ΤΖ. Κ. ΡΟΟΥΛΙΝΓΚ
Το χριστουγεννιάτικο γουρουνάκι
εικονογράφηση: Τζιμ Φιλντ
μτφρ. Σοφία Γρηγορίου,
εκδ. Ψυχογιός, σελ. 352
Ομολογώ ότι ερχόμενη αντιμέτωπη με το πιο πάνω περιστατικό, στην αρχή αρχή της ιστορίας του μικρού Τζακ και των δύο γουρουνιών του, αναρωτήθηκα με κάποιο άγχος μήπως κάτω από τον αθώο τίτλο «Το χριστουγεννιάτικο γουρουνάκι» η δαιμόνια Τζ. Κ. Ρόουλινγκ είχε αποφασίσει να κρύψει κάποιον χαριποτερικό «πεμπτουσιωτή», δηλαδή «ισχυρό αντικείμενο μέσα στο οποίο ένας σκοτεινός μάγος ή μάγισσα έχει κρύψει ένα κομμάτι από την ψυχή του με σκοπό να αποκτήσει την αθανασία».Oταν ένα αγόρι περίπου έξι ετών ξυπνά μέσα στη νύχτα επειδή κάποιος ουρλιάζει στο κάτω πάτωμα του σπιτιού, κι έπειτα ακούγεται ένας κρότος και μια γυναίκα τσιρίζει, και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα βιβλίο γραμμένο από αυτήν που έφερε στις ζωές μας τον Χάρι Πότερ, φυσικό είναι να πάει ο νους μας σε κάτι πολύ κακό.
Μέσα από αυτόν τον «πεμπτουσιωτή» θα αναβίωνε –έτσι μου φάνηκε για μια στιγμή– ο Βόλντεμορτ, ο μάγος του απόλυτου κακού. Αλλά η Ρόουλινγκ διαθέτει, όπως αποδεικνύεται για ακόμη μία φορά, ανεξάντλητο δυναμικό· δεν έχει ανάγκη να αναμασά και να ξεχειλώνει τη μεγάλη επιτυχία της. Η σκηνή με τις φωνές στο κάτω πάτωμα φάνηκε γρήγορα πως ήταν ένας γερός καβγάς του γονεϊκού ζευγαριού. Ακολουθήθηκε από το διαζύγιο των γονιών του Τζακ. Αυτό, με τη σειρά του, πυροδότησε την εξέλιξη της ιστορίας.
Και τι δεν έχει μέσα η ιστορία αυτή, που μεταφράστηκε στα ελληνικά με χάρη και ευρηματικότητα. Εχει μοναχοπαίδι, στενά δεμένο με το αγαπημένο του παιχνίδι, τον «Γου», υποκοριστικό της λέξης «Γουρουνάκι». Εχει ηρωική αναζήτηση του χαμένου «Γου» σε ένα είδος κάτω κόσμου, στη «Χώρα των Χαμένων». Εχει τη «νύχτα των θαυμάτων και των ευκαιριών», δηλαδή την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν ανοίγει η πύλη της μαγείας και συμβαίνουν οι μεταμορφώσεις.
Οπως κάθε καλός παραμυθάς, η συγγραφέας «πατάει» πάνω σε προηγούμενους κατασκευαστές παραμυθιών. Είτε πρόκειται για τον Δάντη, είτε για τον Ε.Τ.Α. Χόφμαν, είτε και για άλλους ακόμα που δεν διακρίνονται με την πρώτη ματιά, η αφήγηση ξεδιπλώνει έναν κόσμο άλλοτε φαντασμαγορικό και άλλοτε αποτρόπαιο, με την απαραίτητη για ένα παιδί μικρής ηλικίας απλοποιημένη διασκευή των παλιών μύθων (από τον εκδότη συνιστάται, σωστά, για οκτώ ετών και άνω).
Εκεί, στη «Χώρα των Χαμένων», η Ρόουλινγκ ξεδιπλώνει το ταλέντο και την κλάση της ανάμεσα στην επικράτεια του «Κρίμα-που-Χάθηκε», τη «Χωματερή των Ακλαυτων» και το «Νησί των Αγαπημένων». Ο ενήλικος αναγνώστης θα διαβάσει το βιβλίο απνευστί όσο και το παιδί. Θα χωθεί στην περιπέτεια και την αλληγορία με όρεξη που, τρώγοντας, ολοένα θα μεγαλώνει.
Θα έχει, παράλληλα, τον νου του και στη δραματουργία: ο χρόνος θα μετράει αντίστροφα, τα περιθώρια για τους ριψοκίνδυνους πρωταγωνιστές θα στενεύουν και, όπως σε κάθε καλό θρίλερ, η πλοκή θα γνωρίσει τη δραματική κορύφωσή της ακριβώς πριν από το τέλος.
