Τίνος ήταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης; Της Σκουληκαριάς στην Αρτα ή του Μαυρομματίου Καρδίτσας; Η καταγωγή του αγωνιστή δεν έχει τεκμηριωθεί με ακρίβεια και γι’ αυτό υπάρχουν και τα δύο τοπωνύμια στο αντίστοιχο χωρίο της επετειακής έκθεσης του Μουσείου Μπενάκη Πειραιώς, κάτι που προκάλεσε συζητήσεις από τους ενδιαφερόμενους επισκέπτες. Τέτοιες όμως ήταν οι μικροδιαφωνίες που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της μεγάλης έκθεσης «1821 – Πριν και Μετά» που βαίνει προς το τέλος της. Και αυτό ήταν ένα από τα κέρδη της.
«Ηταν μια έκθεση η οποία σχοινοβάτησε, αλλά με σιγουριά», μας λέει ο Γιώργης Μαγγίνης σε έναν πρώτο απολογισμό. Ο επιστημονικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη επισημαίνει ότι παρουσιάστηκαν θέματα που μπήκαν πρόσφατα στον ιστορικό κανόνα και βασίζονται στη νέα ιστορική έρευνα. «Η έκθεση τα είπε αλλά με κομψό τρόπο, όχι προκλητικά αλλά ξεκάθαρα», τονίζει.
«Ηταν μια έκθεση η οποία σχοινοβάτησε, αλλά με σιγουριά», μας λέει ο Γιώργης Μαγγίνης, επιστημονικός διευθυντής του μουσείου.
Για παράδειγμα; Ο ίδιος, μας λέει, έδειχνε συχνά στους επισκέπτες δύο χάρτες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση και υποδεικνύουν τις θέσεις των ελληνικών σχολών στην οθωμανική Ελλάδα και των εκδοτικών κέντρων στην Ευρώπη που εξέδιδαν και ελληνικά βιβλία, κάτι που απαντά χωρίς επιθετικό τρόπο στον μύθο του κρυφού σχολειού. «Νομίζω το γενικότερο δίδαγμα της έκθεσης είναι ότι μπορείς να μιλήσεις για την Ιστορία και να αγγίξεις μεγάλα και ευαίσθητα ερωτήματα, όπως π.χ. θέματα ταυτότητας, με έναν τρόπο που είναι επιστημονικός και τίμιος, προσιτός και ευχάριστος», συμπληρώνει ο κ. Μαγγίνης.
Οπως επιβεβαιώνει και η επιμελήτρια των Ιστορικών Αρχείων του Μπενάκη, Μαρία Δημητριάδου, η οποία επιμελήθηκε την έκθεση μαζί με τον υπεύθυνο των Ιστορικών Αρχείων, Τάσο Σακελλαρόπουλο, το κοινό δεν αναζήτησε τη στερεοτυπική ανάγνωση της επαναστατικής περιόδου.
«Οι επισκέπτες αποδέχονταν, για παράδειγμα, τον λόγο για τον οποίο ο πίνακας του Βρυζάκη με τον όρκο των αγωνιστών στην Αγία Λαύρα τοποθετήθηκε στην ενότητα του συμβολισμού και της ιδεολογίας και όχι στα γεγονότα του ’21 ή μιλούσε ανοιχτά για τον ρόλο των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής», λέει η κ. Δημητριάδου. Από τις τρεις ενότητες της έκθεσης, η πρώτη, που αναφέρεται κυρίως στο «Πριν» της Επανάστασης και στην καθημερινή ζωή κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, ήταν αυτή που προκάλεσε τα πιο πολλά ερωτήματα και απορίες, καθώς αυτή η περίοδος δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή. Η δεύτερη ενότητα, με τα γεγονότα του Αγώνα, δημιούργησε συναισθήματα συγκίνησης και υπερηφάνειας στους περισσότερους, ενώ αρκετοί στάθηκαν και στην τελευταία και μεγαλύτερη ενότητα, το «Μετά» της Επανάστασης, καθώς εκεί αποτυπώνονται οι δυσκολίες και οι επιτυχίες στην οικοδόμηση ενός νέου κράτους. Η έκθεση τελειώνει με τους πίνακες του Βολανάκη για τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου, αφήνοντας, κατά την κ. Δημητριάδου, μια αισιόδοξη επίγευση για το μέλλον.
Η έκθεση ολοκληρώνει τον κύκλο της την Κυριακή 7 Νοεμβρίου και δεν πρόκειται να πάρει νέα παράταση. Αν και το ξεκίνημά της ήταν δύσκολο λόγω του κορωνοϊού, το μουσείο υποδέχθηκε χιλιάδες επισκέπτες, Ελληνες και ξένους. Είναι ενδεικτικό ότι τους τελευταίους δύο μήνες η επισκεψιμότητα εκτινάχθηκε σε 1.500 επισκέπτες ημερησίως. Ωστόσο, θα συνεχιστεί ψηφιακά με μια εικονική περιήγηση 360 μοιρών που θα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του μουσείου, με εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας και μέσα από νέες παραγωγές και συνεργασίες του μουσείου.