O Αλέξης Κυριτσόπουλος μιλάει με εικόνες. «Εκφράζομαι με εικόνες, άρα ξεκινώ να σκέφτομαι από εικόνες», λέει. Το γεγονός βεβαίως κάνει κάπως δύσκολη τη συνέντευξη μαζί του, αφού ακόμη δεν έχει βρεθεί πώς να διαβάζουμε τις αφηγήσεις μιας μονοκοντυλιάς. Αλλά αυτός είναι ο δικός του τρόπος έκφρασης. Οπως λέει ο ίδιος: «Εκανα σκιτσάκια παιδιόθεν. Και συνέχισα με τον ίδιο τρόπο, με σκίτσα που δεν μπορούσες να καταλάβεις τι ακριβώς ήταν. Επειδή όμως όλα αυτά δεν είχαν λόγο ύπαρξης, μεγαλώνοντας τα μετέτρεψα σε γελοιογραφίες. Δηλαδή έβαζα κάτω από τα παράξενα σχέδιά μου μερικά λόγια. Ετσι, από το 1963, είκοσι ετών, άρχισα να δουλεύω σε εφημερίδες και περιοδικά ως γελοιογράφος».
Η σχέση του με τη σκιτσογραφία, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950 –αν υπολογίσουμε ότι θα ήταν περίπου 7 ετών όταν έπιασε να σχεδιάζει–, συνεχίζεται έως σήμερα· ένας δεξιοτέχνης της γραμμής. Και πλέον ένας ζωγράφος-παραμυθάς, που έδωσε εικαστική μορφή στην ποίηση, στη στιχουργική και πλέον στη λογοτεχνία. Στο ατελιέ του, ψηλά σε μια πολυκατοικία στη γειτονιά του Αρχαιολογικού Μουσείου, επικρατεί μια οικεία ακαταστασία, τροφός της δημιουργικότητας. Πολλά βιβλία στις βιβλιοθήκες, ένα μικρό τραπεζάκι για τον καφέ και τη συζήτηση, γραφείο γεμάτο χαρτιά και σχέδια, κι άλλα βιβλία, πίνακες ζωγραφικής που σε λίγο θα μεταφερθούν στην Γκαλερί Σκουφά, όπου παρουσιάζεται η έκθεσή του «Οι φαντασίες του Δον Κιχώτη», με περισσότερα από 70 έργα για τον κλασικό ήρωα του Μιγκέλ ντε Θερβάντες. Πιο μέσα, ένα μικρότερο δωμάτιο με τα σύνεργα της ζωγραφικής: καβαλέτο, χρώματα και πινέλα. «Καπνίζετε;» με ρωτά. «Οχι πια. Εσείς;». «Αμα βρω», απαντάει.
Συνεχίζουμε τη συζήτηση περί γελοιογραφίας και την αναδρομή στο παρελθόν. Εγκατέλειψε τις σπουδές στη Νομική, επίσης εγκατέλειψε πολλά εργαστήρια σχολών για τις Καλές Τέχνες στην Αθήνα και στο Παρίσι, αφήνοντας στη μέση τις προσπάθειες να μπει σε μια τάξη. «Εκείνες οι φυγές που όταν ήμουν νεότερος έμοιαζαν αναρχικό πνεύμα, τώρα σκέφτομαι ότι μπορεί να ήταν και φυγομαχία», λέει. Αυτοδίδακτος ζωγράφος. «Εμαθα τη ζωγραφική, αγαπώντας τη», σχολιάζει, και εννοεί τα βιβλία που διάβασε στην πορεία των χρόνων, τις εκθέσεις που παρακολούθησε, τις κινηματογραφικές ταινίες και τις θεατρικές παραστάσεις που είδε – μεγάλος λάτρης του σκηνοθέτη Τέρι Γκίλιαμ και του εικαστικού Ουίλιαμ Κέντριτζ. «Αλλά ζωγραφίζοντας έρχεται η όρεξη», προσθέτει.