Ενα βιβλίο που γράφτηκε για να διαβάζεται φωναχτά
Σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εφημερίδα The Times της 9ης Οκτωβρίου 2021, η Ρόουλινγκ αποκαλύπτει τη σύνδεση του βιβλίου με την ιστορία της οικογένειάς της. Οπως πάντα, η σύνδεση βιβλίου και βιογραφίας εμφανίζει μικρό ενδιαφέρον και τίποτε δεν προσθέτει στην απόλαυση του αναγνώστη. Αλλωστε και η ίδια η Ρόουλινγκ ως επουσιώδες αναφέρει το γεγονός ότι ο γιος της, όταν ήταν μικρός, είχε δυο γουρουνάκια, ένα παλιοκαιρισμένο και πολύ αγαπημένο, το οποίο έκρυβε με πάθος σε διάφορα σημεία του σπιτιού, ενώ τα μάτια του χρειάστηκε γρήγορα να αντικατασταθούν από κουμπιά· και ένα καινούργιο, τσίλικο, αλλά πολύ λιγότερο αγαπημένο. Εδώ, όπως λέει η ίδια, σταματάει κάθε ομοιότητα ανάμεσα στην πραγματική και την επινοημένη ιστορία. Αυτό που σαφώς έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, ιδίως για όποιον/αν επιχειρήσει να διαβάσει το βιβλίο φωναχτά για χάρη ενός παιδιού, είναι η εξομολόγηση της συγγραφέως που συνδέει την ολοκλήρωση της συγγραφής με την εμπειρία της πανδημίας. Η Ρόουλινγκ εξομολογείται ότι η εκκόλαψη του βιβλίου διήρκεσε εννέα χρόνια – και συνεχίζει: «Η ιδέα γεννήθηκε μέσα μου για πρώτη φορά το 2012, αλλά το ολοκλήρωσα την περασμένη χρονιά, σε μια εποχή που η πανδημία εξακολουθούσε να λυσσομανά και εγώ είχα ασυνήθιστα μεγάλη συναίσθηση της ανάγκης για ανθρώπινη επαφή. Νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος που ενώ δούλευα πάνω στο βιβλίο το φανταζόμουν να διαβάζεται φωναχτά, κάτι που δεν έκανα ποτέ με τα άλλα βιβλία μου».
«Οι τελευταίοι 18 μήνες με έκαναν να σκεφτώ πόσο ακατάλληλες είναι οι οθόνες για μια πραγματική επαφή».
Ισως αυτός να είναι ο λόγος που αυτό το τόσο σύγχρονο παραμύθι μάς υποβάλλει την αίσθηση ότι έρχεται από πολύ παλιά. Σαν μια αναδιηγούμενη ιστορία, που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Αλλωστε και το θέμα του είναι αιώνιο: η πυρηνική έκρηξη του διαζυγίου οδηγεί την παιδική ζωή στο κατώφλι μιας νέας συνειδητοποίησης. Η ριψοκίνδυνη αναζήτηση του αγαπημένου πλάσματος, η αποδοχή της απώλειας και η νέα, δυνατή αγάπη που καταφέρνει να βλαστήσει και να δώσει καρπούς, διαβάζεται και ως πορεία χειραφέτησης από τον πρώτο μεγάλο (οιδιπόδειο) έρωτα. Πάνω από όλα όμως, το βιβλίο αποτελεί μέγιστη επιβεβαίωση της έντυπης αναγνωστικής απόλαυσης.
Με τα λόγια, και πάλι, της συγγραφέως, από την ίδια συνέντευξη: «Οι τελευταίοι 18 μήνες με έκαναν να σκεφτώ πόσο ακατάλληλες είναι οι οθόνες για μια πραγματική επαφή. Ομοίως, όπως τίποτε δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία αυτών που αγαπάμε, είτε είναι η οικογένεια είτε ένα παλιοκαιρισμένο λούτρινο γουρούνι, έτσι και ο τόπος στον οποίο οι φαντασίες του συγγραφέα και του αναγνώστη συναντιούνται για να δημιουργήσουν έναν επινοημένο κόσμο ποτέ δεν θα μπορέσει να ξεπεραστεί ούτε από το ωραιότερο ψηφιακό παιχνίδι. Οπου υπάρχει οθόνη υπάρχει πάντα ένα εμπόδιο, το βιβλίο όμως ζει εντός μας, γιατί είναι η ίδια η φαντασία μας που του έδωσε ζωή».
