Σε λίγες ημέρες κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη ο τόμος «Εμιλυ Ντίκινσον. Αυτό είναι το γράμμα μου στην οικουμένη. Εκατόν εξήντα ποιήματα» σε μετάφραση, εισαγωγή και σημειώσεις του Χάρη Βλαβιανού. Σήμερα η «Κ» προδημοσιεύει ορισμένα από τα εισαγωγικά σχόλια του μεταφραστή, πλαισιωμένα και από δύο ενδεικτικά ποιήματα της μεγαλύτερης Αμερικανίδας ποιήτριας του δεκάτου ενάτου αιώνα.
Προδημοσίευση
«Αρχές της εποχής/περιβάλλον: Η Εμιλυ Ντίκινσον γεννήθηκε το 1830 και έζησε στο Αμερστ, μια μικρή πόλη της Μασαχουσέτης, η οποία δεν διέφερε ως προς τα ήθη της από άλλες πόλεις της Αμερικής εκείνης της εποχής. Οι βασικές αρχές ήταν αυτές του πουριτανισμού και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία καθορισμένη: να γίνει μια καλή, θεοσεβούμενη σύζυγος και να μεγαλώσει τα παιδιά της στη βάση αυστηρών, προτεσταντικών αρχών. Οι κάτοικοι του Αμερστ δεν ξεπερνούσαν τους τρεις χιλιάδες, επομένως ήταν όλοι μεταξύ τους λίγο πολύ γνωστοί, και κάθε «ανορθόδοξη» ή «εκκεντρική» συμπεριφορά σχολιάζονταν αρνητικά και καταδικάζονταν αυστηρά. Ενα από τα χαρακτηριστικότερα ποιήματά της, όπου διαφαίνονται οι περιορισμοί που η κοινωνία θέλησε να της επιβάλει, και η πρόθεσή της να τους ξεπεράσει: «Μέσα στην Πρόζα μ’ έκλεισαν –/ Οπως τότε που μικρό Κορίτσι/ Στην Ντουλάπα μ’ έβαζαν –/ Γιατί «ακίνητη» έπρεπε να μένω –// Ακίνητη! Αν κρυφοκοιτούσαν –/ Θα βλέπαν το Μυαλό μου – να γυρίζει –/ Πουλί σαν να ‘χαν περιορίσει/ Για Προδοσία – στην Αυλή –// Αυτό δεν έχει παρά να θελήσει/ Εύκολα σαν ένα Αστέρι/ Της Φυλακής του τα Δεσμά να Λύσει –/ Και να γελάσει τόσο – Οσο κι Εγώ –».
Πόσο κοινό – σαν Βάτραχος –/ Τ’ όνομά σου να λες – όλο το καλοκαίρι –/ Σ’ έναν Βούρκο που σ’ επευφημεί!».
Ερωτική ζωή/μοναξιά: Οπως είναι φυσικό, η ερωτική ζωή της Ντίκινσον έχει απασχολήσει από παλιά βιογράφους και μελετητές του έργου της, οι οποίοι προσπαθούν μέσα από τα ποιήματα και τις επιστολές της να φωτίσουν την ερωτική ζωή αυτής της «υστερικής γεροντοκόρης», όπως την αποκαλούσαν κάποιοι κάτοικοι του Αμερστ. Το γεγονός πάντως ότι δεν παντρεύτηκε δεν αποτελούσε την εποχή εκείνη κάτι το ιδιαίτερο ή επιλήψιμο και ο αυτο-εγκλεισμός της ίσως ήταν μια ηθελημένη απόφαση ώστε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της και να μη χρειαστεί να ζήσει τη συμβατική και πληκτική ζωή της μητέρας της. Ενα ποίημά της που ίσως εξηγεί τη στάση της αυτή: «Είμαι ο Κανένας! Ποιος είσαι εσύ;/ Είσαι – ο Κανένας – Επίσης;/ Αρα είμαστε δύο!/ Μη τυχόν το πεις! θα το διαδώσουν – ξέρεις!// Πόσο βαρετό – να είσαι – Κάποιος!/ Πόσο κοινό – σαν Βάτραχος –/ Τ’ όνομά σου να λες – όλο το καλοκαίρι –/ Σ’ έναν Βούρκο που σ’ επευφημεί!».
Σχέση με τον Τόμας Χίγκινσον: Η σημαντικότερη σχέση της Ντίκινσον, τουλάχιστον όσον αφορά την πορεία της στην ποίηση, ήταν αυτή που καλλιέργησε με τον Τόμας Χίγκινσον. Τον Απρίλιο του 1862 η Ντίκινσον διάβασε ένα άρθρο του Χίγκινσον στην εφημερίδα Atlantic Monthly και αποφάσισε να του στείλει τέσσερα ποιήματά της, ζητώντας να της πει τη γνώμη του. Η επιστολή αυτή θεωρείται μία από τις πιο σημαντικές στην ιστορία της αμερικανικής λογοτεχνίας. Αρχίζει ως εξής: ««Κύριε Χίγκινσον, Είστε πολύ απασχολημένος για να μου πείτε αν η Ποίησή μου είναι ζωντανή; Το Μυαλό βρίσκεται πολύ κοντά στον Εαυτό του – δεν μπορεί να δει, καθαρά – και δεν έχω κάποιον να ρωτήσω – Αν πιστεύετε ότι αναπνέει – κι έχετε τον χρόνο να μου πείτε – θα νιώσω αμέσως ευγνωμοσύνη – Αν κάνω λάθος – κι εσείς τολμήσετε να μου το πείτε – θα τρέφω ειλικρινή εκτίμηση – προς το πρόσωπό σας –».
Δεν γνωρίζουμε την απάντηση του Χίγκινσον. Ωστόσο, από την τρίτη επιστολή που του έστειλε η Ντίκινσον μπορούμε να την εικάσουμε: «Χαμογελώ όταν με συμβουλεύετε να καθυστερήσω να “δημοσιεύσω” – αφού κάτι τέτοιο είναι τόσο ξένο στη σκέψη μου – όσο το Ουράνιο Στερέωμα στο Πτερύγιο του Ψαριού – […] Βρίσκετε τον βηματισμό μου “σπασμωδικό” – Κινδυνεύω – Κύριε – Με βρίσκετε “ανεξέλεγκτη” – δεν λογοδοτώ σε Δικαστήριο. Θα είχατε λίγο χρόνο να γίνετε ο “φίλος” που νομίζετε ότι έχω ανάγκη; […] Αν θα μπορούσα να σας στέλνω ό,τι κάνω – όχι πολύ συχνά που να σας κουράζω – και να σας ρωτώ αν το εξέφρασα καθαρά – αυτό θα αποτελούσε έλεγχο για μένα –». Αν και ο Χίγκινσον διατύπωσε αρκετές ενστάσεις ως προς το είδος της ποίησης που έγραφε η Ντίκινσον, εντούτοις στήριξε τις προσπάθειές της ώς το τέλος της ζωής της και, μαζί με τη Μέιμπελ Τοντ, την ερωμένη του αδελφού της Ντίκινσον, επιμελήθηκε την πρώτη έκδοση των ποιημάτων της το 1890».
