ΑΧΜΕΤ ΟΥΜΙΤ
Η φυλή
μτφρ.: Θάνος Ζαράγκαλης
εκδ. Πατάκη
Το έργο του Τούρκου συγγραφέα Αχμέτ Ουμίτ (1960) είχε γίνει γνωστό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, όταν εκδόθηκε για πρώτη φορά το «Ομίχλη και νύχτα» (Ωκεανίδα), ωστόσο έκτοτε κάθε καινούργια κυκλοφορία μυθιστορήματός του αποτελεί μια ευχάριστη έκπληξη. Κι αυτό γιατί ο Αχμέτ Ουμίτ είναι συνεπής σε ό,τι επιλέγει να γράψει. Γνωρίζει να συνδέει με πειστικό τρόπο, χωρίς υπερβολές και μεγαλοστομίες, τα ιστορικά δεδομένα με τα γεγονότα της τρέχουσας πραγματικότητας, να διεισδύει απροκατάληπτα σε αμφιλεγόμενες ιστορικές στιγμές και να τις εκθέτει για να τις προσλάβει ο αναγνώστης δίχως να καθοδηγείται προς μία μόνο κατεύθυνση. Τις περισσότερες φορές, μάλιστα, χρησιμοποιεί την τεχνική του αστυνομικού είδους ως πρόσχημα για να αναδείξει θέματα τα οποία τον απασχολούν, όπως είναι εν προκειμένω η τρομοκρατία, η θρησκεία, το έθνος, η κατάχρηση της εξουσίας, οι πολιτικές και οι κοινωνικές αντιθέσεις.
Στο πρόσφατα μεταφρασμένο μυθιστόρημά του, με τον τίτλο «Η φυλή», που κυκλοφόρησε στην Τουρκία το 2006, το κύριο θέμα είναι η τρομοκρατία και η κατάχρηση εξουσίας εκ μέρους κάποιων αστυνομικών που δεν ακολουθούν την επίσημη γραμμή, αλλά δρουν ανεξέλεγκτα βάσει του θυμικού και παρακινούμενοι από προσωπικά συμφέροντα.
Τελετουργικός φόνος
Ολα ξεκινούν όταν βρίσκεται δολοφονημένος τελετουργικά, με ένα μαχαίρι η λαβή του οποίου έχει σχήμα σταυρού, ένας άνδρας στο σπίτι του. Το Ευαγγέλιο, οι υπογραμμισμένες με αίμα φράσεις παραπέμπουν σε θρησκευτικά κίνητρα του δράστη, κάτι που περιπλέκει ακόμα πιο πολύ την υπόθεση. Οι επόμενες δολοφονίες που αποκαλύπτονται έχουν ομοιότητες αλλά και διαφορές, οι οποίες παραπλανούν τον αστυνόμο Νεβζάτ, έναν ευαίσθητο, χωρίς προκαταλήψεις μεσήλικο, και τους συνεργάτες του. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, τα μέλη της ομάδας διεισδύουν στα μυστικά της χριστιανικής θρησκείας, σε τελετουργικά αιρέσεων, στις αντιθέσεις και στις συγκρούσεις που δημιουργούνται από τον ιδιαίτερο εμφύλιο πόλεμο που διεξάγεται κατά καιρούς στις ανατολικές επαρχίες, στα σύνορα με το Ιράκ και τη Συρία, στον πόνο που προκαλείται και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Αυτό που διακρίνεται, όμως, πίσω από την παράθεση των γεγονότων είναι η διαπίστωση ότι πολύ εύκολα μπορεί να ξεφύγει η κατάσταση και άτομα που ανήκουν σε συντεταγμένες ομάδες να οδηγηθούν σε ακραίες πράξεις και να εκμεταλλευτούν τη δύναμη που αντλούν από την εξουσία για να προβούν σε παράνομες ενέργειες. Και στο κέντρο όλων αυτών των αντιθέσεων είναι ο άνθρωπος. Με τις φοβίες του, με τις ανησυχίες του, με τις αναζητήσεις του για να δώσει νόημα στη ζωή του, είτε είναι πιστός σε μια θρησκεία είτε είναι αγνωστικιστής.
Πέρα από την ίδια την ιστορία και τις αναφορές της σε πραγματικά γεγονότα, μεγάλο ενδιαφέρον έχει ο τρόπος αφήγησης, το πώς ενώνονται γεγονότα, πρόσωπα, τόποι και τα χαρακτηριστικά τους, ακόμα και τα κενά που δημιουργούνται στην κατάλληλη στιγμή και θέση, αλλά και η αξιοποίηση σημαντικών λεπτομερειών, χωρίς μεγαλόστομες, ευκαιριακές και περιττές συσχετίσεις. Καθετί από το παρελθόν αλλά και τον παρόντα χρόνο έχει τη θέση του στην πλοκή, ενώ κάθε ψηφίδα συμπληρώνει τη συνολική εικόνα της, καθώς ο συγγραφέας δημιουργεί αρμούς στην αφήγησή του, η οποία έχει κάτι σημαντικό να δηλώσει, που δεν περιορίζεται μόνο σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά αγγίζει χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης. Γι’ αυτό και όσα υπονοούνται δεν είναι μονοδιάστατα και απόλυτα. Σ’ αυτή την ώσμωση περιεχομένου και αφηγηματικής άνεσης, εξάλλου, κρύβεται η γοητεία της συγκεκριμένης ιστορίας.