Οι άνδρες της φυλής Χάντζα στο βόρειο τμήμα της Τανζανίας περπατούν περίπου 11 χιλιόμετρα τη μέρα, μερικές φορές και περισσότερο, προκειμένου να εντοπίσουν θηράματα τα οποία κυνηγούν με τόξα και βέλη. Οι γυναίκες διανύουν γύρω στα 6 χιλιόμετρα συλλέγοντας χόρτα, βολβούς, καρπούς και το απαραίτητο πόσιμο νερό.
Η Χάντζα είναι μία από τις τελευταίες, αν όχι η τελευταία φυλή κυνηγών – τροφοσυλλεκτών στον κόσμο. Δεν γνώριζα την ύπαρξή της μέχρι που έπεσε στα χέρια μου το βιβλίο του Σέιν Ο’ Μάρα «Το περπάτημα και τα οφέλη του» (εκδ. Κάκτος), μια εκτεταμένη και ενδιαφέρουσα έρευνα του ανθρώπινου βαδίσματος που ανατρέπει και αρκετά στερεότυπα. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2019, προτού δηλαδή το lockdown μας εκπαιδεύσει εξ ανάγκης να περπατάμε.
Μια ομάδα εξελικτικών βιολόγων μελέτησε τον τρόπο ζωής των Χάντζα, προσπαθώντας να απαντήσει στην ερώτηση ποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στο βάρος του σώματός μας και στα επίπεδα δραστηριότητας. Τα ευρήματα ήταν μια έκπληξη για τους επιστήμονες. Παρότι η δραστηριότητα των ανδρών και γυναικών Χάντζα ήταν φυσικά πολύ πιο αυξημένη σε σχέση με αυτή των κατοίκων της Δύσης, ο μεταβολικός τους ρυθμός δεν παρουσίαζε μεγάλη διαφορά αλλά το σωματικό τους λίπος βρισκόταν σε ποσοστό 60% των δυτικών επιπέδων και κανένας απ’ όσους πήραν μέρος στην έρευνα δεν ήταν παχύσαρκος.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι ακόμη και αν ακολουθούσαμε την καθημερινότητα των Χάντζα, περπατώντας αρκετά χιλιόμετρα, μάλλον δεν θα είχαμε μεγάλη απώλεια βάρους αν παράλληλα δεν αλλάζαμε διατροφικές συνήθειες. Οχι ότι η άσκηση δεν είναι σημαντική. Το αντίθετο. Είναι απολύτως απαραίτητη για πολλούς άλλους λόγους, όμως η βασική αιτία που παίρνουμε βάρος συνδέεται με τη δυσκολία να μειώσουμε την τροφή που καταναλώνουμε και φυσικά με τις ίδιες τροφές που επιλέγουμε.
Τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, με υψηλά λιπαρά, τροφές-θερμιδικές βόμβες που βρίσκει κανείς παντού στις αγορές της Δύσης προφανώς είναι άγνωστες σ’ αυτή τη φυλή της Τανζανίας. Από την άλλη πλευρά όμως, όπως οι Χάντζα αγωνίζονται για την επιβίωσή τους έτσι και για τον σύγχρονο άνθρωπο που βρίσκεται εκτεθειμένος σε τόσους διατροφικούς πειρασμούς, το να αντισταθεί είναι μια μορφή αγώνα!