Αναζητείται εθνική πολιτική για τη χειροτεχνία

Αναζητείται εθνική πολιτική για τη χειροτεχνία

Το ελληνικό hand made ψάχνει τη θέση του τόσο στο εμπόριο όσο και στη διατήρηση της παράδοσης και στην προβολή της χώρας

4' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οσοι έχουν ασχοληθεί έστω και λίγο με τον κόσμο της ελληνικής χειροτεχνίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες ξέρουν ότι είναι ένα πεδίο ευρύ, ενδιαφέρον, πλούσιο και ταυτόχρονα παραγνωρισμένο, κατακερματισμένο και ελάχιστα ανεπτυγμένο εμπορικά. Κι όμως, θα μπορούσε να αποτελεί σήμα κατατεθέν της χώρας, σε μια εποχή που η μοναδικότητα των χειροποίητων έργων αποτιμάται και πάλι ακριβά.

Στην ίδια διαπίστωση κατέληξε και η ημερίδα «Future is handmade in Greece» που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της 85ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης με τη συμμετοχή δύο υπουργείων –Πολιτισμού και Ανάπτυξης– και συντονισμό από τον Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus). Δεν είναι η πρώτη φορά που η πολιτεία δείχνει να ενδιαφέρεται για το θέμα ζητώντας από όσους δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον επαγγελματικό κλάδο να δώσουν τις προτάσεις τους προκειμένου να οργανωθεί λίγο η κατάσταση. Ούτε επίσης είναι η πρώτη φορά που καλλιτέχνες και λαογράφοι προσπαθούν να εξηγήσουν τα αυτονόητα: τη σημασία που έχει για την πολιτιστική ταυτότητα της χώρας τόσο η διατήρηση της παράδοσης στη χειροτεχνία όσο και η εξέλιξή της μέσα από σύγχρονες μορφές τέχνης. Φέτος η ΔΕΘ φιλοξένησε το Περίπτερο 13 που ήταν αφιερωμένο στην Ελληνική Χειροτεχνία, εξιστορώντας μια συνεχή πορεία αιώνων που ξεκινάει από την αρχαιότητα. Και μετά;

Αναζητείται εθνική πολιτική για τη χειροτεχνία-1
Από αριστερά προς τα δεξιά: Αλεξάνδρα Μπίσα, Νίκος Γκόλας, Χάρης Χρηστίδης και Μιχάλης Μαϊδάτσης (Chrisma58) και Παναγιώτης Δρακόπουλος.

Νέες τάσεις

«Η χειροτεχνία ξεχνιέται πάντα», σχολιάζει ο Γιαννιώτης αργυροχόος Νίκος Γκόλας, που συμμετείχε στην ημερίδα και επί χρόνια προσπαθεί να πείσει τους αρμοδίους ότι η χειροτεχνική παράδοση της αργυροχοΐας, συνδυασμένη με τις νέες τάσεις της κοσμηματοποιίας, μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις χώρο στη σύγχρονη οικονομία. «Επιμένω στην άμεση ανάγκη της δημιουργίας μιας ενιαίας πλατφόρμας προβολής των Ελλήνων χειροτεχνών», εξηγεί. 

«Αφενός για να μάθουμε πόσοι είμαστε, μια που δεν υπάρχει μια επίσημη καταγραφή, κανένα είδος μητρώου. Αφετέρου για να αρχίσουμε να διαμορφώνουμε ένα brand για τη χώρα με το οποίο θα ταξιδέψουμε διεθνώς». Ο ίδιος εργάζεται 25 χρόνια σε αυτό το επάγγελμα αρχίζοντας με τις παλιές, κάποτε διάσημες τεχνικές και μοτίβα των αργυροχόων της πόλης του, τα οποία πλέον ανανεώνει σε κοσμήματα με νέες φόρμες χάρη στη συνεργασία με τους φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών των Ιωαννίνων. «Σιγά σιγά οι παλιοί χρυσοχόοι και αργυροχόοι εγκαταλείπουν. Ομως υπάρχει ακόμη το ανθρώπινο δυναμικό που μπορούμε να αξιοποιήσουμε, η ζωντανή γνώση που μέχρι τη δεκαετία του 1980 έκανε την Ελλάδα μία από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές δυνάμεις στον χώρο του κοσμήματος. Χρειαζόμαστε οργανωμένη τεχνική εκπαίδευση», καταλήγει.

Αναζητείται εθνική πολιτική για τη χειροτεχνία-2
Αριστερά, κόσμημα για τον λαιμό από τη συλλογή των «Γλυπτών» του Νίκου Γκόλα. Στο κέντρο, η συλλογή με βεντάλιες από διάφορα υλικά των Chrisma58. Δεξιά, δερμάτινη χειροποίητη τσάντα με μεταξοτυπία σε παραδοσιακό σχέδιο της Parnes Leathercraft.

