«Κατά κάποιον τρόπο, αυτές είναι οι δικές μας ιστορίες, τις οποίες αφηγούμαστε εδώ μαζί με αυτές του Μάλερ», αναφέρουν τα μέλη του καναδικού (με έδρα το Μόντρεαλ) συνόλου εγχόρδων Collectif9 στο βιβλιαράκι που συνοδεύει το άλμπουμ τους «No Time for Chamber Music» (κυκλοφορεί από την «α» –Alpha–Classics).
Ο τίτλος, «Δεν υπάρχει χρόνος για μουσική δωματίου», είναι εμπνευσμένος από μία φράση του σύγχρονου συνθέτη Λουτσιάνο Μπέριο: «Δεν υπάρχει χρόνος για μουσική δωματίου… δεν είσαι παρά μια πανεπιστημιακή άσκηση». Λόγια που ο Ιταλός Μπέριο έγραψε με αφορμή το έργο του Sinfonia, το οποίο βασίζεται πάνω στο σκέρτσο της Δεύτερης Συμφωνίας του Γκούσταβ Μάλερ.
Το σύνολο Collectif9 έχει ως σημείο αφετηρίας αυτήν τη φράση για να χτίσει ένα μουσικό πρόγραμμα μουσικής δωματίου, δομημένο πάνω σε μέρη έργων του Μάλερ, αυτού του κατεξοχήν αρχιτέκτονα μεγάλων συμφωνικών έργων. Το αποτέλεσμα είναι τόσο εντυπωσιακό και επί της μουσικής ουσίας του δραστικό, που σε κάνει να ξεχνάς εύκολα το πρωτότυπο έργο. Ή, μάλλον, λάθος: σε κάνει να το θυμάσαι ξανά, ακούγοντάς το μέσα από νέα σκοπιά.
«Η εκλεκτική συγγένεια με τον Ντοστογιέφσκι φτάνει εδώ μέχρι την καρδιά. Ο Ιβάν Καραμαζόφ έχει βρει τη γλώσσα του στον Μάλερ».
«Ο Μάλερ συνθέτει σαν ζωγράφος», λένε οι Collectif9. Οι συμφωνίες του δεν είναι απλώς ζήτημα ενός ήχου σαρωτικού, αλλά και γεμάτες από λεπτές αποχρώσεις, σαν να λέει ιστορίες μέσα σε ιστορίες μέσα σε ιστορίες.
Δύο μέρη από την Πρώτη Συμφωνία («Οπως ένας ήχος της φύσης», η υποβλητική, ατμοσφαιρική αρχή του έργου, και «Η κηδεία του κυνηγού», αυτό το ειρωνικό σχεδόν, σαν παραδοσιακός ρυθμικός χορός των Ασκεναζίμ Εβραίων της Γερμανίας, πένθιμο εμβατήριο όπου τα ζώα του δάσους κηδεύουν με τιμές έναν κυνηγό) διαδέχονται άλλα επιμέρους σημεία συμφωνικών έργων του Μάλερ. Ειδικά για την «Κηδεία του κυνηγού», ο βοηθός του Μάλερ, και μέγας αρχιμουσικός, Μπρούνο Βάλτερ, είχε γράψει ότι ακούγοντάς το «οδηγούμαστε σε ένα ηφαίστειο που όμοιό του δεν έχει ξανατύχει στη φιλολογία της συμφωνικής μουσικής».
Για τον κύριο Γκρι, το σημείο καμπής είναι ο «Αποχαιρετισμός», από τον κύκλο συμφωνικών τραγουδιών «Τα τραγούδια της Γης» (όπου ο Μάλερ μελοποιεί παραδοσιακή κινεζική ποίηση). Ο κύριος Γκρι μου υπενθυμίζει ότι γι’ αυτόν τον συγκλονιστικό ημίωρο ύμνο σε μια ζωή που φεύγει, ο Αντόρνο είχε γράψει πως «η εκλεκτική συγγένεια με τον Ντοστογιέφσκι φτάνει εδώ μέχρι την καρδιά. Ο Ιβάν Καραμαζόφ έχει βρει τη γλώσσα του στον Μάλερ. Μόνο αυτή η μουσική είναι η αληθινή του γλώσσα».
Οι Collectif9 προσδίδουν σε αυτή τη μακρόσυρτη ελεγεία με τα υπόκωφα κρουστά της εισαγωγής, το όμποε που παίρνει πάνω του το βασικό θέμα (μουσική που στοιχειώνει), μιαν αίσθηση ψιθύρου σε ένα αίσθημα (ή σκέψη ή υπενθύμιση) που κατατρώει τον καθένα μας στα βουβά. Είτε ξεφαντώνεις είτε θρηνείς, αυτό είναι πάντοτε εκεί.