Φ. Ταμβακάκης: Ο συγγραφέας σαν αλιευτής ιστοριών

Φ. Ταμβακάκης: Ο συγγραφέας σαν αλιευτής ιστοριών

Ο Φαίδων Ταμβακάκης μιλάει για το μυθιστόρημά του «Το τελευταίο ποστάλι», τα ταξίδια και τη θάλασσα

3' 34" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΦΑΙΔΩΝ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗΣ
Το τελευταίο ποστάλι
Εκδ. Εστία, σελ. 376

Oπως συμβαίνει σε άλλα έργα του (με πιο πρόσφατο παράδειγμα τη νουβέλα «Η αναπαλαίωση»), έτσι και στο τελευταίο μυθιστόρημά του, «Το τελευταίο ποστάλι», ο Φαίδων Ταμβακάκης καταπιάνεται με μερικά αγαπημένα του θέματα: το ταξίδι και τη θάλασσα. Και τα δύο είναι ανεξάντλητες πηγές ιστοριών, για την καταγραφή των οποίων όμως απαιτείται ίσως και μια προσωπική εμπλοκή. Ο Φαίδων Ταμβακάκης συνοψίζει τη δική του ως εξής: «Eχω την τύχη», λέει στην «Κ» ο συγγραφέας, μεταφραστής (του Τζον Φόουλς, μεταξύ άλλων) αλλά και διαχειριστής επενδύσεων, «να ταξιδεύω μεγάλο μέρος της ζωής μου κι επίσης να ζω δίπλα στη θάλασσα από τη μέρα που γεννήθηκα. Μου είναι και τα δύο πολύ οικεία. Oταν, δε, βρίσκομαι σε οικείο περιβάλλον, έχω μια αυθόρμητη διάθεση να αφηγηθώ ιστορίες. Για τους φίλους μου είναι συχνά κουραστικό, ιδίως όταν επαναλαμβάνω κάποιες. Ευτυχώς τα ταξίδια και η θάλασσα με τροφοδοτούν συνέχεια με νέες».

Το «Ποστάλι» δεν είναι μια φωτογραφία εποχής, είναι μια μαγνητοταινία με φωτογραφίες.

Χρονικό μιας εταιρείας

Η ιστορία που παρακολουθούμε στο «Τελευταίο ποστάλι» είναι το χρονικό μιας εταιρείας: της κορυφαίας τσιμεντοβιομηχανίας Marenco. Τα έργα και τις ημέρες της τα αφηγείται το αφεντικό της, ο βιομήχανος Αντώνης Μάρκελλος, γνωστός ως «Ναύαρχος», λίγο μετά τη χρεωκοπία του και ενώ ταξιδεύει το 2017 με ένα «ποστάλι» (ταχυδρομικό πλοίο) προς το νησί της Αγίας Ελένης, τόπο εξορίας του Ναπολέοντα, μαζί με τη βοηθό του και κειμενογράφο Λουκία Μπαλτατζή. Στην πραγματικότητα, ο «Ναύαρχος» διηγείται τις ιστορίες ανθρώπων που συνδέθηκαν με τη ναυαγισμένη πλέον εταιρεία του, θέλοντας μέσα από τις μικροβιογραφίες τους να κάνει για τη Marenco περίπου ό,τι έκανε τον 1ο αιώνα π.Χ. για την πρώιμη ιστορία της Κίνας ο Kινέζος ιστορικός Σίμα Τσιάν, με το έργο του «Σι Τζι». Στο «Τελευταίο ποστάλι» παρεμβάλλονται αποσπάσματα από το «Σι Τζι», ένα από τα οποία αναφέρεται σε ανθρώπους σοφούς και σε αριστοκράτες, που όταν κάνουν σχέδια, όταν συσκέπτονται ή αποδεικνύουν την αρετή τους, «ο στόχος τους είναι απλώς ο πλούτος».

Θα ήταν άδικο πάντως να περιγράψουμε με τις ίδιες λέξεις και τον Αντώνη Μάρκελλο. «Εάν ένα μυθιστόρημα», λέει ο Φαίδων Ταμβακάκης, «που εκτείνεται σε εκατό χρόνια και στις ζωές πολλών διαφορετικών ανθρώπων μπορούσε να συνοψιστεί σε μια φράση, νομίζω ότι θα είχα αποτύχει. Ενας χαρακτήρας του βιβλίου, ο Πάρνης Φωτουργός, λέει ότι όσο γυρίζεις γύρω από ένα δένδρο, σκύβεις από διαφορετικές γωνίες, μπαίνεις ανάμεσα στα κλαδιά, ανακαλύπτεις κι άλλους καρπούς, πιο νόστιμους από αυτούς που κρέμονται περήφανα προς τον ήλιο».

Κάτι παρόμοιο φαίνεται να ισχύει και για τη Marenco. Στην πορεία της, η εταιρεία περνάει από πολέμους, δικτατορίες, επαναστάσεις, πτωχεύσεις κρατών και τόσα ακόμα. Ολόκληρη η ιστορία της Ελλάδας τα τελευταία εκατό χρόνια απηχείται εδώ: από την καταστροφή της Σμύρνης και την Κατοχή μέχρι τη χούντα, τη μεταπολίτευση, την αρχή της κρίσης το 2009. Ειδικές πτυχές της οικονομικής ιστορίας της χώρας δεν λείπουν, και όταν κανείς διαβάζει φράσεις όπως «για μία ακόμα φορά αποδείχτηκε ότι η Ελλάδα είναι ιδανικός τόπος για να επενδύσεις, αρκεί να ζεις αιώνια» αναρωτιέται αν ο συγγραφέας τις αλίευσε από την επαγγελματική του εμπειρία. «Φυσικό είναι», αποκρίνεται ο Φαίδων Ταμβακάκης (που το 1998 είχε πραγματοποιήσει μια ομιλία στο Χάρβαρντ με τίτλο «Ο συγγραφέας ως διαχειριστής επενδύσεων»), «όταν υποκλέπτεις χαρακτήρες, να υποκλέπτεις και φράσεις τους. Και το “Ποστάλι” δεν είναι μια φωτογραφία εποχής, είναι μια μαγνητοταινία με φωτογραφίες».

Εχετε ήδη επιβιβαστεί

Το «Ποστάλι» είναι επίσης ένα μυθιστόρημα που φέρνει στον νου το δοκίμιο «Ναυάγιο με θεατή» (εκδ. Αντίποδες) του Χανς Μπλούμενμπεργκ, μια μελέτη για τις μεταφορές της σκέψης που σχετίζονται με τη θάλασσα, τα ναυάγια και την παρατήρησή τους. Η πιο γοητευτική είναι ίσως η φράση «vous êtes embarqué» (έχετε ήδη επιβιβαστεί), με την οποία ο Πασκάλ θέλησε να δείξει πως το να ζει κανείς σημαίνει ότι εκτός από τη σωτηρία ή τον πνιγμό δεν υπάρχει άλλη έκβαση, ούτε και η δυνατότητα αποχής. «Είναι πιθανώς ακριβής η παρατήρηση», λέει ο Φαίδων Ταμβακάκης και καταλήγει με ένα σχόλιο που μάλλον ταιριάζει και στον ήρωά του, τον «Ναύαρχο»: «Ο ωκεανός, όταν μπαρκάρεις, δείχνει δίχως επιστροφή, δεν έχεις άλλη επιλογή από το να συνεχίσεις για τον προορισμό σου. Τα κύματα που σε ακολουθούν μεγαλώνουν όσο προχωράς και δεν ταξιδεύονται ανάπλωρα. Ομως δεν είναι τόσο τρομακτικός εάν είσαι προετοιμασμένος και σεβαστικός. Εξάλλου, για εμάς τους Ελληνες, όπου και εάν ανοίξεις το VHF, θα βρεθεί μια ελληνική φωνή από περαστικό καράβι να σε ζεστάνει».

Φ. Ταμβακάκης: Ο συγγραφέας σαν αλιευτής ιστοριών-1

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή