Εχει μια ιδιαίτερη, μια «διπλή» γοητεία η παρακολούθηση της πρόβας μιας θεατρικής παράστασης. Μπορεί κανείς να μαγευτεί από τη θεατρική τέχνη, αλλά και να ψηλαφίσει τους αρμούς της. Να απολαύσει επί σκηνής έναν δουλεμένο χαρακτήρα (ας πούμε έναν σκληρό ανακριτή που βασανίζει τους κατοίκους ενός ήσυχου χωριού στην Ισπανία του 15ου αιώνα) και αμέσως μετά να ακούσει τον ίδιο άνθρωπο, τον ηθοποιό Τάσο Δημητρόπουλο, να ρωτάει «συγγνώμη, τα λέω και μετά φεύγω;» Να διαπιστώσει επίσης ότι το εγχείρημα διευθύνεται χωρίς τις αγριάδες της σκηνοθετικής εξουσίας: «Πρέπει οπωσδήποτε να το ξαναπάμε, για να δούμε σε ποιο σημείο της σκηνής θα σας πετύχει», λέει ήρεμα η Ελένη Ευθυμίου σε μια στιγμή που ο χρόνος πιέζει.
Ειδικά όμως στην πρόβα του «Φουέντε Οβεχούνα», του έργου του Λόπε δε Βέγα που ανεβαίνει από σήμερα στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, ο επισκέπτης μπορεί να διαπιστώσει κάτι ακόμα: η ηθοποιός Λωξάνδρα Λούκας, η πρώτη με σύνδρομο Down που συμμετέχει σε παράσταση του Εθνικού, βρίσκεται εδώ, προβάρει τις σκηνές της, συνεννοείται με τους συναδέλφους της, συμβάλλει με δυο λόγια στη μαγεία της θεατρικής τέχνης, χωρίς ακριβώς να έχει ανάγκη τη στερεοτυπική συγκίνηση με την οποία συχνά περιβάλλονται ιστορίες σαν τη δική της.
Πρόκειται για έναν άνθρωπο που σχεδόν μεγάλωσε στο θέατρο. Που εδώ και χρόνια συμμετέχει στη θεατρική ομάδα «Εν Δυνάμει» και που εν μέσω μιας περίπου φυσιολογικής θεατρικής σεζόν έχει τις γνωστές, λόγω πανδημίας, αγωνίες και ελπίδες του σιναφιού της. «Αισθάνομαι χαρά. Μου είχε λείψει πάρα πολύ το θέατρο», λέει η Λωξάνδρα Λούκας στην «Κ» σε μια ανάπαυλα της πρόβας. Ειδικά η παρουσία της στο Εθνικό Θέατρο, συμπληρώνει, την κάνει να νιώθει ακόμα καλύτερα. Στο «Φουέντε Οβεχούνα» υποδύεται ένα παιδί που, όπως και οι κάτοικοι του ομώνυμου χωριού, αντιμετωπίζει τη βαναυσότητα του διοικητή Φερνάν Γκόμεθ (τον υποδύεται ο Γιώργος Κριθάρας). Μέχρι που μια εξέγερση αποκαθιστά τη δικαιοσύνη.
«Χαίρομαι πολύ να παίζω αυτόν τον ρόλο», λέει η Λωξάνδρα Λούκας, προσθέτοντας ότι τη βοηθάει στις κοινές τους πρόβες ο Τάσος Δημητρόπουλος, ο «ανακριτής». «Αν δεν με βοηθούσε και η ίδια, δεν θα μπορούσα να τη βοηθήσω εγώ», σημειώνει εκείνος. «Είναι τρομερή ηθοποιός, πολύ επικοινωνιακή, μέσα και έξω από τη σκηνή, πράγμα πολύ όμορφο. Χαίρομαι που την έχω γνωρίσει σαν άνθρωπο και είναι μεγάλη τιμή να παίζω μαζί της».
«Αισθάνομαι χαρά. Μου είχε λείψει πάρα πολύ το θέατρο», λέει η Λωξάνδρα Λούκας.
Η λέξη-κλειδί σε τέτοιες περιπτώσεις είναι «συμπεριληπτικότητα». Ωστόσο, η σκηνοθέτις Ελένη Ευθυμίου διευκρινίζει το εξής: «Το θέατρο είναι καθρέφτης της κοινωνίας και η συμπεριληπτικότητα είναι σημαντική για την κοινωνία, όχι μόνο για το θέατρο. Το θέατρο είναι απλώς ένας προθάλαμος, ένας χώρος όπου μπορούμε να είμαστε ισότιμοι. Η τέχνη έχει ανάγκη όλους, όχι μόνο τους “τυπικούς”. Με τη Λωξάνδρα συνεργάζομαι χρόνια, επομένως αυτό που συμβαίνει δεν είναι για εμένα κάτι “πρωτότυπο”, κάτι “εξαιρετικό”. Θεωρώ ότι θα έπρεπε απλώς να συμβαίνει. Να είναι δεδομένο».
Αν και γραμμένο τον 17ο αιώνα, το έργο του Λόπε δε Βέγα θίγει μερικά επιπλέον ζητήματα που ακόμα και σήμερα δεν είναι δεδομένα για όλους. Ο τυραννικός διοικητής του χωριού επιτίθεται στην όμορφη Λαουρένθια και προσβάλλει την τιμή της. Η ίδια βρίσκει τη δύναμη να κινήσει μια εξέγερση και όλοι οι χωρικοί, ενωμένοι σαν ένα πρόσωπο, τον σκοτώνουν.
«Αιώνες μπροστά»
Η Βασιλική Τρουφάκου, που υποδύεται τη Λαουρένθια, εξηγεί την επικαιρότητα της ιστορίας: «Ολο το έργο είναι αιώνες μπροστά από την εποχή του. Οι χαρακτήρες του αναλαμβάνουν την ευθύνη της αυτοδιαχείρισής τους, κάνουν μια επανάσταση ξέροντας γιατί την κάνουν και εμείς ακόμα περιμένουμε κάποια έξωθεν βοήθεια, περιμένουμε τον θεό ή τον πολιτικό να μας σώσει. Ναι, η Λαουρένθια μπόρεσε να βρει τη φωνή της και αυτό είναι το δύσκολο όταν, για παράδειγμα, μιλάμε για το #MeToo. Οταν σου συμβαίνουν οποιαδήποτε δεινά, χρειάζεται ένας χρόνος μέχρι να μπορέσεις να κάνεις κάτι, να ανοιχτείς στον εαυτό σου, στους φίλους ή στον ψυχοθεραπευτή σου. Χρειάζεται χρόνος μέχρι αυτό που συνέβη να γίνει κάτι, να γίνει κλάμα στη θάλασσα, να γίνει τέχνη».
Να μεταμορφωθούν, λοιπόν, τα δεινά σε φωνή, σε τέχνη: ιδού μια ακόμα «μαγεία» που διαπιστώνει κανείς παρακολουθώντας την πρόβα του «Φουέντε Οβεχούνα». Το διαπιστώνει ειδικά στη σκηνή όπου ο ανακριτής ζητεί από κάθε κάτοικο να του υποδείξει τον φονιά του διοικητή, όμως όλοι υποδεικνύουν το χωριό συνολικά, λέγοντας το όνομά του: «Φουέντε Οβεχούνα», απαντά ο δήμαρχος (ο Νίκος Χατζόπουλος), και ας τον βασανίζουν. Και η Λωξάνδρα Λούκας, το παιδί του χωριού, το ίδιο λέει: «Φουέντε Οβεχούνα».