ΕΛΙΖΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ
Αεροδρόμιο
εκδ. Αντίποδες, σελ. 104
Σε ένα αεροδρόμιο, μια ανταπόκριση που ακυρώθηκε παγιδεύει τους επιβάτες σε ένα χρόνο άδειο, εκκρεμή. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάκενο οι άνθρωποι που περιμένουν καθηλώνονται σε ένα δυσάρεστα μεγεθυμένο μεσοδιάστημα ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον. Η μετατόπιση καθυστερεί και εκείνοι ακινητούν σε μια αίθουσα αναμονής. Οι διακαείς αναχωρήσεις φανερώνουν απώτερες προσμονές. Επεισόδια του ήδη διανυσμένου χρόνου σκιάζουν τα απάτητα τοπία του αταξίδευτου χρόνου. Η χρονική διαστολή ενθαρρύνει σκέψεις, που κατατείνουν προς δυσμενή ενδεχόμενα. Μες στον χωροχρόνο του τράνζιτ, όπου συνωθούνται βουβές, σταματημένες ζωές, συρίζουν εσωτερικοί μονόλογοι, οι αντηχήσεις των οποίων συνυφαίνονται ανεπαισθήτως, δημιουργώντας την αίσθηση της πνιγμονής. Με το πέμπτο πια βιβλίο της η Ελίζα Παναγιωτάτου κραταιώνει τη συγγραφική της ταυτότητα. Το «Αεροδρόμιο», περισσότερο από συλλογή ιστοριών, είναι μια νουβέλα εστιασμένη στον τεταμένο χρόνο της αναμονής. Η αναμονή μεγεθύνει τόσο αυτό που εγκαταλείπουμε όσο και αυτό το οποίο προσμένουμε. Η αναβολή πυκνώνει τα συναισθήματα. Ανία, ανησυχία, δυσφορία. Το μυαλό διαφεύγει από τη χρονική στασιμότητα, ξεγλιστρώντας σε προ πολλού διαδραματισμένες ιστορίες. Τα αδρανή σώματα καταπλακώνονται από αθέατες, βαριές αποσκευές, φορτώματα του παρελθόντος. Μια καθαρίστρια εγκαταλείπει όλο της το βάρος πάνω στο μηχάνημα καθαρισμού, κρεμώντας τα πόδια της στον αέρα· «φαίνεται ότι είναι αποφασισμένη να μην καθαρίσει ποτέ ξανά». Eνας σκυμμένος άνδρας κλαίει πάνω στη μοκέτα. Eνας άλλος αδημονεί να βρεθεί στην κηδεία της μάνας του. Eνα αγόρι βρέχει με κάτουρο και δάκρυα τα καινούργια του παπούτσια. Μια γυναίκα φωτογραφίζει το στήθος της που δυο μέρες μετά θα χειρουργηθεί. Eνας θλιμμένος άνδρας κλειδαμπαρώνεται στην τουαλέτα. Μέσα σε αυτό το ασάλευτο σκηνικό, μόνο ένα πλάσμα κινείται, μια άφαντη άσπρη γάτα, που βολτάρει αόρατη. Οι ανακοινώσεις για την αναζήτησή της διασπούν τη βραδυπορία των στιγμών. Η γάτα είναι ένας περισπασμός, που ωστόσο εντείνει την αίσθηση της κενότητας. «Χάθηκε, λέει, μια άσπρη γάτα. Κοιτάζω γύρω μου, η γάτα πουθενά. Το μηχάνημα καθαρισμού σταθερά ακίνητο». Ψάχνοντάς τη με το βλέμμα, ένας άνδρας θυμάται τον ροζ λαγό που ξεπηδούσε στις ψυχοθεραπείες του. «Και τώρα έχω παγιδευτεί εδώ μέσα. Πάλι καλά που χάθηκε αυτός ο γάτος και έχω κάτι να φαντάζομαι, τον γάτο να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται, έτσι για να περνάει η ώρα. Oπως με τον ροζ λαγό». Μια κατάκοπη αεροσυνοδός νόμισε για μια στιγμή πως την είδε, αλλά όταν κοίταξε ξανά η γάτα είχε και πάλι χαθεί. Iσως και η ίδια να είχε αρχίσει να τα χάνει.
Oπως οι ζωές των επιβατών υπερβαίνουν τη βραχύβια περίσταση της αναμονής, έτσι οι επιμέρους ιστορίες τους υποσκελίζονται από τη μακρόβια ιστορία του ανθρώπινου είδους. Εμβόλιμα στην αφήγηση παρεισφρέουν βιοτικά ήθη σε βάθος χρόνου, τελετουργίες, τολμήματα και επιτεύγματα, ριψοκίνδυνες εξερευνήσεις και ανθρωπολογικές περιπέτειες καθώς και αλλόκοτα χαρακτηριστικά της παγκόσμιας πανίδας. Η διάνυση της υδρογείου με αεροπλάνο, κοινή συνθήκη των προσώπων του βιβλίου, εντάσσει τα μεμονωμένα στιγμιότυπα ιδιωτικότητας στο απέραντο δίκτυο της οικουμενικότητας. Η Παναγιωτάτου επιλέγει να μιλήσει για τη μοναξιά και το επίπονο πέρας του χρόνου με μικρές προτάσεις. Οι ασήμαντες πληροφορίες που συλλέγει από τις ζωές των ηρώων αποπνέουν βαθιά μελαγχολία, μόλις χρωματισμένη από τις λέξεις. Η χαμηλότονη γραφή αναρριγεί από πνιχτούς αναστεναγμούς. Η προσδοκία του ταξιδιού αναχαιτίζει τον τρόμο για τον τερματικό σταθμό του θανάτου. Στο φόντο των διασταυρούμενων αφηγήσεων βροντοχτυπά ο φόβος του αποχαιρετισμού. Εν ολίγοις, στο αεροδρόμιο της Παναγιωτάτου εκτυλίσσεται η τρομερή διελκυστίνδα της ζωής, η μετατόπιση από αυτόν σε έναν άλλο κόσμο.