ΖΥΣΤΙΝ ΩΖΙΕ
Με ζέση
Η ιστορία της Ραζάν Ζαϊτούνε,
Σύριας δικηγόρου
μτφρ.: Αριάδνη Μοσχονά,
εκδ. Πόλις, σελ. 377
Μαχητική υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Σύρια δικηγόρος Ραζάν Ζαϊτούνε (1977 – ), από τις εξέχουσες προσωπικότητες της αντιπολίτευσης στην πατρίδα της, είχε επιδοθεί στην τεκμηρίωση της ενοχής του εμφανώς ευέλικτου κι άλλο τόσο αδίστακτου προέδρου της Μπασάρ αλ Ασαντ. Η ίδια υπήρξε, αντίστοιχα, δριμεία κατήγορος των φανατικών εκείνων οργανώσεων του ακραίου Ισλάμ, οι οποίες είχαν δραστηριοποιηθεί στις ευρύτερες ζώνες της χώρας. Ηταν ασίγαστη, επίσης, από την πλευρά της η καταγραφή και περαιτέρω αξιοποίηση μιας σειράς μαρτυριών επώνυμων και μη συμπατριωτών της που βασανίσθηκαν και φυλακίστηκαν από το εν λόγω αυταρχικό καθεστώς. Κοντολογίς, η ριψοκίνδυνη δικηγόρος δεν δίστασε να αποδομήσει έναν ολόκληρο μηχανισμό μασκαρεμένης, πλήρως οργανωμένης βίας. Της απονεμήθηκαν τον Οκτώβριο του 2011 οι διεθνείς διακρίσεις Πολιτκόφσκαγια και Ζαχάροφ για την όλη σημαίνουσα εθελοντική της προσφορά στον αιμόφυρτο εκείνο χώρο. Στις 9 Δεκεμβρίου 2013, φανατικά μέλη κάποιας ένοπλης οργάνωσης την απήγαγαν μαζί με τον σύζυγό της και άλλους δύο συντρόφους. Από τότε χάθηκαν τα ίχνη της.
Η σχεδόν συνομήλική της συγγραφέας (Παρίσι, 1978 – ) έχει ομολογουμένως επιδείξει αξιόλογο έργο στον τομέα της προάσπισης των ίδιων δικαιωμάτων, ζώντας κατά καιρούς, μεταξύ άλλων, στην Καμπούλ, την Ιερουσαλήμ, τη Νέα Υόρκη και τη Βηρυτό. Στο πρόσωπο της Ραζάν Ζαϊτούνε βρήκε, όπως θα περίμενε κανείς, ένα αδιαμφισβήτητο πρότυπο. Η στράτευση της μαχητικής δικηγόρου συνιστά το μέτρο της ορθής εκλογής ανάμεσα σε όλες τις ενδεχόμενες δυνατότητες. Η Ζυστίν Ωζιέ αναψηλαφώντας, κωδικοποιώντας και υπομνηματίζοντας τη δράση του ειδώλου της, απονέμει εντέλει δικαιοσύνη. Αυτό είναι το βαθύτερο μήνυμα του βιβλίου. Η δομή του οποίου παραπέμπει εμμέσως πλην σαφώς στη συγκεκριμένη κειμενική στρατηγική, την οποία εγκαινίασε πρώτη φορά στη λογοτεχνική σκηνή ο Τρούμαν Καπότε (1924-1984) με το πασίγνωστο έργο του «Εν ψυχρώ» (1966). Το «Με ζέση», το οποίο σημειωτέον τιμήθηκε με το βραβείο Renaudot, περιέχει δηλαδή τόση πραγματικότητα, όση ανταποκρίνεται εξ αντικειμένου στον ταραχώδη βίο και στη συνεπή με τον εαυτό της πολιτεία της Σύριας αντικαθεστωτικής.
Το διηγητικό υλικό αντλείται από κάθε πρόσφορη πηγή τεκμηριωμένης αλήθειας. Η δημοσιογραφική υφή αναβαθμίζεται σε ένα είδος αναμορφωτικού, δηλαδή δημιουργικού λόγου. Τα αίτια και τα αιτιατά της εμπλοκής της συνειδητοποιημένης αγωνίστριας στα καθέκαστα της συριακής τραγωδίας αναλύονται διεξοδικά. Η ζωή είναι εν προκειμένω ένα αρχείο παθών. Η συγγραφέας διαβάζει ήθος, προκειμένου να αναπαραχθεί ύπαρξη. Συνεντεύξεις, άρθρα, φωτογραφίες, αναρτήσεις στο Διαδίκτυο και βεβαίως εξιστορήσεις αυτοπτών και αυτήκοων μαρτύρων αξιοποιούνται πλήρως. Μάλιστα, στην αναπόφευκτη αυτοκριτική της, η Ζυστίν Ωζιέ θα ομολογήσει κάποιες ενοχές της. Πηγάζουν από το γεγονός ότι δεν πιστεύει πως διακατέχεται από την ορμή και τη διεξοδική εκείνη άγρυπνη μεθοδικότητα που θα άρμοζε στην περίπτωση. Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα κρίθηκε, διεθνώς μάλιστα, θετικό από κάθε άποψη. Ο πολυμέτωπος αγώνας της δικηγόρου, η οποία δεν διστάζει να δηλώσει ότι «δεν θα φύγω ποτέ από τη χώρα μου – ποτέ», ακτινογραφήθηκε πλήρως, συνιστώντας υπόδειγμα ειδολογικό. Το δημοκρατικό ιδεώδες παραμένει το ίνδαλμα των Συρίων, οι οποίοι απορρίπτουν εξ ορισμού τόσο τις αιματηρές δολιχοδρομίες του σημερινού προέδρου τους όσο και τις ασύστολα βάρβαρες τακτικές της συμπεριφοράς των απάνθρωπων φανατικών του Ισλάμ.