Με τούτα και με εκείνα, εδώ και δεκαετίες ο Αλέξης Κυριτσόπουλος είναι ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους κι αγαπητούς καλλιτέχνες στην Ελλάδα: σχεδιαστής, γελοιογράφος, γραφίστας, εικονογράφος, ζωγράφος, συγγραφέας, σκηνογράφος και πλέον έτοιμος να χωθεί στον κόσμο των κινουμένων σχεδίων. Οι πολύχρωμες εικόνες του, πάντοτε στα όρια του σοβαρού και του αστείου, έχουν γίνει αφίσες και εξώφυλλα δίσκων – θερμή και πολύχρονη η φιλία του με τον Διονύση Σαββόπουλο. Επίσης είναι «πατέρας» επιτυχημένων παιδικών βιβλίων, που ενώ φαίνεται να απευθύνονται σε μικρούς αναγνώστες, κλείνουν ταυτοχρόνως το μάτι στους μεγάλους.
«Μου αρέσει πολύ να ζωγραφίζω για τον κόσμο, πιστεύω στη δουλειά που έχει εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. Αλλωστε με τη ζωγραφική εγώ πάντοτε ένιωθα άβολα», λέει. Οπότε δηλώνει ζωγράφος ή εικονογράφος; «Σκιτσογράφος. Επειδή σκίτσο θα πει προσπάθεια. Είναι η προετοιμασία για να γίνει ένα έργο. Κι εγώ αυτό κάνω: βρίσκομαι στη μέση μιας προσπάθειας». Με αυτή τη φράση, μπαίνει στη συζήτηση ο Δον Κιχώτης, που βρίσκεται παντού στο ατελιέ: μια εικαστική εμμονή με διάρκεια, μια συνεχής έμπνευση. Αλλωστε, εκτός από την έκθεση ζωγραφικής, κυκλοφορεί σύντομα από τις εκδόσεις Ικαρος το νέο του βιβλίο «Δον Κιχώτη, είσαι εδώ;»
«Αρχισα να διαβάζω το μυθιστόρημα του Θερβάντες το 2004 και έκανα την πρώτη ζωγραφιά το 2005», λέει. «Ο Δον Κιχώτης είναι ένα θέμα τόσο φαντασμαγορικό από μόνο του, που προκαλεί διαρκώς εικόνες. Αντε να μπουν σε μια σειρά! Το βιβλίο που έφτιαξα αποτελεί κατά κάποιο τρόπο μια οπτική αφήγηση της ιστορίας του Θερβάντες, ενώ για χάρη της ανάγνωσης προστέθηκαν λίγα λόγια. Μπορούμε να πούμε ότι είναι μια περίληψη η οποία περιέχει και το νόημα του βιβλίου, έτσι όπως εγώ το καταλαβαίνω. Ομως η σχέση με τον Δον Κιχώτη δεν τελείωσε για εμένα. Σκέφτομαι ότι μπορεί να είναι εντέλει ένα πρόσχημα. Μου αρέσει όπως και ο Σιρανό ντε Μπερζεράκ, όπως επίσης ο Σαρλό. Ολοι τους είναι ήρωες με κάποια αδυναμία – ο ένας βλέπει παντού φαντάσματα, ο άλλος είναι άσχημος, ο τρίτος πολύ φτωχός. Ομως κάνουν κουράγιο και παλεύουν τις αδυναμίες τους. Ο Δον Κιχώτης στο μυαλό μου είναι ένας μάγκας, ορμά στους εχθρούς του χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες. Ακόμη κι αν εμείς ξέρουμε ότι οι γίγαντες που τον απειλούν είναι ανύπαρκτοι, παραμένει γενναίος. Οταν τον ζωγραφίζω σκέπτομαι δικούς μου φόβους. Ο Δον Κιχώτης τους αντιμετωπίζει, εγώ πάντα το έβαζα στα πόδια. Αν με κάποιο τρόπο αυτή η ιστορία του Θερβάντες παραμένει επίκαιρη, είναι επειδή οδηγεί τον καθένα μας να αντιμετωπίσει τις ψευδαισθήσεις του».
Βεβαίως ο Δον Κιχώτης δεν είναι μόνον η μεταμφίεση της αλήθειας, αυτή η λεπτή ισορροπία μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας που εξάπτει την καλλιτεχνική έμπνευση. Είναι επίσης ο Σάντσο Πάντσα, στον οποίο ο Αλέξης Κυριτσόπουλος έχει αφιερώσει μια τελευταία φράση του βιβλίου, αλλά καμία ζωγραφιά. «Ο Σάντσο είναι η κοινή γνώμη, είμαστε εμείς», λέει. Και γιατί πάλι το βιβλίο του έχει μικρό σχήμα;
«Γιατί το μικρό είναι κάτι σαν ψίθυρος, κάτι που λέγεται εμπιστευτικά».
