινεμά.
Αιμίλιος Χαρμπής
ΘΕΑΤΡΑ
«Η πληρότητα θα μας δυσκολεύσει»
Επειτα από μήνες, πραγματικά καθολικού, lockdown στα θέατρα, η αυλαία των υπαίθριων θεατρικών χώρων θα ανοίξει στις 28 Μαΐου, δίνοντας επιτέλους μια ανάσα ελευθερίας και εργασίας στους ηθοποιούς και στους συντελεστές των θεατρικών παραστάσεων.
Ωστόσο, η ανακοίνωση του ανοίγματος συνοδεύτηκε από την «ψυχρολουσία» του ποσοστού πληρότητας, η οποία θα κινηθεί στο 50%, κάτι που δυσαρέστησε τους ιδιώτες θεατρικούς παραγωγούς, οι οποίοι θα χρειαστεί να κάνουν περικοπές και εκπτώσεις στις παραστάσεις τους για να αντεπεξέλθουν. Τουλάχιστον, αυτό το σενάριο εξετάζει ο Παναγιώτης Γεροδήμος της εταιρείας θεατρικών παραγωγών Τεχνηχώρος, μιλώντας στην «Κ», που ετοιμάζει τον «Ορέστη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα για το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και τον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία Αιμίλιου Χειλάκη που θα ανέβει στο Ηρώδειο. Πρόκειται για δύο παραστάσεις με πολλούς συντελεστές που θα περιοδεύσουν στα θέατρα της περιφέρειας. «Θα δυσκολευτούμε πολύ με την πληρότητα στο 50%, θα πρέπει να συζητήσω με τους συνεργάτες μου για να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Θα χρειαστεί να μειώσουμε το κόστος των σκηνικών, ίσως των κοστουμιών, θα δούμε», λέει ο ίδιος.
Δεν είναι πρώτη φορά βέβαια που μια παράσταση του κ. Γεροδήμου επηρεάζεται από την πανδημία. Το ίδιο έγινε και πέρυσι με το έργο του Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό» σε σκηνοθεσία, επίσης, του Γιάννη Κακλέα. Οσο πρόλαβε να παίξει, η παράσταση πήγε πολύ καλά, αλλά το ποσοστό πληρότητας ήταν 75%.
Σάκης Ιωαννίδης
ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ
«Παραχωρήστε δωρεάν κάποια θέατρα»
Σύμφωνα ωστόσο με την Κατερίνα Σταματάκη, πρόεδρο του Πανελλήνιου Συνδέσμου Διοργανωτών Πολιτιστικών Εκδηλώσεων, η χωρητικότητα των συναυλιών, που ορίστηκε στο 50%, δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. «Η χωρητικότητα είναι η κινητήριος δύναμη μιας παραγωγής», εξηγεί η κ. Σταματάκη. «Οταν είναι χαμηλή σημαίνει λίγα έσοδα, αδυναμία κάλυψης των εξόδων και ακύρωση της συναυλίας. Εκτιμούσαμε, με δεδομένο ότι προχωρούν οι εμβολιασμοί και ο κόσμος εξοικειώνεται με τα self tests, μια χωρητικότητα της τάξης του 75%, ώστε ο πολιτισμός να πάρει πραγματικά μπρος. Εφόσον ορίζεται στο 50%, περιμέναμε να δοθούν κάποιες επιδοτήσεις –κενών θέσεων, εισιτηρίου– ή να βρεθούν πόροι στήριξης για τις επιχειρήσεις, όπως έγινε με τον κινηματογράφο».
Οι ιδιώτες διοργανωτές, τονίζει η κ. Σταματάκη, θα τηρήσουν κάθε υγειονομικό πρωτόκολλο, αρκεί να είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν εκδηλώσεις. Και ενώ ορισμένες τοπικές αρχές όπως ο Δήμος Αθηναίων και ο Δήμος Πειραιά προσφέρουν χώρους και παροχές, το ίδιο δεν συμβαίνει σε όλη την επικράτεια. «Απευθύνουμε έκκληση στην τοπική αυτοδιοίκηση να παραχωρήσει δωρεάν κάποια θέατρα, ώστε να πραγματοποιήσουμε ορισμένες δράσεις», λέει η κ. Σταματάκη.
Την ίδια στιγμή, το τοπίο των μεγάλων διοργανώσεων είναι και φέτος άνυδρο. Το EJEKT Festival της Detox Events ακυρώθηκε για δεύτερη χρονιά, ενώ και το Release Athens, καθώς και η εταιρεία καλλιτεχνικών εκδηλώσεων Xlalala, μετέθεσαν συναυλίες τους για το 2022 ή και το 2023, όπως εκείνη των Pet Shop Boys και της Σελίν Ντιόν αντίστοιχα.
Σύμφωνα με τον Σταύρο Στριλιγκά της Detox, η ακύρωση του EJEKT οφείλεται και στην καθυστέρηση των εμβολιασμών στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κάτι που οδήγησε αμερικανικά συγκροτήματα, όπως οι Red Hot Chili Peppers, που θα εμφανίζονταν στο φεστιβάλ, να αναβάλουν τις περιοδείες τους.
Η Detox θα παρουσιάσει τους Brian και Roger Eno στο Φεστιβάλ Αθηνών, ωστόσο, καταλήγει ο κ. Στριλιγκάς, «σαν εταιρεία, δεν έχουμε έσοδα από τον Σεπτέμβριο του 2019. Καλώς εχόντων των πραγμάτων, τα φεστιβάλ θα έχουν έσοδα το καλοκαίρι του 2022. Τρία ημερολογιακά έτη χωρίς έσοδα, όση αισιοδοξία και αν έχεις, είναι κάτι ακραίο. Και ενώ φέρνουμε τουρισμό, δεν λαμβάνουμε κάποια στήριξη όπως τα σινεμά και οι διανομείς ταινιών».
Νικόλας Ζώης