Τα προικιά και η Φινλανδία

Δίπλα στη θεία της στο Μέτσοβο έμαθε να υφαίνει στον ξύλινο παραδοσιακό αργαλειό η Αλεξάνδρα Μπίσα. Οι σπουδές υφαντικής συνεχίστηκαν στη Βρετανία, και πλέον είναι υφάντρα και σχεδιάστρια υφάσματος με δικό της εργαστήριο. «Αν έμενα στο εξωτερικό, όλα θα ήταν ίσως πιο εύκολα», λέει. «Στην Ελλάδα δεν είμαστε περισσότεροι από είκοσι όσοι ασχολούμαστε επαγγελματικά με τη σύγχρονη υφαντική, δηλαδή τον μεγάλο χώρο που βρίσκεται ανάμεσα στα παραδοσιακά προικιά των γιαγιάδων και στα βιομηχανοποιημένα υφαντά που γεμίζουν την αγορά». Εχει φέρει τον χειροκίνητο ηλεκτρονικό αργαλειό της που «πετάει» από τη Φινλανδία. Δυσκολεύεται να βρει τις πρώτες ύλες που της χρειάζονται γιατί στην Ελλάδα παράγουμε μόνο χοντρό μαλλί για ταπητουργία κι όχι λεπτό και μαλακό σαν το ιταλικό, ενώ είναι ελάχιστες οι εναπομείνασες κλωστοϋφαντουργίες που φτιάχνουν καλής ποιότητας βαμβακερές κλωστές. «Μια σχολή για το ύφασμα θέλουμε, για το πλέξιμο, το κέντημα, την ύφανση και τον σχεδιασμό», λέει. «Τώρα που αρχίζει η άνοδος του ενδιαφέροντος της αγοράς για τα μοναδικά πράγματα της χειροτεχνίας».

«Τίμια» τιμή

Τα δικά του υλικά, που εκτός από το δέρμα είναι επίσης ο στρατιωτικός καμβάς, αναζητάει συχνά σε παλαιοπώλες και υπαίθρια παζάρια ο Παναγιώτης Δρακόπουλος. Η φίρμα του «Parnes Leathercraft» δημιουργήθηκε πριν από τρία χρόνια: δουλειά δέκα ώρες την ημέρα στο εργαστήριο, πολύ μεγάλη έρευνα υλικού, σχολαστικά προσεγμένη κατασκευή. Είναι σχεδόν αυτοδίδακτος στην τέχνη της χειροραφής δερμάτινης τσάντας. 

«Ξεκίνησα από ένα βίντεο στο YouTube. Συνέχισα με ένα 3μηνο πρακτικό σεμινάριο και ύστερα μόνος μου, με αφοσίωση, κάνοντας το ένα λάθος πάνω στο άλλο μέχρι που τελικά έμαθα την τέχνη», θυμάται. Τον ρωτάμε αν τα προϊόντα του κοστίζουν ακριβά κι αν είναι ανταγωνιστικά. «Για την ποιότητα της κατασκευής και την αντοχή τους έχουν μια “τίμια” τιμή», απαντάει. «Προσπαθώ να εξηγήσω στους πελάτες μου τι σημαίνει δουλειά στο χέρι. Σίγουρα θα έμπαινα σε μια πλατφόρμα που θα παρουσίαζε την ελληνική χειροτεχνία. Μόνος μου δεν ξέρω πώς να προωθήσω τη δουλειά μου, ούτε προλαβαίνω να το κάνω». Δεν έχει σκοπό να τα παρατήσει όμως. Θέλει να φτιάξει κατάλογο με τα προϊόντα του και να μπορέσει να πάρει μέρος σε μια εμπορική έκθεση.

Οι Chrisma58, δηλαδή ο Χάρης Χρηστίδης και ο Μιχάλης Μαϊδάτσης, είναι μέλη του ευρωπαϊκού δικτύου χειροτεχνών που ονομάζεται Homo Faber. Στην Ελλάδα «πρεσβευτής» του δικτύου είναι το Μουσείο Μπενάκη και στην ίδια εκλεκτή παρέα που περιλαμβάνει τεχνίτες/χειροτέχνες πολλών ειδικοτήτων ανήκει επίσης η Αλεξάνδρα Μπίσα. 

Στο Homo Faber ονομάζουν τους Chrisma58 κατασκευαστές χειροποίητων επίπλων, αλλά οι ίδιοι, ο ένας πρώην διακοσμητής και ο άλλος αρχιτέκτονας, εργάζονται με πολλά υλικά –ξύλο, μέταλλο, δέρμα– και συνδυάζουν διάφορες τεχνικές για τα αντικείμενα που παράγουν στο εργαστήριό τους κατά παραγγελία. «Στη δουλειά μας ο σχεδιασμός και η κατασκευή μπλέκονται μεταξύ τους», λένε, «αλλά ό,τι και να κάνουμε, είμαστε χειροτέχνες από γέννα». 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή