ΜΑΡΙΑ ΜΟΜΦΕΡΑΤΟΥ
Το Καλογεράκι του Μυστρά
Μεταγλώττιση – επιμέλεια: Κατερίνα Δασκαλάκη
εκδ. Καπόν, σελ. 175
Ενα γοητευτικό παραμύθι, ένα μυθιστόρημα για νέους που έρχεται και πάλι στο φως, αλλά και μια ιστορία που έχει πολλά περισσότερα να πει για τη δική μας διαδρομή είναι το «Καλογεράκι του Μυστρά». Εγινε ένα βιβλίο μνήμης και αγάπης, που έφερε στη ζωή η Κατερίνα Δασκαλάκη μέσω πρωτοβουλίας του Λυκείου των Ελληνίδων, ανατρέχοντας στις οικογενειακές αναμνήσεις της, που περιλαμβάνουν και τα παλιά τεύχη της «Παιδικής ζωής». Ηταν ένα 15νθήμερο περιοδικό που κυκλοφορούσε στον Μεσοπόλεμο (1927-1931) υπό τη διεύθυνση δύο φωτισμένων γυναικών, της Αννας Τριανταφυλλίδη και της Μαρίας Μομφεράτου, που και οι δύο είχαν διατελέσει πρόεδροι του Λυκείου των Ελληνίδων. Αυτά τα τεύχη, στα οποία είχε δημοσιευτεί το «Καλογεράκι του Μυστρά» σε συνέχειες, βρίσκονταν στις συλλογές της μητέρας της Κατερίνας Δασκαλάκη. Η ίδια, ως μικρό κορίτσι, τα φυλλομετρούσε κάποια μεσημέρια που «δεν ήθελε να κοιμάται». Προτιμούσε τους κόσμους στους οποίους ταξίδευε μέσα από τα παλιά τεύχη της «Παιδικής ζωής».
Αυτό το όχι τυχαίο περιοδικό ήταν μια θερμοκοιτίδα καλού πνεύματος. Οι εκδότριές του ήταν γυναίκες επιφανείς της εποχής. Η Μαρία Μομφεράτου, η οποία υπογράφει το «Καλογεράκι του Μυστρά» (όπως και άλλα παιδικά βιβλία, κείμενα και άρθρα), υπήρξε συνεργάτις της Καλλιρρόης Παρρέν και ιδρυτικό μέλος του Λυκείου των Ελληνίδων. Η κοινωνική δράση της ήταν σημαντική. Από το πρώτο φύλλο της «Παιδικής ζωής» άρχισε να δημοσιεύεται σε συνέχειες το «Καλογεράκι του Μυστρά», «η ιστορία ενός πεντάρφανου αγοριού το οποίο ο αρματολός παππούς του εμπιστεύεται στη στοργική φροντίδα δύο καλογραιών, στο μοναστήρι της Παντάνασσας στον Μυστρά. Η ιστορία αυτή ξεδιπλώνεται από την αυγή της Επανάστασης μέχρι την ημέρα που αποβιβάζεται ο Οθων στο Ναύπλιο».
Η Κατερίνα Δασκαλάκη διασώζοντας αυτό το παραμύθι, που είναι ένα κλασικό ανάγνωσμα, διαχρονικό, γεμάτο συμβολισμούς, με όλα τα υλικά της φωτισμένης διαπαιδαγωγικής αξίας του προοδευτικού Μεσοπολέμου, μας καθιστά κοινωνούς ενός κεφαλαίου της πρόσφατης Ιστορίας. Είναι και η ίδια η Ιστορία που ξαναγεννιέται για τις σύγχρονες γενιές, είναι όμως και τα παλιά έντυπα, όπως η «Παιδική ζωή», που μας φανερώνουν τους αγώνες για καλλιέργεια του κοινού. Είναι και οι προσωπικότητες ενός μισοξεχασμένου Μεσοπολέμου (και της προηγούμενης περιόδου των Βαλκανικών) που αγωνίστηκαν να προσφέρουν στην κοινωνία. Τέτοιες προσωπικότητες ήταν η Μαρία Μομφεράτου και η Αννα Τριανταφυλλίδη.
Η όμορφη έκδοση, άρτια σχεδιασμένη από τις εκδόσεις Καπόν, προλογίζεται επίσης από την πρόεδρο του Λυκείου των Ελληνίδων, Ελένη Τσαλδάρη. «Αυτό το “Καλογεράκι” είναι δικό μας παιδί», γράφει. «(…) Αποφασίσαμε ότι άξιζε τον κόπο να ανασυρθεί στην επιφάνεια, πράγμα που ανέλαβε (στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του τμήματος Βιβλιοθήκης του Λυκείου) η ειδική γραμματεύς κ. Κατερίνα Δασκαλάκη». Η ευγενής παραχώρηση των δικαιωμάτων της έκδοσης οφείλεται στην κ. Ιζόλδη Δυοβουνιώτη, εγγονή της Μαρίας Μομφεράτου. Ενα βιβλίο που φέρει όλα τα σήματα και τους κώδικες ενός αναγκαίου πολιτισμικού αποτυπώματος.