ΠΕΤΡΟΣ ΣΤΑΓΚΟΣ (επιμ.)
Δικαιώματα των παιδιών: Προστασία παιδιών και εφήβων με έμφαση στα παιδιά σε κίνδυνο
Εμφυλες ανισότητες και δικαιώματα των γυναικών στη σημερινή Ελλάδα
εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη
Κυκλοφόρησαν μέσα στο 2021 από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη οι δύο τόμοι με τα πρακτικά των εργασιών του πρώτου και του δεύτερου φόρουμ της Θεσσαλονίκης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που έγιναν, αντίστοιχα, το 2019 και το 2020. Ο πρώτος τόμος είναι αφιερωμένος στα δικαιώματα των παιδιών, ενώ ο δεύτερος στα δικαιώματα των γυναικών και ειδικότερα στις έμφυλες ανισότητες. Το φόρουμ οργανώνεται σε ετήσια βάση από το Κέντρο του ΑΠΘ για τον Ευρωπαϊκό Νομικό Πολιτισμό. Η πανεπιστημιακή αυτή μονάδα ιδρύθηκε το 2018 από τη Σύγκλητο του ΑΠΘ με σκοπό να αναδείξει την κοινότητα των αξιών πάνω στην οποία θεμελιώνεται η ευρωπαϊκή οικοδόμηση και να εξοικειώσει τους πολίτες με την εφαρμογή και τον σεβασμό των αξιών αυτών στην πράξη. Το Κέντρο συσπειρώνει καθηγητές και καθηγήτριες από τη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, τη Σχολή Πολιτικών Επιστημών και τη Φιλοσοφική Σχολή, προεδρεύεται δε από τον ομότιμο καθηγητή Π. Στάγκο, νομικό με πολυετή θητεία σε ευρωπαϊκά όργανα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στο Στρασβούργο.
Οι δύο πρώτοι τόμοι των εργασιών του φόρουμ της Θεσσαλονίκης, που τους επιμελήθηκε ο καθηγητής Στάγκος με τους συνεργάτες του (τον φιλόλογο Δ. Μανιό και τη δικηγόρο Ε. Χαραμαρά), αφορούν δύο θεματικές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως μήτρας, προφανώς, ρυθμίσεων της δημόσιας ζωής, οι οποίες έχουν αποκτήσει αναπάντεχη επικαιρότητα το τελευταίο διάστημα τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς.
Πράγματι, τα δικαιώματα των γυναικών και οι έμφυλες ανισότητες είναι ένα ζήτημα διαρκούς επικαιρότητας, διότι, παρά το ότι η θεσμική τουλάχιστον απόσταση μεταξύ των δύο φύλων έχει μειωθεί σημαντικά, στα πεδία της πολιτικής (συμμετοχή των γυναικών) και κοινωνικής ισότητας (αμοιβές, βία, στερεότυπα ανισότητας) και της εφαρμογής των δικαιωμάτων στην πράξη έχουμε ακόμα μακρύ δρόμο να διανύσουμε. Το πόρισμα αυτό τεκμηριώνεται μέσα από μια πολυθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση, η οποία δεν περιορίζεται στην περιγραφή και ανάλυση του θεσμικού πλαισίου, που θα μας οδηγούσε σε ενδεχομένως εσφαλμένα συμπεράσματα, αλλά πλαισιώνεται με ιστορικές μελέτες για την έμφυλη βία εις βάρος των γυναικών, τις συνεχώς πολλαπλασιαζόμενες γυναικοκτονίες και γενικότερα την παραβατικότητα εις βάρος ειδικών κατηγοριών γυναικών (μετανάστριες, Ρομά). Ο τόμος ολοκληρώνεται με σημαντικές μελέτες που αφορούν την τόσο καθημερινή και οικεία αναπαραγωγή σεξιστικών στερεοτύπων στη γλώσσα, όπως και με συμβουλές για ζητήματα εργασιακών ανισοτήτων και των επιπτώσεων των lockdows για την αντιμετώπιση της πανδημίας – ειδικά για τις γυναίκες.
Ο άλλος τόμος είναι αφιερωμένος στα δικαιώματα των παιδιών και ακολουθεί την ίδια μεθοδολογική επιλογή της διαρκούς σύνδεσης της θεωρίας με την πράξη και του ανοιχτού διαλόγου μεταξύ των επιστημονικών κλάδων. Στη θεματική αυτή, η έμφαση των περισσότερων μελετών –πέραν των εισαγωγικών που αναλύουν την εθνική και ευρωπαϊκή διάσταση των δικαιωμάτων τους– δίνεται στην ανάλυση των περιπτώσεων των πλέον ευάλωτων παιδιών, εκείνων που οι συνθήκες τα έχουν οδηγήσει να αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία, αναπηρία και διαδικτυακές προσβολές ποικίλης μορφής και έντασης. Ακόμα πιο ευάλωτα ωστόσο είναι εκείνα τα παιδιά –και δικαίως αφιερώνονται σε αυτά ξεχωριστές μελέτες– που είναι πρόσφυγες και μετανάστες συχνά ασυνόδευτα και εκτεθειμένα σε κινδύνους ζωής και κακοποίησης.
Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο Κέντρο του ΑΠΘ που κατόρθωσε να συγκεντρώσει τις μελέτες τόσων ειδικοτήτων και να μας παρουσιάσει την πραγματική κατάσταση σε δύο κρίσιμα πεδία των δικαιωμάτων, με τρόπο ακριβή και διανοητικά ερεθιστικό.
* Καθηγητής της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ.