ΕΥΑ Μ. ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ
Μέρες της Κηφισιάς
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 213
Διαβάζοντας το «Μέρες της Κηφισιάς» της Εύας Μ. Μαθιουδάκη αναλογίστηκα πόσο δύσκολο αλλά και σπάνιο είναι να δίνεις ένα μυθιστόρημα ποιότητας που να αγγίζει πολύ κόσμο. Η Εύα Μ. Μαθιουδάκη μας χάρισε αυτό το βιβλίο, ένα μυθιστόρημα βαθύ και ανθρώπινο, γλυκό και ρεαλιστικό, με πυκνή και γοργή πλοκή. Το «Μέρες της Κηφισιάς» είναι ένα βιβλίο με τόλμη, καθώς μέσα από την ενδιαφέρουσα και συγκινητική ιστορία που αφηγείται, συνδέεται με μια στέρεη πεζογραφική παράδοση, με πίστη στην κλασική αφήγηση και σεβασμό στον αναγνώστη. Χάρηκα αυτό το βιβλίο για την εντιμότητά του. Αλλά πρωτίστως αφέθηκα καθησυχαστικά, σχεδόν νανουριστικά, στη θωπευτική γραφή της Εύας Μ. Μαθιουδάκη που χτίζει τους ήρωές της με φυσικότητα και με σάρκα.
Οπως υποδηλώνει ο τίτλος του βιβλίου, η Κηφισιά ορίζει τον τόπο. Ορίζει όμως και ένα πνεύμα εποχής, ένα τρόπο να διαβάσει κανείς τη νεότερη ιστορία. Παρότι το «Μέρες της Κηφισιάς» είναι ένα κοινωνικό και ψυχολογικό μυθιστόρημα, οι ήρωες και οι ηρωίδες πλάθονται από την Ιστορία και τις κινήσεις της καθώς βρισκόμαστε στις δύο πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες με νωπές τις μνήμες από τα χρόνια του ’40. Εναργής είναι και η ανθρωπογεωγραφία και μια σειρά από δίπολα σχήματα, ανάμεσα στην αστική και την εργατική τάξη και το αθηναϊκό προάστιο και το απόμακρο κυκλαδονήσι. Η Εύα Μαθιουδάκη μας δίνει την Ισμήνη, την κεντρική ηρωίδα, γεννημένη το 1932, μια γυναίκα σύνθετη και γενναία, γύρω από την οποία ξετυλίγει σειρά χαρακτήρων με άξονα ένα αρχοντικό στην Κηφισιά, όπου ζουν παράλληλα και αρμονικά οι μεγαλοαστοί ιδιοκτήτες και η οικογένεια του κηπουρού.
Η ιστορία χτίζεται γύρω από διλήμματα και ένα οικογενειακό μυστικό, αλλά το εξαιρετικό της περίπτωσης αυτού του βιβλίου, που δεν κυλάει ούτε προς στιγμήν προς τις ευκολίες ενός κοινωνικού μελό, είναι η καλαισθησία του. Η Εύα Μ. Μαθιουδάκη κρατά σαν σε δίχτυ την αφήγηση διαρκώς σε υψηλό επίπεδο, με πυκνότητα και οικονομία. Δεν πλατειάζει, δεν χάνει τους ήρωες, δεν εξαντλεί τον αναγνώστη της. Η Κηφισιά αναδύεται ως ηρωίδα και εκείνη, με όλη την πραγματική φυσιογνωμία της, όχι σαν ρομαντική καρτ ποστάλ, αλλά γεμάτη σκιές, αντιφάσεις, γνώση και ομορφιά (παρεμπιπτόντως, θαυμάσιος ο χάρτης της Κηφισιάς που σχεδίασε ο Στάθης Σαμαράς). Είναι και ένα βιβλίο για την ελληνική κοινωνία σε μετασχηματισμό στα χρόνια του ’50, αλλά πάνω απ’ όλα είναι μια ιστορία που κυλάει απρόσκοπτα. Η αστική παιδεία της Εύας Μ. Μαθιουδάκη είναι εμφανής από τον τρόπο που χειρίζεται το υλικό της, ακομπλεξάριστα, χωρίς να πιέζει τον αναγνώστη προς κάποια κατεύθυνση. Εμφανές είναι και το χάρισμα που έχει να δομεί την ιστορία της με αναδρομές στο παρελθόν, με επιστολές, με ωραίους διαλόγους. Μου έμεινε η γεύση της εποχής κυρίως από τον ανεπιτήδευτο τρόπο που μιλούν και φέρονται οι ήρωες. Ενα στέρεο αφήγημα που θα χαρεί ένα ευρύ κοινό.