Ο θαυμαστός κόσμος των ορχιδεών στις Κυκλάδες είναι ένας κόσμος που γεννά ακόμη μυστήριο. Η εντυπωσιακή βιοποικιλότητα των νησιών μας δείχνει έναν χλωριδικό πλούτο που περιλαμβάνει, μόνο στις Κυκλάδες, 9 από τα 19 γένη ορχιδεών και 90 από τα 193 είδη ορχιδεών που απαντώνται στην Ελλάδα. Από αυτά, τα 6 γένη (και 70 είδη) απαντώνται στη Σύρο. Αυτή την ανάγνωση του κυκλαδικού τοπίου μάς προσφέρει μια πολύτιμη νέα έκδοση που συνέγραψαν ο δασοπόνος Νίκος Καΐλης και ο δασολόγος Κωνσταντίνος Καταγάς σε μια προσπάθεια να αναδείξουν την αξία του οικοτόπου, με όλη την υπεραξία που μπορεί να έχει αυτή η διάσταση για την κατανόηση της πολυπλοκότητας του φυσικού και πολιτιστικού αποτυπώματος των Κυκλάδων.
Η μελέτη τους, αποτυπωμένη πλέον σε μια πλούσια εικονογραφημένη έκδοση (με τίτλο «Ορχιδέες. Σύρος, Κυκλάδες»), είναι μια πύλη γνωριμίας, κατανόησης και ευαισθησίας. Διαβάζοντας μαθαίνεις πολλά. Η ορχιδέα είναι είδος προστατευόμενο και απειλούμενο, γι’ αυτό και οι συγγραφείς του βιβλίου μάς υπενθυμίζουν ότι βλέπουμε και θαυμάζουμε αλλά δεν κόβουμε ποτέ. Είναι ένα είδος με πολύπλοκο βιολογικό κύκλο και ανάπτυξη που εξαρτάται από έντομα και μύκητες. Στη σελίδα 40 του βιβλίου υπάρχει μια εξαιρετική περιγραφή του τρόπου με τον οποίο η ορχιδέα, μιμούμενη το θηλυκό έντομο, ξεγελάει και παρασύρει τα αρσενικά έντομα ώστε να διευκολυνθεί η αναπαραγωγή της. Αλλά όλα αυτά δεν είναι μόνο για ειδικούς. Διότι πέραν της ομορφιάς αυτού του άγριου λουλουδιού που στην Ελλάδα δεν καλλιεργείται ακόμη (όσα βλέπουμε στα ανθοπωλεία είναι εισαγόμενα), αντιλαμβανόμαστε τον σύνθετο τρόπο με τον οποίο καλούμαστε να προσεγγίσουμε (και να χαρούμε) έναν τόπο, και συγκεκριμένα τη Σύρο.
Αυτό το διεσταλμένο βλέμμα πάνω στο σύνθετο αποτύπωμα ενός νησιού με τόσο ισχυρή πολιτισμική ταυτότητα έρχεται να υπηρετήσει μια ευρύτερη ανάγκη συσχετισμού με το φυσικό περιβάλλον.
Ο Νίκος Καΐλης και ο Κωνσταντίνος Καταγάς αλληλοσυμπληρώθηκαν ωθούμενοι από το κοινό όραμα, της ανάδειξης και της προστασίας αυτού του είδους. Ζητούν αρχικά τη γνωριμία με αυτό το θαυμάσιο είδος που αποκαλύπτει τον χλωριδικό πλούτο των Κυκλάδων και της Σύρου συγκεκριμένα, ούτως ώστε να μπορεί να προχωρήσει η προστασία του. Λίγοι συνειδητοποιούν ότι ακόμη και στο φαινομενικά κατά τόπους άγονο, γεμάτο φρύγανα τοπίο των Κυκλαδονήσων υπάρχει ένας τεράστιος πλούτος ειδών. Οι ορχιδέες αποτελούν κομμάτι αυτού του θησαυρού, που διαρκώς πιέζεται λόγω των εκτεταμένων ανθρώπινων παρεμβάσεων στη φύση. Πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία.
Η έκδοση μπορεί να διαβαστεί είτε ως ένα επιστημονικό εγχειρίδιο είτε ως ένα παράθυρο προς έναν άγνωστο κόσμο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ιστορική αναδρομή στις έρευνες που έχουν γίνει στις Κυκλάδες, ήδη από τον 19ο αιώνα, με αντικείμενο τον χλωριδικό πλούτο των νησιών. Είναι πράγματι εντυπωσιακή η ποικιλία στα είδη των ορχιδεών και η θαυμάσια φωτογράφιση εντείνει την απόλαυση του αναγνώστη. Οπως λένε οι συγγραφείς, η πρωτοβουλία τους έρχεται να συνδράμει τις έρευνες και τις έως τώρα καταγραφές, κυρίως όμως να καλλιεργήσει, μέσω της έκθεσης σε αυτόν τον πυκνό κόσμο, την κοινωνική ευαισθησία.