Η οδηγία είναι σαφής και αφορά τους πάντες: «Από τις εννιά ώς τις εννιάμισι θα γίνει το pre-show», λέει μια φωνή από τα ηχεία του «Σχολείου της Αθήνας – Ειρήνη Παπά», της υπαίθριας σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. Ολοι οι συντελεστές ετούτων των αριστοφανικών «Ιππέων», της παράστασης που ανοίγει τα Επιδαύρια στις 25-27 Ιουνίου, καλούνται να λάβουν θέσεις πρόβας. Προς το παρόν, οι ηθοποιοί προετοιμάζονται στα καμαρίνια. Η σκηνή είναι άδεια, αλλά μόνο από ανθρώπους: στο βάθος βρίσκεται μια σκουριασμένη σκαλωσιά μπροστά της, σε ημικύκλιο, πλάγιοι ίπποι και άλλα όργανα γυμναστικής μερικοί αρχαίοι κίονες επίσης, ένα κυκλικό κομμάτι γκαζόν για αθλήματα και μια πολυθρόνα Chesterfield, βαριά αλλά πολυκαιρισμένη, σαν τις εξουσίες.
Η ιστορική μας μνήμη
Ο σκηνοθέτης και χορογράφος της παράστασης Κωνσταντίνος Ρήγος, που ανέλαβε το σκηνικό μαζί με τη Μαίρη Τσαγκάρη, εξηγεί: «Υπήρχε η αίσθηση ότι η τάξη των Ιππέων βρισκόταν διαρκώς στην παλαίστρα και καλλωπιζόταν. Επειδή λοιπόν το έργο διαδραματίζεται έξω από το δημαρχείο και επειδή σήμερα η ιστορική μας μνήμη βασίζεται πολύ στην αρχαιότητα, θελήσαμε να δείξουμε τον Δήμο σαν να βρίσκεται σε ανακαίνιση εδώ και αιώνες. Ακριβώς απέξω, οι νέοι αθλούνται παράγοντας καινούργιες συζητήσεις και απόψεις. Οι Ιππείς, συγκεκριμένα, είναι αποφασισμένοι να ρίξουν τον Κλέωνα. Με γοήτευσε το γεγονός ότι το κείμενο δεν έχει έντονη πλοκή και φαντασμαγορία, αλλά μια αέναη πολιτική αντιπαράθεση. Η πρόκληση ήταν να βρω έναν τρόπο ώστε η αντιπαράθεση αυτή να εξελίσσεται δραματουργικά».
Η υπόθεση του έργου εξελίσσεται ως εξής: Οι δύο παλαιότεροι υπηρέτες του Δήμου (του λαού δηλαδή), ο Δημοσθένης και ο Νικίας (που παραπέμπουν στους ομώνυμους στρατηγούς της εποχής), είναι καταστενοχωρημένοι. Ο επιστάτης τους, ο δερματέμπορας Παφλαγόνας (ο Κλέων με άλλα λόγια, ο περιβόητος δημαγωγός της Αθήνας), έχει προσεταιριστεί τον Δήμο με κατεργαριές. Για να τον ξεφορτωθούν, ο Δημοσθένης και ο Νικίας τού κλέβουν τους χρησμούς της πόλης και μαθαίνουν πως ο Παφλαγόνας θα εκτοπιστεί από έναν αλλαντοπώλη, που εμφανίζεται αυτοστιγμεί: είναι άξεστος, αγράμματος και καπάτσος, στοιχεία ιδανικά για την πολιτική ανέλιξή του, αλλά εξοργιστικά για τον Παφλαγόνα, που τον διαγωνίζεται σε φαυλότητες και μαγειρέματα. Ο αλλαντοπώλης θριαμβεύει, έχοντας την υποστήριξη των Ιππέων, που απαρτίζουν τον Χορό.
Λίγο πριν ζωστεί με μια αρμαθιά από λουκάνικα, ο «αλλαντοπώλης» της παράστασης, ο Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, σχολιάζει την περίφημη διαχρονικότητα του Αριστοφάνη. «Στον βαθμό που κάποια στοιχεία της ανθρώπινης φύσης παραμένουν αμετάβλητα, έτσι και κάποια κείμενα είναι διαχρονικά. Στους “Ιππείς” η διαφθορά υπάρχει και στην πλευρά των πολιτικών και σε εκείνη των πολιτών και επειδή αυτό δεν έχει αλλάξει μιλάμε για το διαχρονικό κομμάτι του έργου», λέει στην «Κ» ο ηθοποιός. Ο Κώστας Κόκλας, που υποδύεται τον Παφλαγόνα, επαυξάνει: «Η παράσταση βασίζεται στο ότι η δημαγωγία είναι χαρακτηριστικό όλων των εποχών και όχι μόνο ελληνικό. Οι Ελληνες είμαστε τυχεροί που έχουμε αυτά τα κείμενα», παρατηρεί.
Από τη μεριά του, ο Κωνσταντίνος Μπιμπής, κορυφαίος του Χορού μαζί με τη Στεφανία Γουλιώτη και τον Γιάννη Χαρίση, τονίζει ότι «η επικαιρότητα του έργου συνίσταται στο γεγονός του πολωτικού διλήμματος, που μέσα από τον δικομματισμό και τα δίπολα ταλαιπωρεί πολύ αυτή τη χώρα». Και ο Κωνσταντίνος Πλεμμένος, ή αλλιώς ο Νικίας, προσθέτει κάτι ακόμα: «Ο άνθρωπος», λέει, «όποιο και αν είναι το πολίτευμα της χώρας του, θα θέλει κάτι άλλο: μια ουτοπία. Υπάρχει μία και στους Ιππείς: να αλλάξουν όλα και να γίνουν όπως τα θέλουν εκείνοι».
Η ουτοπία της θεατρικής πράξης, πάντως, αρχίζει να παίρνει σχήμα και μορφή στις πρόβες των «Ιππέων», όσο η στιγμή για εκείνο το pre-show πλησιάζει. Ενώ ο Δήμος (Στέλιος Ιακωβίδης) μοιάζει πλέον με ανώριμο υπερήλικο, τα μέλη του Χορού έχουν φορέσει κοστούμια στα χρώματα μελανόμορφου αγγείου (όπως τα εμπνεύστηκε η Νατάσα Δημητρίου) και, σύντομα, είτε δοκιμάζουν κόλπα ζογκλερικά είτε χορεύουν υπό τους ήχους της ραπ, της τρανς, της «Λίμνης των Κύκνων» ή μιας σκωπτικής μπαλάντας – αν μη τι άλλο, η μουσική του Θοδωρή Ρέγκλη ποικίλλει.
Είναι η πρώτη παράσταση του Εθνικού Θεάτρου ενώπιον ζωντανού κοινού έπειτα από μια δύσκολη χρονιά (και λίγο μετά την προκήρυξη για τη θέση της καλλιτεχνικής διεύθυνσής του, που εκδόθηκε προχθές) και οι περισσότεροι συντελεστές ανυπομονούν για τη στιγμή που θα βρεθούν στην Επίδαυρο. Ο Πάνος Μουζουράκης, ο Δημοσθένης του έργου, θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στο αργολικό θέατρο, κάτι που, εκτός από τη συνεργασία του με τους ταλαντούχους συντελεστές, το θεωρεί τιμή – «πιο πολύ αγχώνομαι για εκείνους που έχουν ενθουσιαστεί με το γεγονός ότι θα πάω», λέει μισοαστεία-μισοσοβαρά. Η τελευταία οδηγία που ακούγεται πριν από την αποχώρησή μας αναφέρεται στον συντονισμό του Χορού με τη μουσική, αλλά μοιάζει σαν κάλεσμα για λίγη προσπάθεια ακόμα. «Εχει κι άλλο», λέει η φωνή από τα ηχεία, «συνεχίστε ώς εκεί που τελειώνει».